Absolutny arcyarchetyp profesora

Wielogatunkowość rabelaisowskich powieści uniwersyteckich Artura Przybysławskiego

Abstract

Przedmiotem analizy są dwa utwory składające się na dorobek literacki Artura Przybysławskiego, profesora filozofii, wykładowcy języka tybetańskiego i tłumacza. W debiutanckim Panu Profesorze (2020) autor nakreślił karykaturalną biografię intelektualną fikcyjnego akademika o aluzyjnym nazwisku Zenon Ela, którego następnie uczynił narratorem Pana Profesora dziennika sekretnego (2022), tworząc w ten sposób unikalny przykład dylogii powieściowej. Pierwsze reakcje krytyki zdradzają niepewność, jaki gatunek reprezentują te utwory; recenzenci sięgają po takie określenia, jak (anty)biografia, (anty)dziennik, pamflet czy powieść pikarejska. Autorka artykułu przyjmuje, że w obu przypadkach mamy do czynienia z powieścią uniwersytecką, której struktura gatunkowa zakłada wielogatunkowość i intertekstualność. Gra z różnymi schematami gatunkowymi i różnymi motywami literackimi oraz filozoficznymi przybiera w powieściach uniwersyteckich Przybysławskiego formy gargantuiczne, co pozwala je opisać w kategoriach Bachtinowskich jako „karnawałowe laboratorium” wielogatunkowości i intertekstualności. Fakt, że głównym intertekstem jest Gargantua i Pantagruel F. Rablelais’go, koresponduje z przyjętą w artykule perspektywą interpretacyjną i wybraną metodą analizy.