The role of historical criticism and the social demand for an image of the national past in the nineteenth century – reflections of a historian of historiography
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2022.01Keywords
pre-academic criticism, academic criticism, historical consciousness, reception of historiography, social reception of the past, image of the pastAbstract
The article deals with the direct and indirect influence of pre-academic and academic criticism on the formation of public opinion in evaluating historical works and the demand for a particular image of the national past in the nineteenth century. The author argues in favour of the supposition that a vital role in transmitting information about historical works produced under the Partitions and in exile was played by the daily and periodical press. It was only with the professionalisation of historical research that criticism moved to specialised periodicals, thus narrowing the discussion on historiography’s shape to the specialists’ milieu.
References
Źródła historiograficzne
J. Bartoszewicz, Historia literatury polskiej, Warszawa 1861
J. Bartoszewicz, Nowa epoka literatury historycznej polskiej. Przegląd, „Biblioteka Warszawska” 1850, nr 2, s. 55–79
M. Bobrzyński, Kilka słów o najnowszym ruchu na polu naszego dziejopisarstwa, „Niwa” 6, 1877, t. 12, nr 67, s. 481–499 (przedruk: Historycy o historii. Od Adama Naruszewicza do Stanisława Kętrzyńskiego 1775–1918, t. 1, zebr., wstęp i koment. M.H. Serejski, Warszawa 1963, s. 149–168)
M. Bobrzyński, W imię prawdy dziejowej. Rzecz o zadaniu historii i jej dzisiejszym stanowisku, w: tenże, Szkice i studia, t. 1, Kraków 1922, s. 1–35
K. Brodziński, Pisma, t. 3, Poznań 1873
W. Kalinka, O książce prof. M. Bobrzyńskiego „Dzieje polski w zarysie słów kilka”, „Czas” 1879, nr 87–91 (przedruk: tenże, Pisma pomniejsze, t. 11, cz. 3, Kraków 1900, s. 349–390)
K. Liske, Übersicht der polnischen geschichtlichen Literatur der letzten Jahre, „Historische Zeitschrift” 18, 1867, s. 359–410, https://archive.org/details/jstor-27591106/page/n1/mode/2up (3 XII 2022)
M. Mochnacki, Pisma krytyczne i polityczne, t. 1, wstęp Z. Przychodniak, wybór i oprac. J. Kubiak, E. Nowicka, Z. Przychodniak, Kraków 1996
A. Pawiński, Przegląd współczesnej historiografii polskiej, „Istoričeskoe Obozrenie” 1, 1890, s. 200– 215 (przedruk: Historycy o historii. Od Adama Naruszewicza do Stanisława Kętrzyńskiego 1775– 1918, t. 1, zebr., wstęp i koment. M.H. Serejski, Warszawa 1963, s. 385–400)
H. Schmitt, Pogląd na rozwój, ducha i kierunek dziejopisarstwa polskiego w wieku XIX, „Dziennik Literacki” (Lwów) 1859, s. 526–790
W. Smoleński, Szkoły historyczne w Polsce. Główne kierunki poglądów na przeszłość, przedm. A.F. Grabski, Warszawa 1986
S. Smolka, O pojęciu, zadaniu i stanowisku historii, „Ateneum” 3, 1879, s. 201–231, 492–514
K. Szajnocha, Przedmowa, w: tenże, Bolesław Chrobry. Opowiadanie historyczne według źródeł spółczesnych, Lwów 1849, s. IV–VI
K. Szajnocha, Przedmowa, w: tenże, Pierwsze odrodzenie się Polski 1279–1333. Szkic historyczny, Lwów 1849, s. 4–5
J. Szujski, Kilka uwag o „Dziejach Polski w krótkim zarysie” Michała Bobrzyńskiego, „Niwa” 1879 (przedruk: tenże, O fałszywej historii jako mistrzyni fałszywej polityki. Rozprawy i artykuły, wybór H. Michalak, Warszawa 1991, s. 367–434)
J. Szujski, Wstępne uwagi i wiadomości, w: tenże, Dzieła. Wydanie zbiorowe, ser. 2, t. 1: Dzieje Polski podług ostatnich badań spisane, Kraków 1895, s. 3–11
Opracowania
E. Domańska, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, wyd. 2 uzup. i uaktualnione, Poznań 2005
B. Gubrynowicz, Antoni Małecki (1821–1913), Lwów 1920
Historycy o historii. Od Adama Naruszewicza do Stanisława Kętrzyńskiego 1775–1918, t. 1, zebrał, wstęp i koment. M.H. Serejski, Warszawa 1963
V. Julkowska, Historia dla wyobraźni. Recepcja i interpretacja pisarstwa historycznego Karola Szajnochy, Poznań 2010
V. Julkowska, Refleksje historyków lwowskich, krakowskich i warszawskich drugiej połowy XIX wieku na temat dziejów i aktualnego stanu historiografii polskiej, w: Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX wieku, t. 5, red. J. Maternicki, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2007, s. 175–198
B. Krzemieńska-Surowiecka, Polemika wokół „Dziejów Polski w zarysie” Michała Bobrzyńskiego (w latach 1879–1890), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” seria 1, 1956, nr 4, s. 107–130
Kultura i edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX w. Zarys problematyki i postulaty badawcze, red. J. Maternicki, Warszawa 1981
J. Maternicki, Miejsce i rola „Kwartalnika Historycznego” w dziejach historiografii polskiej, w: tenże, Historia jako dialog. Studia i szkice historiograficzne, Rzeszów 1996, s. 275–277
J. Topolski, Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983
A. Wierzbicki, Historiografia polska doby romantyzmu, Wrocław 1999
D. Zawadzka, Lelewel prasowy, Warszawa 2018
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 398
Number of citations: 0
