The Looting of Private Gold and Valuables by the Germans during World War II in Occupied Poland
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2025.038Keywords
valuables, concentration camps, Polish war losses, Nazi goldAbstract
Over the course of World War II in occupied Poland, the Germans plundered private gold and valuables. This served to fuel both the war machine of the Third Reich and the personal enrichment of representatives of the occupying power. To establish the extent of the looting of gold and valuables and the methods employed to accomplish it, the article presents the results of analyses of sources produced by various Polish state institutions. Despite several attempts undertaken in post-war Poland to validate the data, it is extremely difficult to confirm the amount of private gold or the value of property robbed. This is the result of, among other things, fragmentary data. It is far more straightforward to substantiate the methods of plunder, which included looting in concentration camps, breaking into safe-deposit boxes in banks, and the forced purchase or confiscation of gold held by citizens.
References
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych (AAN) Biuro Odszkodowań Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów w Warszawie (BOW), syg. 2/291/0/2.1/10.
AAN, BOW, sygn. 2/291/0/2.2/23.
AAN, BOW, sygn. 2/291/0/2.2/25.
AAN, BOW, sygn. 2/291/0/2.2/27.
Archiwa Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN), Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce 1949–1984 (GKBZH), GK 182/82, dostępny: Archiwum Instytutu Pileckiego, Zapisy Terroru, sygn. GK 182/35.
AIPN, GKBZH, sygn. GK 182/82.
AIPN, Komisja do Opracowania Problemu Odszkodowań Niemieckich (KOPON), sygn.. GK 917/45.
AIPN, KOPON, sygn. IPN GK 917/299.
AIPN, KOPON, sygn. IPN GK 917/45.
Archiwum Muzeum Stuthoff, sygn.. I-IVE-3.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (AMSZ), Biuro Prac Kongresowych z lat 1945–1956 (BPK), sygn. Z-18 W-67-T-943.
AMSZ, BPK, sygn. Z-18 W-67-T-949.
AMSZ, BPK, sygn. Z-18 W-67-T-950.
AMSZ, BPK, sygn. Z-18 W-68-T-951.
AMSZ, BPK, sygn. Z-18 W-67-T-947.
AMSZ, Departament II za lata 1949-1960 (Europa Zachodnia - bez RFN), sygn. Z-8 W-87 T-1210.
Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau (APMA-B), Zespół Oświadczeń, t. 26.
APMA-B, Zespół Oświadczeń, t. 68.
Centre des Archives diplomatiques de la Courneuve (CAD) Tripartite Gold Commission (TGC), sygn. 160QO40.
CAD, TGC, sygn. 160QO41.
CAD, TGC, sygn. 160QO48.
Źródła drukowane
Sprawozdanie w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski w latach 1939–1945, Warszawa 1947.
Literatura
Arad Y., The Operation Reinhard Death Camps, Bloomington-Jerusalem 2018.
Gójski A., Urząd Nadzoru Bankowego dla Generalnego Gubernatorstwa, Warszawa 2021.
Jarząbek W., Władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej wobec problemu reparacji i odszkodowań od Republiki Federalnej Niemiec 1953-1989, „Dzieje Najnowsze”, 2005, t. 37, nr 2, s. 85–103.
Kasperek J, Grabież mienia w obozie na Majdanku, [w:] Zeszyty Majdanka, red. I. Caban, Lublin 1972, s. 46–92
Stutthof – hitlerowski obóz koncentracyjny, red. K. Ciechanowski, Warszawa 1988.
Korban T., Problem restytucji złota monetarnego zagrabionego przez III Rzeszę. Polska a Komisja Trójstronna. Stań badań i perspektywy badawcze, [w:] Studia z historii najnowszej Polski, t. 4, red. R. Łatka, Warszawa 2022, s. 127–139.
Landau Z., Historia Pocztowej i Powszechnej Kasy Oszczędności, Warszawa 1994.
Madajczyk Cz., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, Klasyka Najnowszej Historii Politycznej Polski, red. E. Krzewska, t. II, Warszawa 2019.
Marculewicz D., Jak badać materialne straty wojenne? Studium źródłoznawcze na przykładzie województwa białostockiego, [w:] Studia z historii najnowszej Polski, t. 4, red. R. Łatka, Warszawa 2022, s. 116–123.
Okoniewska K., Dentystyka w obozach koncentracyjnych na przykładzie KL Auschwitz i KL Stutthof, „Medycyna Nowożytna“, 2018, t. 24, nr 1, s. 127–138.
Orski M., Eksterminacja pośrednia, [w:] Stutthof – hitlerowski obóz koncentracyjny, red. K. Ciechanowski, Warszawa 1988, s. 180–244.
Schelvis J., Sobibor. A History of a Nazi Death Camp, trans. Karin Dixon, Oxford-New York 2007.
Skubiszewski K., Pieniądz na terytorium okupowanym. Studium prawnomiędzynarodowe ze szczególnym uwzględnieniem praktyki niemieckiej, Poznań 1960.
Strzelecki A., Grabież mienia ofiar, [w:] Auschwitz 1940-1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu., t. II, Więźniowie - życie i praca, red. W. Długoborski, F. Piper, Oświęcim 1995, s. 111–138.
Strony internetowe:
Komisja do Opracowania Problemu Odszkodowań Niemieckich, „Centrum Informacji o ofiarach II wojny światowej IPN”, https://ofiary.ipn.gov.pl/ofi/z-archiwum-ipn/komisja-do-opracowania [data dostępu: 28.06.2024 r.].
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Tomasz Korban
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 42
Number of citations: 0
