Jak kryminał przekracza granice popkultury? O schemacie kryminalnym w twórczości Patricka Modiano

Abstrakt

Schematyczność, rozumiana jako powtórzenie, jest jednym z podstawowych kryteriów podziału literatury na popularną i wysokoartystyczną. Fascynująca wydaje się zatem twórczość pisarza – noblisty, która opiera się na obsesyjnie powtarzanych motywach, figurach i wątkach. W twórczości Patricka Modiano nieustannie powracają bowiem schematy powieści kryminalnej oraz klisze przejęte z tradycji literackiej, przede wszystkim francuskiej. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie: dlaczego i w jaki sposób Patrick Modiano wykorzystuje schemat kryminalny? Wybrane utwory autora (Ulica ciemnych sklepików, Zagubiona dzielnica, Dora Bruder, Żebyś nie zgubił się w dzielnicy) zostały poddane analizie w kontekście strategii charakterystycznych dla konwencji kryminalnej. Pozwoliła ona wskazać trzy najważniejsze funkcje kryminału w twórczości Modiano; użycie schematu kryminalnego jako: odzwierciedlenia mechanizmów pamięci, skonwencjonalizowanej formy literackiej komunikacji oraz przedstawienia przymusu powtarzania. Przykład twórczości francuskiego noblisty pokazuje, jak kryminał przekracza granice literatury popularnej, co
prowadzi nas do pytania, czy tradycyjne kategorie literackie są dziś jeszcze użytecznym narzędziem badawczym.