Ciężar prekursorstwa. Historia historiografii a historia idei (i nauki)
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2024.03Słowa kluczowe
historia idei, historia nauki, kontekstualizm, paradygmat, uhistorycznienieAbstrakt
Artykuł omawia związki pomiędzy historią idei i historią nauki z jednej strony, a historią historiografii z drugiej strony. Autor zarysowuje trwającą przez kilka dekad dyskusję nad najwłaściwszym sposobem uhistorycznienia obu tych pierwszych subdyscyplin. Celem, do którego dążyli historycy idei i nauki było jednoczesne uchwycenie zmieniającego się kontekstu kulturowego przy utrzymaniu narracyjnej ciągłości rozwoju pojęć społeczno-politycznych i teorii naukowych. Podobne dylematy znalazły znacznie prędzej rozwiązanie w historii historiografii, co jednak nie przełożyło się na wzrost jej atrakcyjności wśród historyków idei i nauki.
Bibliografia
R.G. Collingwood, The Historical Logic of Question and Answer, w: The History of Ideas. An Introduction to Method, oprac. P. King, London–Canberra 1983, s. 135–150
S. Collini, The Identity of Intellectual History, w: A Companion to Intellectual History, red. R. Whatmore, B.W. Young, Oxford 2016, s. 7–18
R.J. Evans, In Defense of History, New York 1999
L. Fleck, Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Lublin 1986
M. Freeden, Ideology. A Very Short Introduction, Oxford 2003
M. Janowski, Wstęp, w: Z dziejów pojęć społeczno-politycznych w Polsce: XVIII–XX wiek, red. M. Janowski, Warszawa 2019, s. 7–26
J. Jeszke, Historiografia nauki polskiej i jej miejsce w polskiej historiografii, „Historia@Teoria” 2, 2017, nr 4, s. 165–175, http://dx.doi.org/10.14746/ht.2017.4.2.17
W. Konopczyński, Historyka, oprac. M. Janowski, Warszawa 2015
R. Koselleck, Uwagi na temat czasowych struktur przemian w historii pojęć, tłum. J. Merecki, w: tenże, Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego, tłum. J. Merecki, W. Kunicki, Warszawa 2009, s. 89–102
K. Kreuder-Sonnen, Wie man Mikroben auf Reisen schickt. Zirkulierendes bakteriologisches Wissen und die polnische Medizin 1885–1939, Tübingen 2018
T.S. Kuhn, Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa 1985
T.S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromęcka, Warszawa 1968
M. Kula, Historia historiografii: książka telefoniczna, czy fragment socjologii wiedzy?, „Historia@Teoria” 1, 2017, nr 3, s. 39–51, http://dx.doi.org/10.14746/ht.2017.3.1.04
J. Leonhard, Conceptual History. The Comparative Dimension, w: Conceptual History in the European Space, red. W. Steinmetz, M. Freeden, J. Fernández-Sebastián, New York 2017, s. 175–196
A.O. Lovejoy, The Study of the History of Ideas, w: The History of Ideas. An Introduction to Method, oprac. P. King, London–Canberra 1983, s. 179–197
A. Megill, Epilogue. On the Current and Future State of Historical Writing, w: The Oxford History of Historical Writing, t. 5: Historical Writing since 1945, red. A. Schneider, D. Woolf, I. Hesketh, Oxford 2015, s. 678–688
R. Rorty, The Historiography of Philosophy: Four Genres, w: Philosophy in History. Essays on the Historiography of Philosophy, red. R. Rorty, J.B. Schneewind, Q. Skinner, Cambridge 1984, s. 49–75
R. Rorty, J.B. Schneewind, Q. Skinner, Introduction, w: Philosophy in History. Essays on the Historiography of Philosophy, red. R. Rorty, J.B. Schneewind, Q. Skinner, Cambridge 1984, s. 1–15
Q. Skinner, Meaning and Understanding in the History of Ideas, „History and Theory” 8, 1969, nr 1, s. 3–53
W. Stark, The Sociology of Knowledge. An Essay in Aid of a Deeper Understanding of the History of Ideas, London 2001 (reprint wyd. 1 z 1958)
K. Steffen, Blut und Metall. Die transnationalen Wissensräume von Ludwik Hirszfeld und Jan Czochralski im 20. Jahrhundert, Göttingen 2020
K. Steffen, Wissen auf Wanderschaft. Zum Übersetzungsprozess des Werkes von Ludwik Fleck, w: Überbringen – Überformen – Überblenden. Theorietransfer im 20. Jahrhundert, red. D. Hüchtker, A. Kliems, Köln–Weimar–Wien 2010, s. 125–147
R. Stobiecki, Historia historiografii jako historia idei, „Przegląd Humanistyczny” 2014, nr 3, s. 55–67
R. Stobiecki, Współczesny status historii historiografii, „Historia@Teoria” 1, 2017, nr 3, s. 25–36, http://dx.doi.org/10.14746/ht.2017.3.1.03
J. Szacki, Dylematy historiografii idei, w: tenże, Dylematy historii idei oraz inne szkice i studia, Warszawa 1991, s. 11–19
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 207
Liczba cytowań: 0
