Motyw kreacji przez rysunek w folklorze polskim i wschodniosłowiańskim
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2023.62.02Słowa kluczowe
motyw kreacji przez rysunek, bajka, legenda, demotywator, bajka animowanaAbstrakt
W artykule podjęta została próba egzemplifikacji ludowego motywu ożywiania przedmiotów oraz ludzi przez rysunek. Taki akt kreacji nie został dotychczas sklasyfikowany jako odrębny motyw ustnego folkloru, dlatego przyjęto termin roboczy „motyw kreacji przez rysunek”. Przykłady realizacji motywu odnaleziono w gatunkach polskiego, ukraińskiego i rosyjskiego folkloru (legendy ajtiologiczne, legendy bohaterskie, bajki magiczne, bajki humorystyczne), polskiego e-folkloru (demotywatory) oraz w polskiej i rosyjskiej literaturze i kinematografii dla dzieci. Motyw kreacji przez rysunek jest obecny w tekstach kultury o różnej intencji nadawczej – informacyjnej (legendy ajtiologiczne, legendy o bohaterach), ludycznej (humoreski, demotywatory), kompensacyjnej (bajka magiczna), dydaktycznej (literatura i kinematografia dziecięca) i nostalgicznej (demotywatory). Trwałość motywu kreacji przez rysunek w różnych tekstach kultury wynika z uniwersalnej tęsknoty człowieka za możliwością szybkiej realizacji pragnień i poprawy własnego życia lub świata.
Bibliografia
A po flaszce. (2020, 13 listopada). Pozyskano z: https://wykop.pl/link/1326005/zaczarowany-olowek-w-zwolnionym-tempie-wiadomo-co-mowia-bohaterowie.
A ty co byś zrobił. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://chamsko.pl/96888/Zaczarowany_olowek.
Arkhipova, N., Pavlova, A. (2005). Sovremennyĭ detskiĭ fol’klor: osobennosti bytovaniia. Slovo: fol’klorno-dialektologicheskiĭ al’manakh. Pozyskano z: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennyy-detskiy-folklor-osobennosti-bytovaniya.
Baĭburin, A. (1989). Semioticheskie aspekty funktsionirovaniia veshcheĭ. In: A. Myl’nikov (ed.), Ėtnograficheskoe izuchenie znakovykh sredstv kul’tury (pp. 63–88). Leningrad: Nauka.
Baĭburin, A. (1993). Ritual v traditsionnoĭ kul’ture. Strukturno-semanticheskiĭ analiz vostochnoslavianskikh obriadov. Sankt-Peterburg: Nauka.
Bakhtin, M. (1972). Problemy poėtiki Dostoevskogo. Moskva: Khudozhestvennaia literatura.
Banks, M. (2009). Materiały wizualne w badaniach jakościowych (przeł. P. Tomanek). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Belova, O. (2004). Krug. In: N. Tolstoĭ (ed.), Slavianskie drevnosti: Ėtnolingvisticheskiĭ slovar’. Vol. 3. Moskva: Institut slavianovedeniia RAN, Mezhdunarodnye otnosheniia.
Belova, O., Kabakova, G. (2014). U istokov mira: Russkie ėtiologicheskie skazki i legendy. Moskva: Forum; Neolit.
Biblia Tysiąclecia (1980). A. Jankowski (red.). Poznań–Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum.
Birkowski, F. (1858). Kazania obozowe o Bogarodzicy: przytem Nagrobek Osmanowi cesarzowi tureckiemu i insze kazania o ś. Jacku i B. Kantym. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej.
Bystroń, J.S. (1928). Studja staropolskie. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza – Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, Gebethnera i Wolffa w Warszawie.
Co byś narysował. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://besty.pl/3654802.
Co namalujesz. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/5094899/Dostajesz-Zaczarowany-olowek-Co-namalujesz-jako.
Czasami sobie myślę. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: http://bibsy.pl/yP7bnCKG/mozna-byloby-wiele-zmienic-na-lepsze-w-naszym-zyciu-zaczarowany-olowek.
Druzhkov, IU. (1964). Prikliucheniia Karandasha i Samodelkina. Pravdivaia skazka. Moskva: Molodaia Gvardiia.
Idealny na weekend. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://obrazkowo.pl/7d885de6f0586f6b2cecc97e51c56514/Zaczarowany-o%C5%82%C3%B3wek.
Kolberg, O. (1978). Kujawy. T. 3, cz. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kostiukhin, E. (1987). Tipy i formy zhivotnogo ėposa. Moskva: Nauka.
Kostomarov, N. (1994). Bunt Sten’ki Razina. Istoricheskie monografii i issledovaniia. Moskva: Charli.
Krinichnaia, N. (1989). Legendy. Predaniia. Byval’shchiny. Moskva: Sovremennik.
Krinichnaia, N. (1991). Predaniia Russkogo Severa: real’nost’ i traditsii. Sankt-Peterburg: Nauka.
