Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Italiano
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Litteraria Copernicana

Jakobini, komuniści, „dozorcy”: Manifestacje rewolucyjnego aktywizmu jako temat opublikowanych i nieopublikowanych tekstów Zbigniewa Herberta
  • Strona domowa
  • /
  • Jakobini, komuniści, „dozorcy”: Manifestacje rewolucyjnego aktywizmu jako temat opublikowanych i nieopublikowanych tekstów Zbigniewa Herberta
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 50 Nr 3-4 (2024): Stulecie Herberta /
  4. Studia i rozprawy

Jakobini, komuniści, „dozorcy”

Manifestacje rewolucyjnego aktywizmu jako temat opublikowanych i nieopublikowanych tekstów Zbigniewa Herberta

Autor

  • Piotr Siemaszko Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy https://orcid.org/0000-0002-4279-0931

DOI:

https://doi.org/10.12775/LC.2024.018

Słowa kluczowe

Zbigniew Herbert, rewolucja, komunizm, Jacques Louis David, Jerzy Andrzejewski

Abstrakt

Artykuł jest omówieniem tekstów Zbigniewa Herberta, w których przedstawił poeta epizody trzech historycznych rewolucji: Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1789 r., rewolucji październikowej 1917 r. i jej historycznej konsekwencji w postaci polskiego stalinizmu lat 50. XX w. oraz rewolucji obyczajowo-kulturowej, będącej efektem aktywności politycznej tzw. nowej lewicy w latach 60. i 70. XX w. Tekst jest próbą komparatystycznego ujęcia problemu, prezentuje zarówno teorie i praktyki charakterystyczne dla wspomnianych historycznych wydarzeń, jak i postawy oraz zachowania jednostkowe ze szczególnym uwzględnieniem zaangażowania artystów i inteligencji w każdy ze wspomnianych wyżej rewolucyjnych ruchów. Opisując wydarzenia rewolucyjne, korzystał pisarz zarówno z historiografii, jak i publicystyki. Przedmiotem proponowanej tu interpretacyjnej refleksji są zarówno opublikowane utwory liryczne Herberta, eseje czy komentarze pomieszczone w korespondencji i wywiadach, jak i nieopublikowane zapiski, poczynione w związku z projektowaną książką na temat przedstawiciela francuskiego neoklasycyzmu przełomu XVIII i XIX w., Jacques’a Louisa Davida, a także notatki do utworu, któremu pisarz nadał wstępny tytuł Rewolucja dozorców.

Bibliografia

Andrzejewski, Jerzy 1951. O człowieku radzieckim. Warszawa: Książka i Wiedza.

Andrzejewski, Jerzy 1952. Partia i twórczość pisarza. Warszawa: Czytelnik.

Bacon, Francis 1955. Novum organum. Tłum. Jan Wikarjak. Przekład przejrzał, wstępem i przypisami

opatrzył Kazimierz Ajdukiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Baudelaire, Charles 2000. Rozmaitości estetyczne. Wstęp i przekład Joanny Guze. Komentarz i przypisy Claude Pichois. Tłum. Jan Maria Kłoczowski. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria.

Bibrowska, Izabela 1954. Wstęp. W: [Louis Antoine de] Saint-Just. Wybór pism. Warszawa: Książka i Wiedza.

Camus, Albert 1991. Człowiek zbuntowany. Tłum. Joanna Guze. Kraków: Oficyna Literacka Res Publica.

Czapski, Józef [&] Maria Czapska [&] Katarzyna Herbert [&] Zbigniew Herbert 2017. Korespondencja. Odczytał i przypisami opatrzył Jan Strzałka. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.

David, Jacques Louis 1989. „Obraz Sabinki, wystawiony na widok publiczny w Pałacu Narodowym Nauk i Sztuk przez Obywatela Davida, członka Instytutu Narodowego. W Paryżu roku VIII”. Tłum. Elżbieta Grabska. W: Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870. Wybór, przedmowa, komentarze Elżbieta Grabska [&] Maria Poprzęcka. Warszawa: PWN.

Herbert, Zbigniew b.d. Dokument 1. Szkice różne: Z francuskim gotykiem zetknąłem się po raz pierwszy… Akcesja: 17.878. Archiwum Zbigniewa Herberta. Biblioteka Narodowa: Warszawa.

