Mity w wiązaniu narracji historycznej

Abstrakt

Istnieje wiele definicji mitu historiograficznego. Dla potrzeb niniejszego artykułu można przyjąć, że mit jest konstruktem, który niezależnie od wyniku postępowania badawczego osiąga status prawd faktograficznych lub symbolicznych, które z różnych względów nie podlegają weryfikacji. Jest to wiedza „unieruchomiona”, „zsakralizowana”. Mity powstają głównie w koncepcyjnej warstwie narracji historycznej i mają wpływ na to, co historyk zamieszcza w warstwie informującej oraz jakiej dokonuje perswazji. Z myśleniem mitycznym mamy do czynienia wówczas, gdy historyk przestaje kontrolować swoje poczynania badawcze lub świadomie odstępuje od obowiązujących rygorów postępowania naukowego. Najważniejszą funkcją mitu w praktyce historiograficznej jest wiązanie narracji, czyli spajanie wszystkich elementów opowiadania o przeszłości oraz nadawanie im sensu i koherencji. Wypowiedź historyka musi być bowiem do pewnego stopnia całościowa: posiadać linię narracyjną, chronologiczną lub strukturalną. Mity mogą (choć nie muszą) kierować strategiami narracyjnymi, przekonywać do przyjmowanych koncepcji dziejów, budować poetykę narracji, operować specyficzną retoryką, nadawać wydarzeniom znaczenia symboliczne, kreować bohaterów, wypełniać obszary niewiedzy, zaradzać niewystarczalności konwencji językowych. Mit nie zawsze jest fałszem. Można go zwalczać (dekonstruować), poznawać, by wiedzieć jak wpływa na narrację lub akceptować, jako element kultury, o której nie mówimy, że jest prawdziwa lub fałszywa.