Czułość hetero/auto/a/nomicznego narratora Olgi Tokarczuk

Abstrakt

„Czuły narrator” w esejach Olgi Tokarczuk jawi się jako konstrukt pośredniczący między tekstem a rzeczywistością. To wielofunkcyjny transmiter opowieści, udostępniający rozmaite doświadczenia przez fokalizację i zmienne punkty widzenia, apelujący o troskę i odpowiedzialność jako akty wrażliwości i odwagi w relacji ze światem. „Czuły narrator” istnieje w polu siłowym, w którym nakładają się na siebie sfery: ustalonego porządku, któremu podlega, a którego nie ustanowił (heteronomiczność); żywiołu życia, wymykającego się (wszelkim/ludzkim) porządkom (anomiczność); niezależności figury, postrzeganej w ruchu, o niepowtarzalnych właściwościach, wynikających z indywidualnych decyzji autora (autonomiczność narratora jako tekstowego podmiotu).

Teksty pomieszczone w zbiorze Czuły narrator (2020) mają charakter meta ‒i paratekstualiów względem głównego nurtu twórczości – powieściopisarstwa Tokarczuk, komentują rzeczywistość, odnoszą się do języka jako systemu komunikacyjnego, dotyczą doświadczenia lekturowego (i w ogóle odbioru sztuki), wyrażają przyjęte przez twórczynię ideę pisarstwa i koncepcję literatury.