Znaczenie cenzorów w systemie dyscyplinarnym republikańskiego Rzymu, czyli o specyfice społeczeństwa rzymskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2018.050Słowa kluczowe
cenzorzy, republika rzymska, rzymska dyscyplina wojskowa, ekwici, społeczeństwo rzymskieAbstrakt
Autor starał się ukazać znaczenie republikańskich cenzorów dla utrzymywania dyscypliny wojskowej w armiach rzymskich. Cenzorzy mieli prawo do ingerowania w sprawy armii, ponieważ sporządzali cenzus, a także przeprowadzali recognitio equitum i regimen morum. Wszystkie znane przykłady ukarania rzymskich żołnierzy przez cenzorów dotyczą ekwitów. Od przedstawicieli elity społecznej oczekiwano bowiem wykonywania obowiązków wojskowych z większą starannością niż od innych rzymskich obywateli. Z tego powodu analiza uprawnień cenzorów w kontekście dyscyplinarnym przynosi nowe konkluzje na temat natury rzymskiego społeczeństwa.Bibliografia
Astin A.E., Censorship in the Late Republic, „Historia” 1985, Bd. 34, H. 2, s. 175-190.
Astin A.E., Regimen morum, „The Journal of Roman Studies” 1988, Vol. 78, s. 14-34.
Beloch J., Bevölkerung der griechisch-römischen Welt, Leipzig 1886.
Brunt P.A., Italian Manpower 225 B.C.–A.D. 14, Oxford 1971.
Brunt P.A., Laus imperii, [w:] Imperialism in the Ancient World, ed. P.D.A. Garnsey, C.R. Whittaker, Cambridge 1978, s. 159-191.
Chaniotis A., War in the Hellenistic World: A Social and Cultural History, Malden–Oxford–Carlton 2005.
Ciesielska A., „Od plemienia do państwa” czy „od wodzostwa do państwa”? Modele procesów państwotwórczych i nowe tendencje w ich badaniu, [w:] Instytucja „wczesnego państwa” w perspektywie wielości i różnorodności kultur, red. J. Banaszkiewicz, M. Kara, H. Mamzer, Poznań 2015, s. 53-74.
de Ligt L., Peasants, Citizens and Soldiers: Studies in the Demographic History of Roman Italy 225 BC–AD 100, Cambridge 2012.
De Martino F., Storia della costituzione romana, Vol. I, Napoli 1972.
Eckstein A.M., Conceptualizing Roman Imperial Expansion Under the Republic: An Introduction, [w:] A Companion to the Roman Republic, ed. N. Rosenstein, R. Morstein-Marx, Malden–Oxford–Carlton 2006, s. 567-589.
Eckstein A.M., Mediterranean Anarchy, Interstate War, and the Rise of Rome, Berkeley–Los Angeles 2006.
Eckstein A.M., Rome Enters the Greek East: From Anarchy to Hierarchy in the Hellenistic Mediterranean, 230–170 B.C., Malden–Oxford 2008.
Eriksen T.H., Etniczność i nacjonalizm. Ujęcie antropologiczne, przeł. B. Gutowska-Nowak, Kraków 2013.
Evans J.K., Resistance at Rome: the Evasion of Military Service in Italy during the Second Century B.C., [w:] Forms of Control and Subordination in Antiquity, ed. T. Yuge, M. Doi, Tokyo 1988, s. 121-140.
Faszcza D., Faszcza M.N., Dyscyplina w armiach europejskich od antyku do 1914 roku, Oświęcim 2018.
Faszcza M.N., Bunty w późnorepublikańskich armiach rzymskich (88–30 przed Chr.), Oświęcim 2017.
Faszcza M.N., Gn. Pompejusz Wielki a żołnierze. Formy utrzymywania dyscypliny i budowania esprit de corps, [w:] Wybitni Rzymianie czasów schyłku Republiki. Gnejusz Pompejusz Wielki (106–48 przed Chrystusem), red. N. Rogosz, Katowice 2018, s. 35-51.
Faszcza M.N., Problemy badawcze związane z rzymską dyscypliną wojskową okresu republiki i pryncypatu, „Res Historica” 2016, Nr 42, s. 13-48.
Faszcza M.N., Przemoc symboliczna jako forma utrzymywania dyscypliny w republikańskiej armii rzymskiej, [w:] Przemoc w świecie starożytnym. Źródła – struktura – interpretacje, red. D. Słapek, I. Łuć, Lublin 2017, s. 101-118.
Flaig E., Zrytualizowana polityka. Znaki, gesty i władza w starożytnym Rzymie, przeł. L. Mrozewicz, A. Pawlicka, Poznań 2013.
Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa 2009.
