German inspirations in Polish historiography at the turn of the nineteenth and twentieth centuries: the case of Wacław Sobieski and Szymon Askenazy
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2016.01Keywords
history of historiography, theory of historiography, Polish historiography in the late nineteenth century and early twentieth century, Wacław Sobieski, Szymon AskenazyAbstract
This article explores the impact that German models of historical writing had on the development of Polish historiography in the late nineteenth century and early twentieth century to 1918. As means of defining this impact, the author analyses the work of two distinguished Polish historians, focusing both on their theoretical enunciations and research practice. These scholars were part of the generation of neoromantics to whom Polish historiography owed its modernisation at the turn of the nineteenth and twentieth centuries. Although representing different historiographical traditions, both scholars sought inspiration in German scholarship. While Sobieski’s thought is indebted to Karl Lamprecht’s historico-cultural method, Askenazy was drawn to Max Lehmann, trying to develop the neoRankean model of practising history. These leading Polish historians of the neoromantic era proved that, regardless of the conflicting interests of national historiographies, it was possible for their respective representatives to inspire each other and build a mutual understanding. This article is based on the historians’ theoretical writings and on the books they published before 1918. The author also analysed Sobieski’s text written in memory of Lehmann and published in the 1930s.References
S. Askenazy, Głos Nauki, Max Lehmann, „Preussen und Polen”. Rede gehalten in der oeffentlichen Sitzung der Kgl. Gesellschaft der Wissenschften zu Goettingen, „Biblioteka Warszawska” 2, 1897, s. 521–532
S. Askenazy, Lehmann Max, w: Wielka encyklopedia ilustrowana, t. 43–44, Warszawa 1910, s. 142–143
S. Askenazy, Łukasiński, t. 1, Warszawa 1908
S. Askenazy, Napoleon a Polska, t. 3: Bonaparte a Legiony, Warszawa 1919
S. Askenazy, Szkice i portrety, Warszawa 1937
H. Barycz, Historyk gniewny i niepokorny. Rzecz o Wacławie Sobieskim, Kraków 1978
H. Barycz, Szymon Askenazy wśród przeciwieństw i niepowodzeń życiowych i naukowych, w: tenże, Na przełomie dwóch stuleci, Wrocław 1977, s. 237–318
J. Dutkiewicz, Szymon Askenazy i jego szkoła, Warszawa 1958
A.F. Grabski, Kształty historii, Łódź 1985
Historycy o historii. Od Adama Naruszewicza do Stanisława Kętrzyńskiego, t. 1: 1775–1918, oprac. M.H. Serejski, Warszawa 1963
M. Hoszowska, Między Lwowem a Warszawą. Powikłane losy i sprawy Szymona Askenazego, w: taż, Szymon Askenazy i jego korespondencja z Ludwikiem Finklem, Rzeszów 2013, s. 17–140
J. Kolbuszewska, Mutacja modernistyczna w historiografii polskiej (przełom XIX i XX wieku), Łódź 2005
Z. Kuderowicz, Dilthey, wyd. 2 zm. i uzup., Warszawa 1987
J. Maternicki, Historiografia i kultura historyczna. Studia i szkice, t. 2, Warszawa 1990
J. Maternicki, Historiografia polska XX wieku, cz. 1: Lata 1900–1918, Wrocław–Warszawa–Kraków 1982
J. Maternicki, Historyk i historia. Szymon Askenazy (1865–1935), w: tenże, Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX w., Rzeszów 2009, s. 375–403
J. Maternicki, O nowy kształt historii. Z badań nad recepcją zachodnioeuropejskiej myśli metodologicznej w historiografii polskiej w dobie modernizmu i neoromantyzmu, „Dzieje Najnowsze” 12, 1980, nr 1, s. 119–171
J. Maternicki, Szymon Askenazy (1865–1935), w: Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, red. J. Maternicki, Rzeszów 2007, s. 321–342
W. Molik, Polskie peregrynacje uniwersyteckie do Niemiec 1871–1914, Poznań 1989
M. Nurowski, Szymon Askenazy – wielki Polak wyznania mojżeszowego, Warszawa 2005
W. Sobieski, Nienawiść wyznaniowa tłumów za rządów Zygmunta III, Warszawa 1902
W. Sobieski, Słowo wstępne, „Przegląd Historyczny” 1, 1905, s. 3–4
W. Sobieski, Z historiozofii niemieckiej. Uwagi o pojmowaniu dziejów K. Lamprechta, „Ateneum” 1, 1901, s. 308–309
K. Śreniowska, Młodzi historycy w walce z krakowską szkołą historyczną w r. 1896, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Seria I. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1956, z. 3, s. 161–178
T. Weiss, Fryderyk Nietzsche w piśmiennictwie polskim lat 1880–1914, Wrocław–Kraków 1961
J. Willaume, Epoka nowożytna w dziejopisarstwie polskim i powszechnym, Lublin 1979
J. Willaume, Szymon Askenazy historyk dwu stuleci, w: Księga pamiątkowa dziesięciolecia Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie: 1944–1954, Lublin 1955, s. 229–250
P.J. Wróbel, Szymon Askenazy (1865–1935), w: P. Brock, J.D. Stanley, P.J. Wróbel, Nation and History. Polish Historians from the Enlightenment to the Second World War, Toronto–Buffalo–London 2006, s. 221–245
S. Zabierowski, Udział Askenazego i jego szkoły w genezie „Popiołów”, „Pamiętnik Literacki” 1965, z. 1, s. 210–234
A. Zahorski, Szymon Askenazy i jego dzieło, w: S. Askenazy, Książę Józef Poniatowski 1763–1813, Warszawa 1974, s. 5–34
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 398
Number of citations: 0