Herbert, Zbigniew b.d. Dokument 2. David – materiały do planowanej książki. Akcesja: 17.858. T. 1. Cz. 4. Archiwum Zbigniewa Herberta. Biblioteka Narodowa: Warszawa.

Herbert, Zbigniew b.d. Dokument 3. Notatki i zapiski drobne (m.in. o Jacques’u Louisie Davidzie). Akcesja: 17. 956. T. 3. Archiwum Zbigniewa Herberta. Biblioteka Narodowa: Warszawa.

Herbert, Zbigniew b.d. Dokument 4. Contra Gentiles – przeciwko nowej lewicy. Akcesja: 17. 956. T. 2. Archiwum Zbigniewa Herberta. Biblioteka Narodowa: Warszawa.

Herbert, Zbigniew b.d. Dokument 5. Rewolucja dozorców – materiały warsztatowe. Akcesja: 17.876. Archiwum Zbigniewa Herberta. Biblioteka Narodowa: Warszawa.

Herbert, Zbigniew [1954]. Dokument 6. Notatniki. Akcesja 17.955. T. 51. Archiwum Zbigniewa Herberta. Biblioteka Narodowa: Warszawa.

Herbert, Zbigniew [1982–1988]. Dokument 7. Zawiera m.in.: notatki na temat Jacques’a Louisa Davida i Rembrandta. Akcesja: 17. 955 /133. Archiwum Zbigniewa Herberta. Biblioteka Narodowa: Warszawa.

Herbert, Zbigniew 1991. Barbarzyńca w ogrodzie. Lublin: Wydawnictwo “Test”.

Herbert, Zbigniew 2000. Labirynt and morzem. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.

Herbert, Zbigniew 2001. Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone 1948–1998. Zebrał, opracował i notami opatrzył Paweł Kądziela. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.

Herbert, Zbigniew 2002. „Hamlet na granicy milczenia”. W: Zbigniew Herbert [&] Henryk Elzenberg. Korespondencja. Z aneksem: Zbigniew Herbert, Hamlet na granicy milczenia, Henryk Elzenberg, Odpowiedź na ankietę i z faksymilami wierszy Zbigniewa Herberta i Henryka Elzenberga. Redakcja i posłowie: Barbara Toruńczyk. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.

Herbert, Zbigniew [&] Jerzy Turowicz 2005. Korespondencja. Z autografów odczytał, opracował, przypisami i posłowiem opatrzył Tomasz Fiałkowski. Kraków: Wydawnictwo a5.

Herbert, Zbigniew [&] Czesław Miłosz 2006. Korespondencja. Z faksymiliami listów i wierszy, fotografiami oraz aneksem zawierającym nieznane wypowiedzi Herberta o Miłoszu i Miłosza o Herbercie, a także komentarze Katarzyny Herbertowej i Marka Skwarnickiego oraz wiersze obu Poetów. Red. B. Toruńczyk, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.

Herbert, Zbigniew 2008a. Herbert nieznany. Rozmowy. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.

Herbert, Zbigniew 2008b. Wiersze zebrane. Opracowanie edytorskie Ryszard Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.

Herbert, Zbigniew 2008c. „Mistrz z Delft” i inne utwory odnalezione . Opracowała, ułożyła w tom i opatrzyła komentarzem Barbara Toruńczyk. Współpraca Henryk Citko. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.

Herbert, Zbigniew 2010. Utwory rozproszone (Rekonesans). Wybór i opracowanie edytorskie Ryszard Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.

Herling-Grudziński, Gustaw 2016. „Nieposkromiony umysł”. W: Eseje. Wydanie krytyczne pod redakcją Włodzimierza Boleckiego. T. 10. Warszawa: Wydawnictwo Literackie (IBL PAN).

Humbert, Agnѐs 1947. Louis David. Peintre et conventionnel. Paris: Éditions Hier et aujourd’hui.

Jeske-Choiński, Teodor 1911. Terror. Powieść historyczna z czasów rewolucji francuskiej. T. 1 i 2. Warszawa: Księgarnia Stanisława Sadowskiego.

