Udział możnowładztwa polskiego w wyprawie Władysława Jagiellończyka po koronę czeską w 1471 r.
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2023.025Klíčová slova
Królestwo Polskie, Królestwo Czeskie, Korona Królestwa Czech, Kazimierz Jagiellończyk, Władysław Jagiellończyk, koronacja, polityka dynastyczna, możnowładztwoAbstrakt
W niniejszym tekście omówiono problematykę dotyczącą stosunku polskiego możnowładztwa do zabiegów dynastii mających na celu objęcie przez Władysława Jagiellończyka, syna króla Kazimierza Jagiellończyka, tronu czeskiego w 1471 r. Dokonano analizy prozopograficznej grupy osób wywodzących się z możnowładztwa, które osobiście towarzyszył królewiczowi Władysławowi w wyprawie wojennej do Pragi w 1471 r. Jej wyniki wskazują na to, że w wydarzeniach tych uczestniczyli doświadczeni doradcy króla Kazimierza: Stanisław z Ostroroga i Mikołaj z Kutna oraz grupa możnowładczej młodzieży wraz z pocztami konnych zbrojnych. Pod względem pochodzenia terytorialnego wśród możnowładców zaangażowanych w wyprawę po koronę czeską przeważali mieszkańcy Wielkopolski (11), nad możnymi małopolskimi (7).
Reference
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
Archiwum Skarbu Koronnego, dział 1, t. 16
Metryka Koronna, ks. 12
Archiwum Państwowe w Poznaniu
Poznań Gr. 8
Źródła drukowane
Akta stanów Prus Królewskich, t. 3/1, wyd. K. Górski, M. Biskup, Toruń 1961.
Joannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 12/2, Cracoviae 2005.
Matricularum Regni Poloniae summaria, t. 1, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905.
Palacky F., Archiv česky cili stare pisemne pamatky česke i moravske, dil 4, Praga 1846.
Rachunki królewskie z lat 1471-1472 i 1476-1478, wyd. S. Gawęda, Z. Perzanowski, A. Strzelecka, Wrocław-Kraków 1960.
Literatura przedmiotu
Baczkowski K., Między czeskim utrakwizmem a rzymską ortodoksją, czyli walka Jagiellonów z Maciejem Korwinem o koronę czeską w latach 1471-1479, Oświęcim 2014.
Baczkowski K., Stanowisko kurii rzymskiej wobec jagiellońskiej ekspektatywy na tron czeski, „Nasza Przeszłość” 1991, t. 76, s. 107-140.
Baczkowski K., Walka Jagiellonów z Maciejem Korwinem o koronę czeską w latach 1471-1479, Kraków 1980.
Biskup M., 1447–1466: lata konfliktów zbrojnych, w: Historia dyplomacji polskiej, t. 1: połowa X w.-1572, red. M. Biskup, Warszawa 1982, s. 431-478.
Biskup M., Dyplomacja polska czasów Kazimierza Jagiellończyka, cz. 1: W kręgu wielkiego konfliktu zbrojnego z zakonem krzyżackim (1447-1466), w: M. Biskup, K. Górski, Kazimierz Jagiellończyk. Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku, Warszawa 1987, s. 173-229.
Biskup M., Kościelecki Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 24, Wrocław 1968-1969, s. 402-404.
Biskup M., Trzynastoletnia wojna z zakonem krzyżackim 1454-1466, Warszawa 1967.
Biskup M., Wojny Polski z zakonem krzyżackim 1308-1521, Gdańsk 1993.
Brzeziński W., Krąg rodzinny kasztelana lędzkiego Wojciecha Górskiego herbu Łodzia († 1494), „Studia z Dziejów Średniowiecza” 2014, t. 18, s. 16-51.
Brzeziński W., Życie szlachcianki w późnośredniowiecznej Wielkopolsce. „Magnificae et generosae” Zagadnienia demograficzne i majątkowe, Bydgoszcz 2021.
Bukowski W., Wokół „frankfurckiego wesela” 1479 roku. Orszak weselny towarzyszący królewnie Zofii Jagiellonce do Brandenburgii, „Roczniki Historyczne” 2021, t. 87, s. 79-105.
Cynarski S., Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia, Warszawa-Kraków 1996.
Czaplewski P., Senatorowie świeccy, podskarbiowie i starostowie Prus Królewskich 1454–1772, Toruń 1921.
Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne, Poznań 2012.
Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego wiek XIV-XV, Warszawa 1971.
Fałkowski W., Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492), Warszawa 1992.
Gąsiorowski A., Kucieński Mikołaj, w: Polski słownik biograficzny, t. 16, Wrocław 1971, s. 63-65.
Gąsiorowski A., Kurozwęcki Krzesław, w: Polski słownik biograficzny, t. 16, Wrocław 1971, s. 271-271.
Gąsiorowski A., Ostroróg Sędziwój, w: Polski słownik biograficzny, t. 24, Wrocław 1979, s. 519-523.
Gąsiorowski A., Ostroróg Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. 24, Wrocław 1979, s. 524-527.
Gąsiorowski A., Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981.
Górski K., 1466-1492: lata konfliktów dyplomatycznych, w: Historia dyplomacji polskiej, t. 1: połowa X w.-1572, red. M. Biskup, Warszawa 1982, s. 479-526.
Górski K., Dyplomacja polska czasów Kazimierza Jagiellończyka, cz. 2: Lata konfliktów dyplomatycznych (1466-1492), w: M. Biskup, K. Górski, Kazimierz Jagiellończyk. Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku, Warszawa 1987, s. 230-284.
Grabarczyk T., Jazda zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2015.
Grabarczyk T., Piechota zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2000.
Heck R., Elekcja kutnohorska. W pięćsetlecie objęcia przez Jagiellonów rządów Królestwa Czeskiego, „Sobótka” 1971, t. 32, s. 193-235.
Heck R., Tabor a kandydatura Jagiellońska w Czechach (1438-1444), Wrocław 1964.
Heck R., Zjazd głogowski w 1462 r., Głogów 2012.
Janeczek A., Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII wieku, Wrocław 1991.
Januszek-Sieradzka A., Ile kosztuje sukces? Wydatki na wyprawę Władysława Jagiellończyka po koronę czeską (1471), w: Zwycięzcy i przegrani w dziejach średniowiecznej i późnośredniowiecznej Polski i Czech, red. W. Iwańczak, D. Karczewski, Kraków 2012, s. 171-190.
Kamiński A., Kmita Piotr, w: Polski słownik biograficzny, t. 13, Wrocław 1967-1968, s. 95-97.
Kiryk F., Jakub z Dębna na tle wewnętrznej i zagranicznej polityki Kazimierza Jagiellończyka, Wrocław 1967.
Kiryk F., Kurozwęcki Dobiesław, w: Polski słownik biograficzny, t. 16, Wrocław 1971, s. 269-270.
Kiryk F., Kurozwęcki Piotr, w: Polski słownik biograficzny, t. 16, Wrocław 1971, s. 274-275.
Kiryk F., Odrowąż Paweł, w: PSB, t. 23, Wrocław 1978, s. 551.
Kalous A., Matyáš Korvín. Uherský a český král. České Budějovice 2009.
Ludwig M., Besteuerung und Verpfändung königlicher Städte im spätmittelalterlichen Polen, Berlin 1984.
Łowmiański H., Polityka Jagiellonów, Poznań 1999.
Nalewajek A., O liczebności dworu królewskiego Kazimierza Jagiellończyka w świetle spisów dworzan z 1470 i 1478 r., „Res Historica”, t. 52, 2021, s. 61-83.
Pacuski K., Możnowładztwo i rycerstwo ziemi gostynińskiej w XIV i XV wieku. Studium z dziejów osadnictwa i elity władzy na Mazowszu średniowiecznym, Warszawa 2009.
