Obraz życia chłopstwa śląskiego w świetle urbarza wsi Ciepłowody z 1788 r.
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2019.024Słowa kluczowe
Śląsk, historia Śląska, wieś śląska, dzieje chłopstwaAbstrakt
Tytuł:Obraz życia chłopstwa śląskiego w świetle urbarza wsi Ciepłowody z 1788 r.
Słowa kluczowe: Śląsk, historia Śląska, chłopstwo, wieś
W artykule podjęto próbę zobrazowania codzienności życia chłopstwa śląskiego w drugiej połowie XVIII wieku, w świetle urbarza wsi Ciepłowody. Dokument ten powstał w wyniku polityki króla Prus Fryderyka II Wielkiego w 1788 r. Zawarte w nim szczegółowe informacje, dotyczące stosunków między właścicielką miejscowego majątku – A.K. von Schweinichen a zamieszkującym Ciepłowody chłopstwem, pozwalają na rekonstrukcję struktury społecznej ówczesnej wsi oraz powinności chłopów na rzecz dworu. Rysuje się więc tu obraz codziennego życia chłopów, ich zajęć, funkcji, obowiązków, za którego dostrzec można krajobraz kulturowy śląskiej wsi, tworzony m.in. przez stosowane przez dawnych mieszkańców nazwy polne (niem. Flurnamen).
Title:A picture of the life of the Silesian peasantry in the light of the town urbger of the village of Ciepłowody from 1788.
Keywords: Silesia, history of Silesia, peasantry, village
The article attempts to depict the everyday life of the Silesian peasantry in the second half of the 18th century, in the light of the village planner of the village of Ciepłowody.This document was created as a result of the policy of the King of Prussia Frederick II the Great in 1788. Detailed information on the relationship between the owner of the local property - A.K. von Schweinichen and the dwellers inhabiting Ciepłowody, allow for the reconstruction of the social structure of the then village and the duties of peasants for the court.Thus, the picture of everyday life of peasants, their activities, functions, duties is drawn here,for which we can see the cultural landscape of the Silesian village, created inter alia by the field names used by former residents(German Flurnamen).
Bibliografia
BIBLIOGRAFIA
Archiwum Państwowe we Wrocławiu
Zbiór szczątków zespołów podworskich – Akta Majątku Henryków
sygn. 2, Urbarium von dem Ritter Gütte Toeppliwoda im Münsterbergisch. Kreiße.
Urząd Katastralny w Ząbkowicach Śląskich, sygn. 52/1–52/16.
Adamska D., Z historii badań nad wiejskim osadnictwem na Śląsku. Kartoteka śląskich nazw polowych Ernsta Maetschkego i Arthura Zobla – problematyka wstępna, [w:] Wieś miniona, lecz obecna. Ślady dawnych wsi i ich badania, red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dumin, K. Fokt, Chorzów 2018, s. 141–158.
Grüger H., Heinrichau. Geschichte eines schlesischen Zisterzienserklosters 1227–1977, Köln, Wien 1978.
Klotz E., Die schlesische Gutsherrschaft des ausgehenden 18. Jahrhunderts. Auf Grund der friederzianischen Urbare und mit besenderer Berucksichtigung der alten Kreise Breslau und Bolkenhain-Landeshut, Breslau 1932.
Kolbe B., Urbarium der Graffschaft Glatz vom Jahre 1571, "Vierteljahrschrift für Geschichte und Heimatskunde der Graffschaft Glatz" 1882/1883, s. 241–255.
Maroń J., Dolny Śląsk w czasach habsburskich i pruskich, [w:] Dolny Śląsk. Monografia historyczna, red. W. Wrzesiński, Wrocław 2006, s. 226—260.
Meitzen A., Urkunden schlesischen Dörfer, "Codex diplomaticus Silesiae", Bd. IV, Breslau 1863.
Neumann-Reppert E., Die Familie von Schweinichen, 1987, b.p, [kopia maszynopisu w archiwium autora, udostępniona przez Constantina von Schweinichen].
Pawłowski K., Dzieje Ciepłowód. Od czasów najdawniejszych do współczesności, Ciepłowody 2014.
Pawłowski K., Zabytki dawnego prawa w Ciepłowodach, "Pomniki dawnego prawa" z.34, czerwiec 2016, s. 48–49.
Post B., Werner D., Herrscher in der Zeitenwende. Wilhelm Ernst von Sachsen-Weimar-Eisenach 1876-1923, Jena 2006.
Reich E., Flurnamenssammlung von Lauenbrunn, [w:] Erinnerungen an Lauenbrunn, hrgs. K. Schüttler, Hasbergen 1988, s. 68—71.
Schweinichen von C., Zur Geschichte des Geschlechts derer von Schweinichen, Bd. 2, Regesten und Urkunden (1501–1815), Breslau 1906.
Seibt A., Aus Tepliwoda's Vergangenheit. Ein Beitrag zur Geschichte des Münsterberger Fürstentums und des Frankensteiner Weichbildes, Tepliwoda 1907.
Szkurłatowski Z., Z badań nad piśmiennością chłopów na Śląsku pod koniec XVIII wieku, "Sobótka" 27, nr 3, Wrocław 1972, s. 433—443.
Szultka Z., Stosuki ustrojowe i społeczne w państwie Fryderyka II, [w:] Historia Prus, T. II, Prusy w okresie monarchii absolutnej, red. B. Wachowiak, Poznań 2010, s. 552—627.
Urbarze dóbr zamkowych Górnego Śląska z lat 1571-1640, oprac. R. Heck, J. Leszczyński, J. Petráň, Urbarze Śląskie, t. III, Wrocław 1963.
Urbarze dóbr zamkowych opolsko-raciborskich z lat 1566 i 1567, oprac. R. Heck, J. Leszczyński, Urbarze Śląskie, t. I, red. J. Gierowskiego, Wrocław 1956.
Urbarze Śląskie z końca XVIII wieku, red. K. Orzechowski, Z. Szkurtatowski, Urbarze Śląskie, t. II, red. S. Inglot, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.
Vogt H., Was uns das "Urbarium" von Olbersdorf über die ehemalige Erbuntertänigkeit der Dorfbewohner erzählt, [w:] Münsterberger Land. Ein Heimatbuch für Schule und Haus, Münsterberg 1930, s. 126–131.
Zimmermann F.A., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd, 4, Brieg 1785.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Kamil Paweł Pawłowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1019
Liczba cytowań: 0