Judt, Tony 2012. Historia niedokończona. Francuscy intelektualiści 1944–1956. Tłum. Paweł Marczewski. Wstęp Marci Shore. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

„Kochane Zwierzątka”. Listy Zbigniewa Herberta do przyjaciół – Magdaleny i Zbigniewa Czajkowskich 2000. Do druku podała i komentarzami opatrzyła Magdalena Czajkowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Kornhauser, Julian [&] Adam Zagajewski 1974. Świat nie przedstawiony. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Krasiński, Zygmunt 1959. Nie-Boska komedia. Oprac. Juliusz Kleiner. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Krynicki, Ryszard 2010. „Przypisy i objaśnienia”. W: Utwory rozproszone (Rekonesans). Wybór i opracowanie edytorskie Ryszard Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.

Kluba, Agnieszka 2017. „David, czyli artysta w ciekawych czasach. Praca o malarstwie i rewolucji”. W: Mateusz Antoniuk (red.). Pracownia Herberta. Studia nad procesem tekstotwórczym. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Łapiński, Zdzisław 1988. „Jak współżyć z socrealizmem. Nagrobek”. W: Zdzisław Łapiński. Jak współżyć z socrealizmem. Szkice nie na temat. Londyn: Polonia.

Marcuse, Herbert 1998. Eros i cywilizacja. Tłum. Hanna Jankowska, Arnold Pawelski. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.

Mickiewicz, Adam 1946. Poezje, t.1. Wiersze młodzieńcze; Ballady i romanse; Wiersze do r. 1824. Wybór, wstęp i objaśnienia Józefa Kallenbacha. Katowice: Zwiazek Nauczycielstwa Polskiego Okręgu Śląskiego.

Miłosz, Czesław 1991. Ogród nauk. Lublin: Norbertinum.

Miłosz, Czesław 1989. Zniewolony umysł. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza.

Pipes, Richard 2005. Rosja bolszewików. Tłum. Władysław Jeżewski. Warszawa: Wydawnictwo MAGNUM Ltd.

Plechanow, Jerzy 1956. „Francuska literatura dramatyczna i malarstwo francuskie wieku XVIII z punktu widzenia socjologii”. W: O Literaturze i sztuce. Tłum. Janina Ludawska. Warszawa: Książka i Wiedza.

Régis, Michel 1988. David, l’art et le politigue. Paris: Gallimard.

Romaniuk, Anna (red.) 2014. Wierność. Wspomnienia o Zbigniewie Herbercie. Warszawa: Dom Wydawniczy PWN.

Rostworowski, Karol Hubert 2021. Czerwony marsz. Kraków: Wydawnictwo Miles.

Sandauer, Artur 1974. Bez taryfy ulgowej. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Siedlecka, Joanna 2002. Pan od poezji. O Zbigniewie Herbercie. Warszawa: Prószyński i S-ka SA.

Siemaszko, Piotr 2016. Wehikuł pasji i cnoty. Myśl o pięknie w twórczości Zbigniewa Herberta. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Synoradzka, Anna 1997. Andrzejewski. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Tocqueville, Alexis de 2009. Dawne rządy i rewolucja. Tłum. Władysław Mieczysław Kozłowski. Warszawa: Horyzont Henryk Sułek.

Tokarczuk, Roman 1979. Utopia „Nowej Lewicy” amerykańskiej. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Trznadel, Jacek 1990. „Czerwony system pogardy. Rozmowa z Jerzym Andrzejewskim (23 września 1981)”. W: Jacek Trznadel. Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami. Lublin: Wydawnictwo „Test”.

Tyrmand, Leopold 1989. Dziennik 1954. Warszawa: Res Publica.

Weil, Simone 2004. Dzieła. Tłum. Małgorzata Frankiewicz. Poznań: „Brama”. Książnica Włóczęgów i Uczonych.

Litteraria Copernicana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2025-05-17

Jak cytować

1.
SIEMASZKO, Piotr. Jakobini, komuniści, „dozorcy”: Manifestacje rewolucyjnego aktywizmu jako temat opublikowanych i nieopublikowanych tekstów Zbigniewa Herberta. Litteraria Copernicana [online]. 17 maj 2025, T. 50, nr 3-4, s. 57–72. [udostępniono 18.6.2025]. DOI 10.12775/LC.2024.018.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 50 Nr 3-4 (2024): Stulecie Herberta

Dział

Studia i rozprawy

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Siemaszko

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 124
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Zbigniew Herbert, rewolucja, komunizm, Jacques Louis David, Jerzy Andrzejewski
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa