Nobody's children? Wards of the Hospital of the Infant Jesus in Vilnius between 1814 and 1825
Dzieci niczyje? Podopieczni szpitala Dzieciątka Jezus w Wilnie w latach 1814-1825 Nobody's children? Wards of the Infant Jesus Hospital in Vilnius between 1814 and 1825
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2024.004Słowa kluczowe
charity, child in the 19th century, Vilnus, hospitals, nursing homes, dobroczynność, dziecko w XIX wieku, Wilno, szpitale, zakłady opiekuńczeAbstrakt
The article focuses attention on the residents of a Vilnius shelter - the Hospital of the Child Jesus in Vilnius. Founded in 1791, the hospital served as a children's asylum throughout the 19th century. Orphaned and abandoned children, children of prisoners and exiles were sent to the institution and remained there until the age of 15. It was the only institution of its kind in Vilna that admitted infants. The article presents an attempt to identify the origins of the tossers and determine the reasons for their abandonment. It also sheds light on the parents (mainly mothers) of the children sent to the shelter. The basis for the analysis is the manuscript " Dziennik dla wpisywania niemowląt " from 1814-1825.
Artykuł skupia uwagę na pensjonariuszach wileńskiego przytułku – Szpitala Dzieciątka Jezus w Wilnie. Szpital został założony w 1791 r. Pełnił funkcję przytułku dla dzieci przez cały wiek XIX. Do zakładu trafiały dzieci osierocone i porzucone, dzieci więźniów i zesłańców i pozostawały w nim do 15 roku życia. Był to jedyny tego typu zakład w Wilnie, który przyjmował niemowlęta. Artykuł prezentuje próbę określenia pochodzenia podrzutków i ustalenia przyczyn ich porzucania. Rzuca również światło na rodziców (głównie matki) dzieci trafiających do przytułku. Podstawą analiz jest rękopiśmienny „Dziennik dla wpisywania niemowląt” z lat 1814-1825.
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne
Lietuvos Mokslu Akademijos Vrublevskis Biblioteka f. 318-17180, Dziennik dla wpisywania niemowląt.
Lietuvos Valstybės Istorijos Archyvo, f. 390, op. 3-4, Zarząd Wileńskiej Opieki Społecznej.
Źródła drukowane
Baliński Michał, Opisanie statystyczne miasta Wilna, Wilno 1835, s. 59.
Otwarcie Szpitala Dzieciątka Jezus w Wilnie, „Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej” 1821, s. 398.
Bartoszewicz Julian, Historya Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, Warszawa 1870.
Paprocki Ludwik, Opieka nad dziećmi opuszczonemi i dom podrzutków w Warszawie, Warszawa 1871.
Potwierdzenie szpitala pod tytułem Dzieciątka Jezus w mieście Wilnie dane na sejmie warszawskim dn. 3 grudnia 1790 roku, „Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej” 1821, s. 399-400.
Wiadomość o przychodzie, wydatkach i czynnościach Instytutu Macierzyństwa Wileńskiego od dnia 7 listopada 1809 roku, epoki ustanowienia jego, do dnia 31 grudnia 1810 roku, „Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej” 1820, s. 139–141.
Opracowania
Bartkowiak Edyta, Z historii opieki. Szpitale i zakłady zakonne dla dzieci w tradycji polskiej, „Relacje. Studia z Nauk Społecznych” 2016, nr 2, s. 41-42.
Bartoszewicz Kazimierz, Tadeusz Ogiński i jego pamiętnik, „Przegląd Historyczny” 1914, nr 18/1, s. 61.
Bołdyrew Aneta adem, Żłobki i stacje „Kropla Mleka” jako placówki wspierające ubogie rodziny w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, „Wychowanie w Rodzinie” 2016, nr 2, s. 103-119
Bołdyrew Aneta, Dzieciobójstwo i porzucenia dzieci w Królestwie Polskim jako przejaw patologii życia społecznego. Zarys problemu w świetle publicystyki przełomu XIX i XX w., „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2008, s. 278–299
Bołdyrew Aneta, Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864-1914, Łódź 2016
Bołdyrew Aneta, Społeczno-obyczajowe uwarunkowania porzucania dzieci i dzieciobójstwa
w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, „Biuletyn Historii Wychowania” 2019, s. 35-51;
Domańska Joanna, Dobroczynność względem sierot na ziemiach polskich do 1918 roku, „Biuletyn Historii Wychowania” 2011, nr 27, s. 19-31
Jakubiak Krzysztof, Nawrot-Borkowska Monika, Przegląd nowszych badań nad dziejami dziecka i dzieciństwa na ziemiach polskich (ze szczególnym uwzględnieniem lat 1795-1939) [w:] Rodzina i dziecko w zmieniającym się świecie: perspektywa historyczna i pedagogiczna, Toruń 2021, s. 11-54.
