„Miotełki” z melodramy "Chłop Milionowy" jako warszawski fenomen społeczno-kulturowy

Abstract

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na zjawisko społeczne, jakim była popularność „Miotełek” w Warszawie przełomu lat 20. i 30. XIX wieku. Mianem „Miotełki” określano wówczas wywodzące się z niezwykle popularnej melodramy Chłop Milionowy piosenki, których pierwszym wykonawcą był popularny wówczas aktor Teatru Narodowego – Jan Nowakowski. Tekst przedstawia proces wzrostu popularności „Miotełek” oraz ukazuje je jako szeroko zakrojony fenomen społeczny, który zasięgiem obejmował szerokie kręgi mieszkańców Warszawy. Piosenki te szybko popularyzowały się, stając się lubianymi utworami goszczącymi szeroko na łamach prasy, na salonach, ale też i na ustach wielu prostych ludzi z nieelitarnych warstw społecznych. Ich żywotność dotrwała do czasów powstania listopadowego, gdy, wbrew swojej pierwotnej, lekkiej i ironicznej, formie oraz tematyce poruszającej sprawy życia codziennego, stały się narzędziem propagowania nastrojów patriotycznych. Ów fakt interpretowany jest jako podobny zjawiskom współczesnej kultury popularnej, nie tylko ze względu na relatywnie szeroką recepcję, ale też na własną twórczość fanów „Miotełek”, przypominającą współczesną kulturę fanowską. Uwaga została zwrócona także na treści, które przedstawiały owe piosenki, a które stanowiły w znacznej mierze o ich sukcesie, takie jak głęboki szacunek dla instytucji rodziny, zgodnego życia czy afirmacja podziałów społecznych.