Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Français (France)
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski

Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym

Konstanty Łubieński i Stanisław Stomma wobec problemu nowelizacji konstytucji PRL w 1976 r.
  • Strona domowa
  • /
  • Konstanty Łubieński i Stanisław Stomma wobec problemu nowelizacji konstytucji PRL w 1976 r.
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 67 Nr 3 (2023) /
  4. Artykuły

Konstanty Łubieński i Stanisław Stomma wobec problemu nowelizacji konstytucji PRL w 1976 r.

Autor

  • Ariel Krzysztof Orzełek Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Historii Najnowszej https://orcid.org/0000-0001-5360-464X

DOI:

https://doi.org/10.12775/KLIO.2023.024

Słowa kluczowe

katolicyzm polityczny, konstytucja, Polska Rzeczpospolita Ludowa, realizm polityczny, Znak

Abstrakt

W 1976 r. władze PRL doprowadziły do nowelizacji konstytucji, wpisując do niej zasadę przewodniej roli partii komunistycznej i sojusz ze Związkiem Sowieckim. Jedynym posłem na Sejm, który nie poparł poprawek, był działacz środowiska „Znak”, Stanisław Stomma. Pozostali czterej parlamentarzyści z jego koła poprawki poparli. Celem artykułu jest analiza najlepiej egzemplifikujących rozłam w środowisku „Znak” postaw Konstantego Łubieńskiego i Stanisława Stommy. Stąd też badaniu zostały poddane ich droga życiowa i motywacje, które skłoniły ich do podjęcia decyzji w sprawie poparcia nowelizacji, oraz konsekwencje tego dla nich i całego środowiska. Zostaną one rozpatrzone w kontekście konfliktu w środowisku „Znak” przez pryzmat politycznego realizmu, ideowości i oportunizmu.

Bibliografia

Dokumenty archiwalne

Archiwum Akt Nowych

- Akta Janusza Zabłockiego sygn. 33; 68; 81; 131; 148; 149; 151;

- Archiwum Stanisława Stommy, sygn. 6; 8; 10; 116; 119; 129; 131; 136; 140; 136;

- Armia Krajowa, sygn. 203/XI-11; sygn. 203/XI-15;

- Biuro Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego w Warszawie, sygn. 350;

- Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 2366;

- Kancelaria Rady Państwa, sygn. 119/5;

- Klub Inteligencji Katolickiej. Stowarzyszenie zarejestrowane w Warszawie, sygn. 9; 31; 32; 37; 473;

- Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Komitet Centralny w Warszawie, LI/169; LI/171; LI/172; V/133;

- Stronnictwo Pracy, sygn. 20; 853;

- Urząd do spraw Wyznań, sygn. 93/14; 127/256 .

Archiwum Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie, sygn. 4/A/1; 5/A/1972; 5/A/1973; 5/A/1974; 5/A/1975a; 5/A/1976a; 5/A/1976B; 6/A/1975–1976;

Archiwum Macieja Łubieńskiego, materiały niesygnowane: List K. Łubieńskiego z więzienia, I 1945 r.; Niedatowany list K. Łubieńskiego nt. jego działań po aresztowaniu w 1944 r.; List K. Łubieńskiego do M. Starzewskiej, Zalesie, 22 VII 1977 r.,

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn. IPN BU 001102/1143; 0201/260/1; 0639/33; 0639/34; 0639/35/1; 0639/135; 0648/51; 0648/53/1; 0639/65/1–2; 0648/107/2; 0648/118/1; 0648/129/1–2; 0648/136/1; 0639/136/4; 0648/137; 0648/138; 0648/140; 0648/142; 0648/143; 0712/9/3; 0712/15; 0712/16; 0712/17; 0712/18; 0712/19; 0712/20/1; 0712/22; 0712/23; 0785/21; 1585/19285; 1585/19289; 1585/20280; 1585/21984; 1633/931.

Archiwum Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, niesygnowane ankiety poselskie; sygn. 738/14(9)PRL; 738/14(10)PRL; sygn. 738/14(11)PRL; 738/23aPRL; sygn. 738/23c1PRL, 738/23c2PRL.

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. SII397.

Biblioteka Sejmowa, Sprawozdania Stenograficzne z posiedzeń Sejmu PRL 1968, 1974, 1976.

Dokumenty opublikowane

Nawrocki Z., Wspomnienia Jana Gorlińskiego, pierwszego szefa PUBP w Mielcu (wrzesień 1944-maj 1945), „Aparat Represji w Polsce Ludowej” 2004, nr 1.

Ostasz G., Nad protokołem zeznań oficera Armii Krajowej, „Zeszyt Historyczny” XII 1997, nr 2.

Pamiętniki, wspomnienia, publicystyka

Historia z konsekwencjami. Rozmawiają Krzysztof Kozłowski i Michał Komar, Warszawa 2009.

Kisielewski S., Dzienniki, Warszawa 2001.

Łubieński K., «List otwarty do Juliusza Łady» w 25 lat później, „Chrześcijanin w Świecie” 1974, nr 30.

Łubieński K., Na starcie. Wspomnienia z lat 1948–1950, „Przegląd Socjologiczny” 1971, t. XXIV.

