Zygmunt Miłkowski (Tomasz Teodor Jeż) a Narodowa Demokracja

Abstrakt

Zygmunt Miłkowski to jedna najważniejszych postaci polskiej emigracji demokratycznej, mogąca się poszczycić imponującym dorobkiem pisarskim oraz doświadczeniem działalności politycznej. Za przełomowy w jego politycznym życiorysie można uznać 1887 rok, w którym ukazała się broszura „Rzecz o obronie czynnej i Skarbie Narodowym”, a także powstała niepodległościowa Liga Polska. Miłkowski był współtwórcą organizacji oraz autorem podstawy programowej. W ramach Ligi Miłkowski nawiązał współpracę z przyszłymi prominentnymi politykami ruchu narodowo-demokratycznego. Współpraca ta była kontynuowana również po rozwiązaniu Ligi Polskiej i powstaniu w jej miejsce Ligi Narodowej, której ton nadawali trzej działacze: Roman Dmowski, Zygmunt Balicki i Jan Ludwik Popławski. Z Ligi Narodowej wyrosła jedna z najważniejszych polskich formacji politycznych - Narodowa Demokracja. Miłkowski od początku wspierał działalność Ligi wierząc, że będzie ona realizowała program niepodległościowy. Reorientacja polityczna Narodowej Demokracji w kierunku polityki rozumnej ugody z Rosją dokonująca się w pierwszym dziesięcioleciu XX w., nigdy nie zyskała jego akceptacji. Zaważyła na dalszych relacjach  z endecją i sprawiła, że Miłkowski publicznie potępił dawnych uczniów i politycznych sojuszników.