Krzyżanowski, J. (1962). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym. T. 1. (Wątki 1–999). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Krzyżanowski, J. (1963). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym. T. 2. (Wątki 1000–8256). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kudlińska, H. (2014). Demotywator jako nowy gatunek dyskursu 2.0. Teksty Drugie, 3, 313–334.
Legendy ta perekazy, uporiadkuvannia ta primītky. (1985). A. Īoanīdī (ed.). Kïv: Naukova dumka.
Madlevskaya, Ye. (2001). Svyatki. In: I. Shangina (ed.), Russkiĭ prazdnik. Illiustrirovannaia ėntsiklopediia. Sankt-Peterburg: Iskusstvo-SPB.
Moje niespełnione marzenie. (2020, 23 listopada). Pozyskano z: https://zszywka.pl/p/zaczarowany-olowek-21346489.html.
Narodnye russkie skazki A.N. Afanas’eva: v 3 tomah (1985). Ė. Pomerantseva, K. Chistov (eds.). Moskva: Nauka.
Nekliudov, S. (2014). Fol’klornyĭ Razin: aspekt demonologicheskiĭ. In: D. Antonov, O. Khristoforova (eds.), In Umbra: Demonologiia kak semioticheskaia sistema. Al’manakh. Vol. 3. (pp. 237–274). Moskva: Indrik.
Nie wyrosłem. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://m.demotywatory.pl/4371073.
On naprawdę istnieje. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/1165/Zaczarowany-Olowek.
Pierwsze podejście. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://zszywka.pl/p/zaczarowany-olowek-21349082.html.
Propp, V. (1998). Poėtika fol’klora. Moskva: Labirint.
Propp, W. (2000). Nie tylko bajka (przeł. D. Ulicka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Przyznaj się. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://m.demotywatory.pl/3895099.
Skazki i predaniia Samarskogo kraia. Sobrany i zapisany D. N. Sadovnikovym. (2003). E. Kostiukhin i L. Belikova (eds.). Sankt-Peterburg: Tropa Troianova.
Sravnitel’nyĭ ukazatel’ siuzhetov. Vostochnoslavianskaia skazka. (1979). G. Barag, I. Berezovskiĭ (eds.). Leningrad: Nauka.
To byłby piękny obrazek. (2022, 20 listopada). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/5100191/To-bylby-piekny-obrazek.
To nie tylko bajka. (2020, 23 listopada). Pozyskano z: https://zszywka.pl/p/zaczarowany-olowek-21349082.html.
Tolstaya, S. (1999). Zagovory. In: N. Tolstoĭ (ed.), Slavianskie drevnosti: Ėtnolingvisticheskiĭ slovar’. Vol. 2. Moskva: Institut slavianovedeniia RAN, Mezhdunarodnye otnosheniia.
Tomashevskiĭ, B. (1996). Teoriia literatury. Poėtika. Moskva: Aspekt Press.
Usachёv, A., Uspenskiĭ, Ė. (2001). Koshmarnye uzhasy. Zhutkie istorii. Moskva: Astrel’.
Vesёlye kartinki. (1957). no 2. Moskva: Molodaia gvardiia.
Vlasova, M. (2008). Ėntsiklopediia russkikh sueveriĭ. Sankt-Peterburg: Azbuka-klassika.
Wildowicz, A. (2010). Demotywatory jako przykład e-folkloru. Okolice. Rocznik Etnologiczny, 8, 154–164.
Wójcicka, U. (1995). „Dictaque pondus habent”. O roli słowa w ludowych zaklęciach-zamawianiach. Studia Filologiczne. Filologia Rosyjska, 41 (17), 151–164.
Wójcika, M. (2018). Przedmiot (środek) magiczny. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej (s. 80–85). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Wróblewska, V. (2000). Humoreski ludowe w świetle teorii karnawalizacji literatury. W: A. Stoff, A. Skubaczewska-Pniewska (red.), Teoria karnawalizacji. Konteksty i interpretacje (s. 175–192). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zaczarowany ołówek w Palestynie. (2022, 25 maja). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/1191/Zaczarowany-Olowek.
Zawsze chciałeś. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/1168/Zaczarowany-Olowek.
Strony internetowe
Bibsy.pl, portal rozrywkowy: http://bibsy.pl/.
Besty.pl, portal rozrywkowy: https://besty.pl/.
Chamsko.pl, portal rozrywkowy: https://www.wiocha.pl/.
Demotywatory.pl, portal rozrywkowy: https://demotywatory.pl/.
Filmpolski.pl: https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=422515.
Joemonster.org, portal rozrywkowy: https://joemonster.org.
Obrazkowo.pl, portal rozrywkowy: https://obrazkowo.pl/.
Wykop.pl, portal rozrywkowy: https://wykop.pl/.
Zszywka.pl, portal rozrywkowy: https://zszywka.pl/.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 257
Liczba cytowań: 0
