Zmiany nazw miast w Generalnym Gubernatorstwie (1939–1945). Wstęp do germanizacji czy wyraz pragmatyzmu okupanta?

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/KLIO.2021.038

Słowa kluczowe

okupacja niemiecka 1939–1945, Generalne Gubernatorstwo, zmiany nazw miejscowości, germanizacja

Abstrakt

W artykule przedstawiono zmagania niemieckiej administracji Generalnego Gubernatorstwa z polskimi nazwami miejscowości. Polityka w zakresie ich zmian – dostosowania do umiejętności językowych niemieckich urzędników lub germanizowania, nie była konsekwentna. Kompleksową próbę zmiany nazw – przede wszystkim miast – w GG podjęto dopiero w 1941 r., a w 1943 r. rozszerzono na dystrykt galicyjski. Ich zakres był jednak niewielki, co należy tłumaczyć oporami samej administracji GG oraz innych instytucji – m.in. Wehrmachtu. Chociaż ustalanie urzędowych nazw miejscowości generalny gubernator zastrzegł do swojej wyłącznej kompetencji, inicjatywę w tym zakresie przejmowali nieraz naczelnicy powiatów, samowolnie germanizując nazwy miast lub usuwając z nich polskie znaki diakrytyczne

Biogram autora

Marcin Przegiętka - Instytut Pamięci Narodowej. Biuro Badań Historycznych, Warszawa

Marcin Przegiętka (ur. 1982) – dr nauk humanistycznych, absolwent Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, stypendysta Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD) – studia w Berlinie (Freie Universtität), pracownik Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie. Zajmuje się stosunkami polsko-niemieckimi w latach 1918–1939 i okupacją niemiecką ziem polskich w latach 1939–1945, w szczególności niemieckim aparatem policyjnym w Generalnym Gubernatorstwie oraz w rejencji ciechanowskiej. Autor monografii Komunikacja i polityka. Transport kolejowy i drogowy w stosunkach polsko-niemieckich w latach 1918–1939 (Warszawa 2015) oraz Akcja Gestapo przeciwko polskiej inteligencji w rejencji ciechanowskiej. Aresztowani i deportowani do obozów koncentracyjnych w III Rzeszy w kwietniu 1940 roku (Warszawa 2020).

Bibliografia

Bonusiak W., Polityka okupanta i położenie ludności, w: Dzieje Rzeszowa, t. III, red. F. Kiryk, Rzeszów 2001, s. 549–614.

Feret A.S., Zu Hodonymen in der Stadt Rzeszów (Reichshof) im Zweiten Weltkrieg, „Studia Niemcoznawcze”, t. 61: 2018, s. 771–779.

Gero L., Im „Garten der Wandalen“. Ortsnamenänderungen im Reichsgau Wartheland 1939–1945, „Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen”, 2001, s. 9–54.

Kotula B., Gdy Rzeszów był Reichshofem, Rzeszów 2011.

Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. I, Warszawa 1970.

Makarski W., Jeszcze o nazwie miejscowej Rzeszów, „Roczniki Humanistyczne”, t. XXIII: 1985, z. 6, s. 67–87.

Marcinkiewicz A., Słownik niemieckich nazw miejscowości Drugiej Rzeczypospolitej pod kontrolą III Rzeszy (1939–1945), Warszawa 2003.

Paradowska A., „Niedoszły Himmlerstadt”. O niemieckich planach przebudowy Zamościa i Zamojszczyzny, w: „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego”, 2017, nr 1/2, s. 58–77.

Winstone M., Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera, tłum. T. Fiedorek, Poznań 2015.

Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym

Pobrania

Opublikowane

2021-04-20

Jak cytować

1.
PRZEGIĘTKA, Marcin. Zmiany nazw miast w Generalnym Gubernatorstwie (1939–1945). Wstęp do germanizacji czy wyraz pragmatyzmu okupanta?. Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym [online]. 20 kwiecień 2021, T. 60, nr 4, s. 115–139. [udostępniono 20.5.2025]. DOI 10.12775/KLIO.2021.038.

Numer

Tom 60 Nr 4 (2021)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Marcin Przegiętka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 851
Liczba cytowań: 0