History at the Crown’s service. The politics of memory in Denmark in the period of nobility’s reign (16-17 c.)
Historia w służbie Korony - polityka historyczna władców Danii w czasach rządów szlachty (XVI-XVII wiek)
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2024.015Słowa kluczowe
Polityka historyczna, wczesnonowożytna historiografia duńska, Johannes Magnus, (Adelsvældet)Abstrakt
Artykuł omawia politykę historyczną państwa duńskiego – monarchów i ich otoczenia w okresie 1536-1648, czasach rządów szlachty. Skupia się na działaniach mających bezpośredni związek z twórczością dziejopisarską, konkretnie staraniach o stworzenie nowej syntezy dziejów Danii, odpowiadającej potrzebom politycznym monarchii oraz spełniającej wymogi nowoczesnej, renesansowej historii po łacinie, skierowanej do zagranicznego odbiorcy. Drugim wątkiem są podejmowane w epoce polemiki z odmiennymi stanowiskami, przede wszystkim ówczesną historiografią szwedzką.
Bibliografia
Bibliografia
Źródła
Breve fra og til Ole Worm, bd. I, oversat af H. D. Schepelern, Munksgaard 1965.
Den Danske Krønicke som Saxo Grammaticus screff halfierde hundrede Aar forleden oversat af Anders Sørensen Vedel, udg. C. F. Wegener, Kjøbenhavn 1851.
[Den Danske Rimkrønike] Her begynnes then Danske krønnicke wel offwerseet oc corrigeret ..., Kiøbnehaffn 1533, https://archive.org/details/den-kbd-pil-130016876179-001/page/n12/mode/2up (dostęp: 11.06.2023)
Johannes Magnus, Goternas och svearnas historia, tłum. Kurt Johannesson (2018), https://litteraturbanken.se/f%C3%B6rfattare/JohannesMagnus/titlar/GoternasOchSvearnas/sida/12/faksimil. (dostęp 06.04.2023)
Kolding Jon Jensen, En ny Danmarksbeskrivelse, 1594, oversat og kommenteret af Allan A. Lund, Århus 1980.
Lyschander Claus Christoffersen, Synopsis historiarum danicarum. En kort Summa offuer den Danske historia…. Forfatted udi De Danske Kongers Slectebog..., Kiøbenhaffn 1622, Henrich Waldkirch. https://books.google.pl/books?id=NLtBAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false (dostęp: 20.09.2020)
Sanfärdigt och rättmätigt geenswar, emoot then lögnachtige smädeskrifft, som een dansk man Petrus Parvus Rosefontanus benämdt, åhr M.DLX. effter Christi bördh, haffuer aff trycket, på then lofflige Swea och Götha nation, aff ijdhel haat och affwund…, Stockholm, Chr, Reusnero regio typographo, 1612.
[Svannig Hans], Christiernus II. Daniae rex. E veteri protractus MSCR Ioani. Swaningi Dan. Speculum Regis. Magni. Crudelis. Infelicis. Exulis. Exemplum caeteris, Francofurti 1658 https://www.europeana.eu/pl/item/358/item_A7UMIPDDLZMB6FRXBGTF5AQSE6KGAHTQ (dostęp 13.06.2023).
Vedel Anders Sørensen, Om Den Danske Krønicke at bescriffue, udg. Gustav Albeck [w:] Humanister i Jylland, København 1959.
Venusin Jon Jacobsen, Theses de fabula quae pro historia quam saepissime venditatur, Hafniæ 1605.
Literatura
Andersen Vinilandicus Peder, Nordens gotiske storhedstid, Odense 2012.
Barycz Henryk, Szlakami dziejopisarstwa staropolskiego, Wrocław, 1981.
Bömelburg Hans-Jürgen, Polska myśl historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500-1700), przekład Z. Owczarek, Universitas, Kraków 2011
Brask Per i in., Dansk Litteraturhistorie.2, 1480-1620. Lærdom og magi, Copenhagen 1984.
Christianson John Robert, On Tycho’s Island. Tycho Brahe, Science, and Culture in the Sixteenth Century, Cambridge 2002.
Chwedoruk Rafał, Polityka historyczna, Warszawa 2018.
Damsholt Torben, Den nationale magtstat 1560-1760 [w:] Danmarks historie, t. 10, red. Søren Mørck, København 1992 (S.53-104).
Dansk Bibliotekshistorie. Biblioteket for de få. Tiden før 1920, bd.1, red. Nan Dankild, Steen B. Larsen, Århus 2021.
Esser Reingard, The Politics of Memory. The Writing of Partition in the seventeenth-century Low Countries, Leiden-Boston 2012, s. 12.
Gustafson Alrik, A History of Swedish Literature, Minneapolis 1961.
Guza Zbigniew, Powinności polityki historycznej, „Karta”, t.54, 2008
Heiberg Steffen, Christian 4. – en europæisk statsmand, København 2006.
Hougaard Jens i in., Dansk Litteraturhistorie 3. 1620-1746 Stænderkultur og enevælde, Copenhagen 1983.
