Corpus Mysticum versus Corpora Terrestria. Kościół rzymskokatolicki wobec Mikołaja Kopernika XV-XXI wiek.
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2024.027Słowa kluczowe
Mikołaj Kopernik, Kościół rzymskokatolicki, teoria heliocentryczna, relacje pomiędzy wiarą/teologią a naukąAbstrakt
Corpus Mysticum versus Corpora Terrestria. Kościół rzymskokatolicki wobec Mikołaja Kopernika XV-XXI wiek.
Streszczenie
Mikołaj Kopernik był człowiekiem Kościoła. Jego poglądy na temat budowy kosmosu wzbudziły opór Kościoła już w XVI wieku. Krytyka i odrzucenie połączone z wpisaniem na Indeks Ksiąg Zakazanych nastąpiła w 1616 roku z związku ze sprawą poglądów Galileo Galilei. Potępienie teorii Kopernika przez Kościół ustąpiło w ciągu XVIII wieku. Ostatecznie jego książka De revolutionibus (1543) została zdjęta z Indeksu w 1822 roku. Sprawa stosunku Kościoła do teorii Kopernika była częścią szerszego problemu: relacji pomiędzy Kościołem a nauką, który szczególnie żywy był od czasów Oświecenia i w wieku XIX. Ze strony Kościoła ważnym etapem w tej dyskusji jest encyklika Fides et Ratio (1998). Spór pomiędzy reprezentantami nauki a nauczaniem Kościoła w wieku XX-XXI przybiera nowe formy, jakkolwiek nie wygasa.
Bibliografia
Aaboe Asger, Matematyka w starożytności, przełożył Roald Ramer, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
Beduelle Guy, Kościół w dziejach, tłumaczyła Aldona Fabiś, Poznań, Pallotinum, 1994, s. 145
Biblia Tysiąclecia, Poznań – Warszawa, Wydawnictwo Pallotinum, 1971, wydanie drugie zmienione.
Birkenmajer Ludwik Antoni, Mikołaj Kopernik. Cz. 1: Studya nad pracami Kopernika oraz materiały biograficzne, Kraków, Akademia Umiejętności, 1900
Borawska Teresa, przy współudziale Henryka Rietza, Mikołaj Kopernik i jego świat. Środowisko, przyjaciele, echa wielkiego odkrycia, Toruń, Towarzystwo Naukowe, 2014.
Camporeale Salvatore I., Lorenzo Valla I jego traktat o donacji Konstantyna. Retoryka, wolność i eklezjologia w XV wieku, przełożyła Anna Dudzińska-Facca, Warszawa, Polska Akademia Nauk Instytut Filozofii i Socjologii, 1997
Chachaj Marian, Mikołaj Kopernik. Czasy studenckie. Kraków, Bolonia, Rzym, Padwa, Ferrara (1491 – 1503). Miejsca – ludzie – książki, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2023
Crombie A.C., Nauka średniowieczna i początki nauki nowożytnej, t. 2: Nauka w późnym średniowieczu i na początku czasów nowożytnych w okresie XIII – XVII w., przełożył
Czesław Łypacewicz, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX, 1960.
Feldhay Rivka, Copernicus, Galileo and Inquisition [rec. :Mayaud P.-N,, La condamnation…], “Journal for the History of Astronomy”, vol. 33, part 3, no 112, s. 280-284.
Galileusz, Dialog o dwu najważniejszych układach świata: Ptolomeuszowym i Kopernikowym, przekład Edward Ligocki, Warszawa, DeAgostini, Altaya, 2004
Gingerich Owen, God’s Planet, Cambridge Mass, London, Harvard University Press, 2014
Gingerich Owen, Książka, której nikt nie przeczytał, tłumaczenie Jarosław Włodarczyk, Kraków, Copernicus Center Press, 2023.Goddu André, Copernicus and the Aristotelian Tradition. Education, Reading, and Philosophy in Copernicus’s Path to Heliocentrism, Leiden – Boston, Brill, 2010.
Gutowski Piotr, Czym jest „nowy ateizm”? w: Nauki przyrodnicze a nowy ateizm, pod redakcją Marka Słomki, Lublin, Wydawnictwo KUL, 2012, s. 7-45.
Gutowski Piotr, Józefa Życińskiego koncepcja relacji między religią a nauką, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, R. 22 (2013) nr 1 (85), s. 15 – 30.
Finocchiaro Maurice A., Defending Copernicus and Galiteo. Critical Reasoning in the Two Affairs, Dordrecht – Heildelberg – London – New York, Springer, 2010.
Heller Michał, Bóg i geometria. Gdy przestrzeń była Bogiem, Kraków, Copernicus Center Press, 2021, wydanie IV
Heller Michał, Granice nauki, Kraków, Copernicus Center Press, 2018, wydanie II
Jan Paweł II, Fides et ratio. Do biskupów Kościoła katolickiego o relacjach między wiarą i rozumem, Tarnów, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, 1998
Kempfi Andrzej, Tolosani versus Copernicus on Certain Appendix to the Treatise on the Truth of Holy Scripture from the Forties of the 16th Century, “Organon”, 16/17 (1980-1981), s. 239-254
Kijewska Agnieszka, Mikołaj Kuzańczyk, Kraków, Wydawnictwo WAM, 2009
Koestler Arthur, Lunatycy. Historia zmiennych poglądów na wszechświat, wstęp Herbert Butterfield,, przekład Tomasz Bieroń, Poznań, Zysk i S-ka. Wydawnictwo, 2002 (pierwsze wydanie w 1959).
Kokowski Michał, Dlaczego nadal interesuje nas Mikołaj Kopernik (1473 – 1543)? 550-lecie urodzin Mikołaja Kopernika i 150-lecie pierwszego publicznego posiedzenia Akademii Umiejętności w Krakowie, „Studia Historiae Scientiarum”, 22 (2023), s. 71-147.
La Théologie. Une anthologie, sous la direction de Bernard Lauret, t. 3 : Renaissance et Réformés, volume dirigé par Nicole Lemaitre et Marc Lienhard, Paris, Les Éditions du Cerf, 2010, s. 499-501.
Lemaitre Nicole, Saint Pie V, Paris, Fayard, 1994.
Libral Florent, « Par-delà la seule science : les arguments exégétiques et esthétiques des savants catholiques en faveur de l’héliocentrisme (xvie-xviiie siècles) », Nacelles [Online], 13 | 2022, Online since 01 juin 2023, connection on 19 mars 2024. URL : http://interfas.univ-tlse2.fr/nacelles/1758
Lubac Henri de Corpus Mysticum: Essai sur l’Eucharistie et l’Église au moyen âge, Paris 1944
Mayaud Pierre-Noël, La condamnation des livres coperniciens et sa révocation à la lumière de documents inédits des Congregations de l’Index et de l’Inquisition, Roma, Editrice Pontificia Università Gregoriana, 1997 (dalej : Mayaud P.-N., La condamnation…)
Mayaud Pierre- Noël, Le conflit entre l’Astronomie Nouvelle et l’Écriture Sainte aux XVIe et XVIIe siècles. Un moment de l’histoire des idées autour de l’affaire Galilée, Paris, Honoré de Champion, 2005 (dalej : Mayaud P.-N., Le conflit…).Mikołaj Kopernik, O obrotach ciał niebieskich i inne pisma, przekład, wstęp i opracowanie Ludwik Antoni Birkenmajer, Warszawa, De Agostini, Altaya, 2001 (przedruk wydania Ossolineum z 1926 roku).
Mikołaja Kopernika O obrotach księga pierwsza, tłumaczył z łaciny Mieczysław Brożek, przedmową i posłowiem opatrzył Jerzy Dobrzycki, Wrocław, Kraków, Gdańsk, Łódź, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo, 1987.
Mikulski Krzysztof, Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne, pochodzenie i młodość, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015.
ks. Pawluk Tadeusz. Na marginesie klauzuli kościelnego urzędu cenzorskiego dotyczącego dzieła Mikołaja Kopernika, „Studia Warmińskie”, IX (1972), s. 231-259.
Pottier Bernard SJ, [rec. : Mayaud P.-N., Le conflit…) « Nouvelle Revue Theologique », 130 (2008) 2, s. 284 – 287.
Radzimiński Andrzej, Mikołaj Kopernik, Duchowny w czasach przełomu, „Zapiski Historyczne”, 82(2017) z. 2, s. 51 – 74.
Redondi Pietro, Gallilée hérétique, traduit de l’italien par Monique Aymard, Paris, Gallimard, 1985
Sierotowicz Tadeusz, Galileusz, Kraków, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 2003
Sołtysiak ks. Marek, De revolutionibus Mikołaja Kopernika a doktryna podwójnej prawdy „Humaniora. Czasopismo Internetowe” Nr 1(33)/2021, s. 33-47 https://presto.amu.edu.pl/index.php/h/article/download/28059/25414 dostęp dnia 20 listopada 2023.
Sprawa Galileusza, pod red. Józefa Życińskiego, Kraków, Znak, 1991
Teizm, ateizm, religia. Najnowsze spory w anglosaskiej filozofii analitycznej, redakcja naukowa Piotr Gutowski i Marcin Iwanicki, Lublin, Wydawnictwo KUL, 2019
Wardęska Zofia, Teoria heliocentryczna w interpretacji teologów XVI wieku, Warszawa – Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1975.
Westman Robert S., The Copernican Question. Prognostication, Skepticism, and Celestial Order, Berkley, Los Angeles, London, University of California Press, 2011.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Hubert Łaszkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 82
Liczba cytowań: 0