Rutkowska G., Itinerarium króla Kazimierza Jagiellończyka 1440-1492, Warszawa 2014.
Senkowski J., Materiały archiwalne do historii organizacji polskiej siły zbrojnej, w: Studia i materiały do historii sztuki wojennej, t. 1, Warszawa 1954, s. 497-521.
Sikora F., Cyrograf Dziersława Rytwiańskiego z 1471 roku, w: „Historia vero testis temporum”. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. J. Smołucha, A. Waśko, T. Graff, P.E. Nowakowski, Kraków 2008, s. 101-127.
Strzelecka A., Wstęp, w: Rachunki królewskie z lat 1471-1472 i 1476-1478, wyd. S. Gawęda, Z. Perzanowski, A. Strzelecka, Wrocław-Kraków 1960.
Sułkowska-Kurasiowa I., Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967.
Supruniuk A., Mazowsze Siemowitów (1341-1442). Dzieje polityczne i struktury władzy, Warszawa 2010.
Szymczakowa A., Szlachta sieradzka w XV wieku. „Magnifici et generosi”, Łódź 1998.
Szybkowski S., Kościelecki Jan, w: Inowrocławski słownik biograficzny, t. 4, red. E. Mikołajczak, Inowrocław 2000, s. 61-63.
Szybkowski S., Kościeleccy ze Skępego herbu Ogon i ich protoplaści. Studium z dziejów późnośredniowiecznej rodziny możnowładczej, Gdańsk 2018.
Szybkowski S., Kujawska szlachta urzędnicza w późnym średniowieczu (1370-1501), Gdańsk 2006.
Szybkowski S., Możnowładztwo i szlachta ziemi gostynińskiej w późnym średniowieczu. Uzupełnienia genealogiczne i prozopograficzne, „Rocznik Mazowiecki” 2011, t. 23, s. 11-27.
Szybkowski S., Polish-Hungarian Relations between 1437 and 1490. A Short Introduction, w: Fontes Memoriae Hungariae III. Varsóban őrzött magyar vonatkozású oklevelek (1439–1489), wyd. A. Novák, O. Tóth, P. Tóth, Debrecen 2019, s. V-XXIX.
Śliwiński B., Kościelecki Jan, w: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, red. A. Nowak, Gdańsk 1994.
Trawka R., Kmitowie. Studium kariery politycznej i społecznej w późnośredniowiecznej Polsce, Kraków 2005.
Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, Kórnik 1992.
Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XII-XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, S. Szybkowski, Kornik 2014.
Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII-XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, A. Szymczakowa, Wrocław 1985.
Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, oprac. J. Kurtyka, T. Nowakowski, F. Sikora, A. Sochacka, P. K. Wojciechowski, B. Wyrozumska, Wrocław 1990.
Urzędnicy wielkopolscy XII-XV wieku. Spisy, oprac. M. Bielińska, A. Gąsiorowski, J. Łojko, Wrocław 1985.
Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Gmiterek, R. Szczygieł, Kórnik 1992.
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska‑Gradowska, Kórnik 1990.
Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, A. Falniowska‑Gradowska, Kornik 1993.
Wdowiszewski Z., Genealogia Jagiellonów, Warszawa 1968.
Wilamowski M., Tarnowski Jan Feliks (zm. 1507), w: Polski słownik biograficzny, t. 52, Warszawa-Kraków 2017-2019, s. 422-428.
Wolff A., Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze” 1957, t. 1, s. 155-180.
Wolff A., Studia nad urzędnikami mazowieckimi 1370-1526, Wrocław 1962.
Wroniszewski J., Ród Rawiczów. Warszowice i Grotowice, Toruń 1992.
Wyrozumska B., Nieborowski Wacław, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, Wrocław 1977.
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
Copyright (c) 2023 Sobiesław Szybkowski
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Stats
Number of views and downloads: 407
Number of citations: 0