Fraccaro P., ‘Tribules‘ ed ‘aerarii’. Una ricerca di diritto pubblico romano, „Athenaeum” 1933, Vol. 11, s. 150-172 (= idem, Opuscula, Vol. II, Pavia 1957, s. 149-170).
Giuffrè V., Aspetti costituzionali del potere dei militari nella tarda «respublica», Napoli 1973.
Goldsworthy A., Pax Romana. Wojna, pokój i podboje w świecie rzymskim, przeł. N. Radomski, Poznań 2017.
Hansen M.H., Polis. Wprowadzenie do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności, przeł. A. Kulesza, R. Kulesza, Warszawa 2011.
Harris W.V., War and Imperialism in Republican Rome 327–70 B.C., Oxford 1979.
Harris W.V., Roman Power: A Thousand Years of Empire, Cambridge 2016.
Humm M., Il regimen morum dei censori e la identità dei cittadini, [w:] Homo, caput, persona. La construzione giuridica dell’identità nell’esperienza romana, cur. A. Corbino, M. Humbert, G. Negri, Pavia 2010, s. 283-314.
Humm M., Les normes sociales dans la République romaine d’après le regimen morum des censeurs, [w:] La norme sous la République et le Haut-Empire romains. Élaboration, diffusion et contournements, dir. T. Itgenshorst, P. Le Doze, Bordeaux 2017, s. 301-317.
James S., Writing the Legions: the Development and Future of Roman Military Studies in Britain, „Archeological Journal” 2002, Vol. 159, s. 1-58.
Keppie L., The Making of the Roman Army: From Republic to Empire, London 1984.
Linderski J., Si vis pacem, para bellum. Concepts of defensive imperialism, [w:] The Imperialism of Mid-Republican Rome, ed. W.V. Harris, Rome 1984, s. 133-164.
Łoś A., Instytucjonalizacja przemocy jako przyczyna powstania państwa rzymskiego, [w:] Przemoc w świecie starożytnym. Źródła – struktura – interpretacje, red. D. Słapek, I. Łuć, Lublin 2017, s. 37-57.
Madejski P., Agresywność Rzymian jako kategoria analizy historycznej, [w:] Przemoc w świecie starożytnym. Źródła – struktura – interpretacje, red. D. Słapek, I. Łuć, Lublin 2017, s. 59-66.
Maxfield V.A., The Military Decorations of the Roman Army, Berkeley–Los Angeles 1981.
McCall J.B., The Cavalry of the Roman Republic: Cavalry combat and elite reputations in the middle and late Republic, London–New York 1997.
McDonnell M., Roman Manliness: Virtus and the Roman Republic, Cambridge 2006.
Mommsen Th., Römisches Staatsrecht, Bd. I, Leipzig 1876.
Mommsen Th., Römisches Staatsrecht, Bd. II.1, Leipzig 1877.
Münzer F., Römische Adelsparteien und Adelsfamilien, Stuttgart 1920.
Nicolet C., The World of the Citizen in Republican Rome, trans. P.S. Falla, Berkeley–Los Angeles 1980.
Phang S.E., Roman Military Service: Ideologies of Discipline in the Late Republic and Early Principate, Cambridge 2008.
Rawlings L., Army and Battle During the Conquest of Italy (350–264 BC), [w:] A Companion to the Roman Army, ed. P. Erdkamp, Malden–Oxford–Carlton 2007, s. 45-62.
Rich J.W., Fear, Greed and Glory: the Causes of Roman Military War-Making in the Middle Republic, [w:] War and Society in the Roman World, ed. J.W. Rich, G. Shipley, London–New York 1993, s. 38-69.
Rosenstein N., Imperatores Victi: Military Defeat and Aristocratic Competition in the Middle and Late Republic, Berkeley–Los Angeles 1990.
Rosenstein N., Rome at War: Farms, Families, and Death in the Middle Republic, Chapel Hill–London 2004.
Smith A.D., Etniczne źródła narodów, przeł. M. Głowacka-Grajper, Kraków 2009.
Soltau W., Zur römischen Verfassungsgeschichte. Zur ‘lex centuriata de imperio’, „Philologus” 1918, Vol. 75, s. 232-237.
Suolahti J., The Roman Censors: A Study on Social Structure, Helsinki 1963.
Tarwacka A., Prawne aspekty urzędu cenzora w starożytnym Rzymie, Warszawa 2012.
Veyne P., Le Pain et le Cirque. Sociologie historique d’un pluralisme politique, Paris 1976.
Wolff C., Le refus du service militaire à Rome à l’époque républicaine, „Revue des Études Militaires Anciennes” 2007, No. 4, s. 17-58.
Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Michał Norbert Faszcza
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 988
Liczba cytowań: 0
