Sprawa rozwodowa Teofili z Ostrogskich-Zasławskiej z Józefem Karolem Lubomirskim w latach 1695–1702

Abstract

Praca ukazuje losy związku małżeńskiego Teofili z Ostrogskich-Zasławskich 1ºv. Wiśniowieckiej, siostrzenicy króla Jana III Sobieskiego, z jej drugim mężem Józefem Karolem Lubomirskim. Zdrada marszałka wielkiego nadwornego miała swoje źródło w jego romansie z dwórką żony. Innym powodem nieporozumień był spór wokół praw
do posiadania ordynacji ostrogskiej. Sprawa rozpadu związku odbiła się szerokim echem pośród przedstawicieli magnaterii polskiej. Obraza majestatu królewskiego, znieprawienie
piastowanego przez Lubomirskiego urzędu oraz występek przeciwko przykazaniom kościelnym, sprawiły, iż został on ekskomunikowany w 1696 roku. Decyzja ta umożliwiła
zdradzonej żonie wniesienie do sądu biskupiego w Krakowie, wpierw sprawy o separację, a następnie pozwu o unieważnienie małżeństwa. Ten drugi nie został uznany przez Stolicę Apostolską. Niezależnie od tego Józef Karol Lubomirski najeżdżał dobra żony, ubliżał jej oraz pokazywał się w towarzystwie kochanki. Teofila pozostawała (aż do śmierci męża w 1702 roku) osobą aktywną w sferze publicznej poprzez uczestnictwo w bieżących wydarzeniach politycznych i uroczystościach dworskich. Pozostając samotną, wzięła na swoje barki odpowiedzialność za stan gospodarczy rozległych majątków oraz za wychowanie i edukację dzieci.