Kępski Czesław, Towarzystwa dobroczynności w Królestwie Polskim (1815–1914), Lublin 1993
Klimka Libertas, Rodzina w litewskiej etnopedagogice, „Wychowanie w Rodzinie” 2012, t. 5, s. 33-55.
Kolankiewicz Maria, Zapiski o instytucjonalnej opiece nad dziećmi, „ Dziecko Krzywdzone. Historia, Badania, Praktyka” 2006, z. 17, s. 6-35.
Koralewski Kazimierz, Opieka społeczna (dobroczynność publiczna), Warszawa 1918.
Korybut-Marciniak Maria, Dobroczynne Wilno. Pomoc ubogim i potrzebującym w Wilnie w pierwszej połowie XIX wieku, Olsztyn 2012
Korybut-Marciniak Maria, Działalność dobroczynna zakonów i zgromadzeń zakonnych w Wilnie w końcu XVIII i pierwszej połowie XIX wieku, „Echa Przeszłości” 2010, t. XI, s. 125-143.
Kuklo Cezary, Dzieci nieślubne i podrzutki w warszawskiej parafii Św. Krzyża w XVIII w., „Roczniki Humanistyczne”, 1987, t. 35, z. 2, s. 305-315.
Kuklo Cezary, O porzucaniu dzieci w osiemnastowiecznej Warszawie, [w:] Ars historiae - historia artis. Prace ofiarowane profesorowi Andrzejowi Wyrobiszowi, red. Dubas-Urwanowicz i J. Maroszek, Białystok 2012, s. 235-253.
Kultura pracy. Z dziejów służby domowej XIX i XX wieku, red. A. Napierała, M. Michalski, Poznań 2021.
Marek Anna, Dziecięce szpitale w Europie 1802-1908, „Medycyna Nowożytna” 2006, 13/1-2, s. 79-92.
Markiewicz Hanna, Profesor Józef Frank – społecznik i popularyzator nauki, „Forum Pedagogiczne” 2021, t, 11, nr 2, s. 257-265.
Markiewiczowa Hanna, Działalność opiekuńczo-wychowawcza Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności 1814-1914, Warszawa 2002
Markiewiczowa Hanna, Działalność opiekuńczo-wychowawcza Wileńskiego Towarzystwa Dobroczynności 1807-1830, Warszawa 2010
Moszczyński Julian, Zakłady dobroczynne w Wilnie w czasach przeszłych i dzisiejszych, w: Praktyczne postrzeżenia niektórych lekarzy, Wilno 1862, s. 170-188.
Natanson Ludwik, O podrzutkach we Francji, „Tygodnik Lekarski” 1850, nr 52, s. 409-411.
Podgórska-Klawe Zofia, Od hospicjum do współczesnego szpitala. Rozwój historyczny problematyki szpitalnej w Polsce do końca XIX wieku, Wrocław 1981.
Podgórska-Klawe Zofia, Szpitale warszawskie 1388-1945, Warszawa 1975.
Podgórska-Klawe Zofia, Warszawski Dom Podrzutków (1731-1901), „Rocznik Warszawski” 1975, nr 12, s. 111-145.
Podgórska-Klawe Zofia, Warszawski dom podrzutków, "Rocznik Warszawski" 1974, t. 12,
Poniat Radosław, Służba domowa w miastach na ziemiach polskich od połowy XVIII do końca XIX wieku, Warszawa 2014.
Rosiak Stefan, Prowincja litewska sióstr miłosierdzia. Szkic z dziejów martyrologii kościoła katolickiego pod zaborem rosyjskim, Wilno 1933.
Rosiak Stefan, Zakład Dzieciątka Jezus w Wilnie, Wilno 1934.
Sikorska-Kulesza Jolanta, Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i Białorusi w XIX wieku, Warszawa 1995.
Surdacki Marian, Losy dzieci porzuconych w społeczeństwie europejskim do XX wieku, w: Dziecko w rodziniei społeczeństwie. Dzieje nowożytne, red. K. Jakubiak, W. Jamrożek, Bydgoszcz 2002, s. 155–156
Wołoszyński Ryszard, Siestrzeńcewicz (Bohusz-Siestrzeńcewicz, Siestrzeńcewicz-Bohusz) Stanisław Jan, [w:] PSB, t. 37, Warszawa-Kraków 1996–1997, s. 375–380.
Zahorski Władysław, Z dziejów dobroczynności wileńskiej, w: Z nad Wilii i Niemna. Pamięci Adama Mickiewicza i Tomasz Zana w 50 rocznicę ich zgonu, Wilno 1906, s. 68-79.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Maria Korybut-Marciniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 203
Liczba cytowań: 0