Łubieński, Kartki z wojny, Warszawa 1976.

Relacje M. Łubieńskiego złożone telefonicznie 22 i 23 X 2020 r.

Stomma S., Pisma wybrane, t. 1: 1931–1939; t. 2: 1946–1975; t. 3: 1976–2003, red. R. Ptaszyński, Kraków 2017.

Stomma S., Trudne lekcje historii, Kraków 1998.

Stomma, Pościg za nadzieją, Paris 1991.

Wielowieyski A., Losowi na przekór, Warszawa 2015.

Zabłocki J., Dzienniki 1956–1965, t. 1, Warszawa 2008.

Zabłocki J., Dzienniki, t. 2: 1966–1975, Warszawa 2011.

Zabłocki J., Dzienniki 1976–1986, t. 3, cz. 1, Warszawa 2013.

Zabłocki J., Dzienniki 1976–1986, t. 3, cz. 2: 1982–1986, Warszawa 2013.

Zabłocki J., Mazowiecki mój przeciwnik (7) W Zespole Centralnym, „Ład” 1990, nr 49 (323).

Zabłocki J., Tożsamość i siły narodu, Londyn 1978.

Prasa

„Bunt Młodych” 1933.

„Chrześcijanin w Świecie” 1974, 1976–1978.

„Dziś i Jutro” 1945, 1948–1949.

„Ład” 1990.

„Odnowa” 1946.

„Przegląd Kulturalny” 1956.

„Słowo Powszechne” 1977.

„Tygodnik Powszechny” 1950–1952,1957–1958, 1963, 1977.

„Więź” 1977.

„Za i Przeciw” 1957, 1977.

„Znak” 1946.

Opracowania

Białecki K., Klub Inteligencji Katolickiej w Poznaniu w latach 1956–1991, Poznań 2012.

Bujak W., Historia Stronnictwa Pracy 1937–1946–1950, Warszawa 1988.

Cenckiewicz S., „Endekoesbecja”. Dezintegracja Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w latach 1982–1986, „Aparat Represji w Polsce Ludowej” 2007, nr 1.

Friszke A., Koło posłów „Znak” w Sejmie PRL 1957–1976, Warszawa 2002.

Friszke A., Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989, Warszawa 1997.

Grzebień L., Kochanowicz J., Niemiec J., Chyrowiacy. Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie 1886–1939, Kraków 2000.

Kądziela P., Libella 1957–1997. Historia i współczesność, Warszawa 1997.

Lisicka H., Pluralizm światopoglądowy w koncepcjach politycznych PAX, ChSS i PZKS, Wrocław 1991.

Łubieński M., Portret rodziny z czasów wielkości. O prymasach, milionerach, zakonnicach, bankrutach i innych przodkach, Warszawa 2020

M.M. [M. Maciąga] [Biogram K. Łubieńskiego], w: Mielec. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, t. 3, red. F. Kiryk, Mielec 1994.

Matyja R., Państwowość PRL w polskiej refleksji politycznej lat 1956–1980, Kraków–Nowy Sącz 2007.

Matyja R., Realizm „Tygodnika Powszechnego” i „Znaku”, w: Przeklęte miejsce Europy? Dylematy polskiej geopolityki, red. J. Kloczkowski, Kraków 2009.

Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać? PAX i ZNAK w Polsce 1945–1976, Kraków 1981.

Orzełek A., Konstanty Łubieński (1910–1977) (właśc. Konstanty Marian Ignacy hrabia Łubieński herbu Pomian), w: Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 1, red. R. Łatka, Warszawa 2020.

Orzełek A., U genezy Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Powstanie i rozpad pierwszego zespołu redakcyjnego tygodnika „Za i Przeciw”, „Kwartalnik Historyczny” 2019, nr 4.

Ptaszyński R., Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy, Kraków 2018.

Sikorski T., Węzeł gordyjski. Katolicy świeccy w PRL (1956–1989), Warszawa 2021.

Staszel J., Łubieński Tadeusz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XVIII: Lubomirski Aleksander–Machowski Walenty, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.

Strzelecka M., Między minimalizmem a maksymalizmem. Dylematy ideowe Stanisława Stommy i Janusza Zabłockiego, Toruń 2015.

Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Mechanizmy i konsekwencje minionej formacji – analiza psychosocjologiczna, Warszawa 1997.

Zagórski A., Obwód Armii Krajowej Mielec przed i po „Burzy”, w: Mielec. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, t. 3, red. F. Kiryk, Mielec 1994.

Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2023-11-24

Jak cytować

1.
ORZEŁEK, Ariel Krzysztof. Konstanty Łubieński i Stanisław Stomma wobec problemu nowelizacji konstytucji PRL w 1976 r. Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym [online]. 24 listopad 2023, T. 67, nr 3, s. 145–185. [udostępniono 14.5.2025]. DOI 10.12775/KLIO.2023.024.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 67 Nr 3 (2023)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Ariel Krzysztof Orzełek

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 222
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

katolicyzm polityczny, konstytucja, Polska Rzeczpospolita Ludowa, realizm polityczny, Znak
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa