Siła powieści – osiem dekad później

Abstract

Tytuł tekstu nawiązuje do słynnej rozprawy Rogera Caillois z 1942 r. pt. Siła powieści (Gdańsk: Wydawnictwo UG, 2008; oryg. Puissances du roman. Paris: Editions du Sagittaire, 1942). Autorka artykułu próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego prognozy wyczerpania się tego gatunku się nie spełniły oraz jak można obecnie klasyfikować powieść, unikając przy tym zbyt wąskiego jej rozumienia. Nawiązuje przy tym zarówno do biologicznej taksonomii i kategorii kladu, jak i do zjawiska anamorfizmu w malarstwie. Rozważa też rolę powieściowej fikcji w ‘fikcjonalizacji życia’ i upowszechnieniu się kategorii narracji we współczesnej kulturze. Pokazuje przy tym – na przykładach z twórczości Olgi Tokarczuk (Empuzjon. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022), Jacka Dukaja (Imperium chmur. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020), a także Tomasza Różyckiego (Ijasz. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2021; Złodzieje żarówek. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2023) – jak nowoczesna polska powieść łączy różne sprzeczności, m.in. realizm i fantastykę, kulturę wysoką i popkulturę, powagę oraz zabawę.