Rytmy dnia codziennego młodej mężatki z kręgów arystokratycznych. Przyczynek do biografii Jadwigi z Sanguszków Sapieżyny
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2018.004Abstract
Abstrakt: Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie fragmentu życia Jadwigi z Sanguszków Sapieżyny (1830–1918), bardzo ważnego z punktu widzenia młodej kobiety i żony, a mianowicie okresu zaręczyn i pierwszych lat po ślubie. Jest to czas wkraczania w dorosłość, dominujący w wiele nowych wydarzeń oraz przeżyć. Ukazano rytmy dnia codziennego Jadwigi Sapieżyny w świetle ego dokumentów – korespondencji do matki i wspomnień – przedstawiając ten okres z perspektywy jej przeżyć i refleksji. Omówiono rozkład dnia i czynności jemu towarzyszące, uwzględniając zainteresowania i zdolności młodej arystokratki.
Abstract: The principal aim of the article is the presentation of the fragment of life of Jadwiga Sapieżyna née Sanguszko (1830-1918), a very important part of life from the point of view of a young woman and wife, namely the period of engagement and first years after the marriage ceremony. It's a time of stepping into the adulthood, full of many events and experiences. The rhythm of everyday life of Jadwiga Sapieżyna has been shown in the light of ego-documents – the correspondence to her mother and her memories – presenting this period from the perspective of her experiences and reflections. The plan of a day and activities accompanying it have been discussed, taking into account the interests and abilities of this young noblewoman.
Słowa kluczowe: arystokracja polska; Jadwiga z Sanguszków Sapieżyna; życie codzienne; XIX wiek;
Key words: Polish aristocrats; Jadwiga Sapieżyna née Sanguszko; everyday life; 19th century;
References
I. Źródła
Źródła archiwalne
Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK):
Archiwum Rodzinne Sanguszków (ARS), sygn. ARS 69; ARS 70.
Archiwum Sanguszków (ASang), sygn. ASang tk 86/31; ASang tk 86/32.
Muzeum Narodowe w Krakowie (MNK):
Archiwum Sapiehów z Krasiczyna, sygn. 1149; 1202; 1604.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu (ZNiO):
sygn. 15580/II.
Źródła drukowane
Cz. Bogdalski, Jadwiga ze Sanguszków Księżna Adamowa Sapieżyna: wspomnienie pośmiertne, Kraków 1918.
K. Chłędowski, Pamiętniki, t. I, Wrocław 1951.
Z. Krasiński, Listy do Jerzego Lubomirskiego, Warszawa 1965.
Sapiehowie. Materiały historyczno – genealogiczne i majątkowe, t. III, Petersburg 1894.
M. Windisch-Greatz Sapieżyna, My i nasze Siedliska, Kraków 2007.
Prasa
„Czas” (Kraków) 1852.
II. Opracowania
R. Aftanazy, Materiały do dziejów rezydencji, t. VIII A, Warszawa 1991.
A. Biernacki, Sanguszko Roman Władysław Stanisław Andrzej, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992-1993.
A. Bołdyrew, Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795 – 1918, Warszawa 2008.
A. Bołdyrew, Obyczajowe aspekty kojarzenia małżeństw w rodzinie polskiej w wyższych grupach społecznych w drugiej połowie XIX i na początku XX w., „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”, 2010, t. 11.
M. Estreicherówna, Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa latach 1848 – 1863, Kraków 1968.
J. T. Frazik, Zamek w Krasiczynie, Kraków 1968.
M. Gowin, Przemiany cywilizacyjne na ziemiach polskich w XIX wieku, [w:] Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. 1, Warszawa 2013.
D. Janota, Helth and diseases in the correspondence of the Sapieha family of Krasiczyn. A study of selected cases, "ZNTD UJ Nauki Społeczne", 2018, nr 23 (4).