Ilsøe Harald, Arild Huitfeldts Krønike konfronteret med Anders Sørensen Vedel og eftertiden, “Fund og Forskning”, 1967, bd. 14.
Ilsøe Harald, Anders Sørensen Vedel [w:] Dansk Biografisk Leksikon (dstęp: 01.05.2023) https://biografiskleksikon.lex.dk/Anders_S%C3%B8rensen_Vedel.
Ilsøe Harald, Hans Svaning [w:] Dansk Biografisk Leksikon https://biografiskleksikon.lex.dk/Hans_Svaning (dostep: 01.05.2023)
Ilsøe Harald, Historisk censur i Danmark indtil Holberg. Omkring censurem af Christen Aaarslebs Frederik II.s. historie, „Fund og forskning”, 1973, Vol.20.
Ilsøe Harald, Svaning, Vedel, Huitfeldt og Krag. Omkring spørgsmålet om den første historiografudnævnelse [w:] Tradition og kritikk, Festskrift for Svend Ellehøj, den 8. September 1984, [1984, bm.] (S.235-258).
Jensen Erik, Johannes Isacius Pontanus [w:] Dansk Biografisk Leksikon Anders Sørensen https://biografiskleksikon.lex.dk/Johannes_Isacius_Pontanus (dostęp: 02.05.2023)
Johannesson Kurt, Gotisk renässans. Johannes och Olaus Magnus som politiker och historiker, Stockholm, Uppsala 1982.
Jørgensen Ellen, Historieforskning og Historieskrivnig i Danmark indtil Aar 1800, København 1964.
Jørgensen Jesper D., Censur og bogundertrykkelse 1500-1849, „Magasin fra det Kongelige Bibliotek”, 1993, nr 3. A. Friis, Peder Svave [w:] Dansk Biografisk Leksikon (https://biografiskleksikon.lex.dk/Peder_Svave (dostęp: 08. 04.2023)
Lichtenberg Hanne Honnens de, Frederik IIs kunstnere på Kronborg, „Renæssanceforum”, 2, 2006, www.njrs.dk/2_2006/renaessanceforum_2_2006_2honnens.pdf (dostęp: 22.01.2020).
Lindroth Sven, Svensk lärdoms- historia, Stockholm 1975.
Lund Allan A., Efterord om forfatteren [w:] Jon Jensen Kolding, En ny Danmarksbeskrivelse 1594, oversat og kommenteret af Allan A. Lund, Århus 1980 (S.111-130).
Malm Mats, Minervas äpple. Om diktsyn, tolkning och bildspråk inom nordisk göticism, Stockholm 1996.
Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenie Polski i jej sąsiadów, red. S.M. Nowinkowski, J. Pomorski, R. Stobieckie, Łódź 2008.
Pomian Krzysztof, Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Warszawa 1992.
Rian Øystein, Sensuren i Danmark-Norge : vilkårene for offentlige ytringer 1536-1814, Oslo 2014.
Rørdam, Holger F., Svaning Hans [w:] Dansk biografisk Lexikon, bd. 14, udg. C. F. Bricka, Kjøbenhavn 1902.
Rørdam Holger Frederik, Historieskrivningen og Historieskriverne i Danmark og Norge siden Reformationen, 1, Tidsrummet fra Reformationen indtil Anders Vedel, Kjøbenhavn 1867.
Ruchniewicz Krzysztof, Polityka historyczna [w:] Historia w przestrzeni publicznej, red. J. Wojdan, Warszawa 2018.
Skovgaard-Petersen Karen, „Du må huske på dine egne løgne”. En kritisk læser af Johannes Magnus’ danskfjendtlige Sverigeshistorie, „Magasin fra det Kongelige Bibliotek”, 2004.
Skovgaard-Petersen Karen, Arguments against barbarism. Early native, literary culture in three Scandinavian national histories,”Renæssanceforum”, 2008, bd. 5, www.njrs.dk/5_2008?ksp/pdf (dostęp 22.01.2020)
Skovgaard-Petersen Karen, Historiography at the Court of Christian IV, Copenhagen 2002.
Skovgaard-Petersen, Karen, Historical writing in Scandinavia [w:] The Oxford History of Historical Writing, Vol. 2, ed. Daniel Woolf, Oxford 2012 (S.449-472).
Szelągowska Krystyna, Arilda Huitfeldta szlachecka wizja dziejów narodowych Danii, „Roczniki Historyczne” 2020, t. 86.
Szelągowska Krystyna, Renesansowa historiografia norweska na tle pisarstwa historycznego XVI w. w Skandynawii, „Kwartalnik Historyczny” 2009, t. 116.
Westin Gunnar T., Historieskrivaren Olaus Petri. Svenska Krönikans Källor och Krönikeförfattarens Metod, Lund 1946.
Widenberg Johanna, Fäderneslandets antikviteter : etnoterritoriella historiebruk och integrationssträvanden i den svenska statsmaktens antikvariska verksam, Stockholm 2006.
Zeeberg Peter, Hans Svaning og hans latinske Danmarkshistorie, „By, marks og geest” 15, 2003.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Krystyna Szelągowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 329
Liczba cytowań: 0