A. Janota-Strama, Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej, Warszawa 2013.
M. Jastrzębska, Dama w jedwabnej sukni. Opowieść o księżniczce Helenie Sanguszkównie, Łomianki 2012.
D. Kałwa, W stronę historii gender, "Rocznik Antropologii Historii", 2014, rok IV, nr 2 (7).
K. Karolczak, Czas pokoju i zawieruchy w życiu arystokraty, [w:] Lwów. Miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów miasta, t. 9: Życie codzienne miasta, red. K. Karolczak, Ł. T. Sroka, Kraków 2014.
K. Karolczak, Świat kobiet i mężczyzn w pałacu arystokratycznym w XIX wieku, [w:] Kobieta i mężczyzna: jedna przestrzeń, dwa światy, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Warszawa 2015.
S. Kieniewicz, Adam Sapieha 1828 – 1903, Warszawa 1993.
S. Kieniewicz, Sanguszko Władysław Hieronim, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992-1993.
S. Kieniewicz, Środowisko rodzinne Adama Stefana Sapiehy, [w:] Księga Sapieżyńska: Archidiecezja krakowska za pasterzowania Adama Stefana Sapiehy, red. J. Wolny, t. I, Kraków 1982.
E. Kosowska, Antropologia literatury. Teksty, konteksty, interpretacje, Katowice 2003.
A. Lisak, Miłość, kobieta i małżeństwo w XIX wieku, Warszawa 2009.
A. Martin-Fugier, Rytuały życia prywatnego burżuazji, [w:] Historia życia prywatnego, red. P. Aries, G. Duby, t. 4, Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, red. M. Perrot, Wrocław 1999.
K. Meus, Profilaktyka przeciwepidemiczna w Galicji na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe, red. K. Polek, Ł. T. Sroka, Kraków 2016.
Ż. Niedbała, Z Krasiczyna na Wawel. Z dziejów księcia kardynała Adama Sapiehy, Kraków 2014.
M. Nowak, Model idealny i rzeczywisty polskiej rodziny arystokratyczno–ziemiańskiej funkcjonujący w drugiej połowie XIX oraz na początku XX wieku, [w:] Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, red. C. Kuklo, Warszawa 2008.
M. Perrot, Życie Rodzinne, [w:] Historia życia prywatnego, red. P. Aries, G. Duby, t. 4, Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, red. M. Perrot, Wrocław 1999.
B. Popiołek, Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków 2003.
J. Sikorska-Kulesza, Między nadmiarem a niedostatkiem. Uwagi o czasie wolnym ziemiaństwa w XIX w., [w:] Kobieta i kultura czasu wolnego, t. 7, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2001.
M. Stawiak-Ososińska, Ponętna, uległa, akuratna… Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników), Kraków 2010.
J. Syguła, Pozycja i rola kobiety w rodzinie na ziemiach polskich w XIX wieku, „Prace Historyczne” (Kraków), 2009, t. MCCCIV, z. 136.
A. Szwarc, Rygorystyczne normy i swobodne obyczaje. Małżeństwo i związki pozamałżeńskie w opiniach ziemiańsko–arystokratycznej elity w połowie XIX wieku, [w:] Kobieta i małżeństwo. Społeczno–kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, t. 8, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2004.
A. Tłomacki, Sapiehowie Kodeńscy: historia rodu od kolebki do współczesności, Warszawa 2009.
A. Winiarz, Czynniki determinujące proces wychowania w rodzinie polskiej doby niewoli narodowej (1795-1918), [w:] Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Bydgoszcz 2000.
A. Winiarz, Polskie rodziny arystokratyczne i szlacheckie w XVIII i XIX wieku jako środowiska wychowawcze, [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłło, Bydgoszcz 1994.
J. Wolny, Młodość i pierwsze lata Adama Stefana Sapiehy, [w:] Księga Sapieżyńska: Archidiecezja krakowska za pasterzowania Adama Stefana Sapiehy, red. J. Wolny, t. I, Kraków 1982.
K. Wolski, Krasiczyn. Rys dziejów zamku i latyfundium krasiczyńskiego, „Rocznik Przemyski” 1962, t. 9, z. 2.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2018 Klio. CPDPiP

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 803
Number of citations: 0