Pułapka szkolnej oczywistości. Kultura jedzenia w polskiej edukacji historycznej po 1945 r.
The trap of clichés. Dining etiquette in Polish historical education after 1945
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2022.038Słowa kluczowe
kultura jedzenia, edukacja historyczna, programy nauczania, szkolne podręczniki historiiAbstrakt
Artykuł przedstawia problem odzwierciedlenia przemian politycznych i ideologicznych w Polsce po 1945 roku na kartach podręczników szkolnych do nauczania historii. Ukazuje w szczególności zmiany w podejściu do tematyki kultury jedzenia w kolejnych okresach, kiedy wprowadzano reformy systemu edukacyjnego – w okresie komunizmu w latach 1945-1989 oraz po 1989. Bazując na aktach normatywnych, takich jak programy nauczania i podstawy programowe publikowane przez ministerstwo zarządzające oświatą w Polsce, odnosząc się do ustaleń historiografii, a także uwzględniając tendencje wypracowane przez dydaktykę ogólną i dydaktykę historii, zwraca uwagę na dobór treści kształcenia w szkolnych podręcznikach historii, dokonujący się pod wpływem różnorodnych czynników.
Bibliografia
Źródła drukowane
Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przekład Roman Grodecki, opracowanie Marian Plezia, Wrocław 1982
Błaut Michał, Chamczyk Hanna, Miklikowska Iwona, Moja historia. Podręcznik do historii i społeczeństwa dla klasy czwartej szkoły podstawowej, Gdańsk 2002
Centkowski Jerzy, Syta Andrzej, Historia. Z naszych dziejów, Podręcznik dla klasy czwartej szkoły podstawowej, wydanie 4, Warszawa 1984
Dąbrowski Jan, Historia średniowieczna i nowożytna, Kraków 1947
Dumanowski Jarosław, Roszak Stanisław, Wiedza o kulturze dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Toruń 2005
Galos Adam, Gierowski Józef, Leszczyński Józef, Historia dla klasy III liceum ogólnokształcącego, Warszawa 1971
Granoszewska-Babiańska Dorota, Izdebski Tytus, Ostapowicz Dariusz, Suchodolski Sławomir, Historia. Dzieje kultury. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Warszawa 2004
Kosman Marceli, Historia. Wielkość i upadek Rzeczypospolitej szlacheckiej. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Warszawa 1984
Kosminski Jewgienij, Historia wieków średnich, wydanie 6, Warszawa 1956
Michnik Helena, Mosler Ludwika, Historia Polski do roku 1795, wydanie 8, Warszawa 1963
Program dziesięcioletniej szkoły średniej. Historia. Warszawa 1976
Program nauczania historii w roku szkolnym 1947/48. [w:] „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty”, 1947, nr 4, poz. 90
Program nauczania klas I-IV szkoły ogólnokształcącej. Warszawa 1956
Program nauczania liceum ogólnokształcącego (klasy VIII-XI). Historia. Warszawa 1964
Program nauczania liceum ogólnokształcącego. Klasy I-IV. (tymczasowy). Warszawa 1966
Program nauczania ośmioklasowej szkoły podstawowej (tymczasowy). Warszawa 1963
Program nauczania ośmioklasowej szkoły podstawowej. (tymczasowy) Historia kl. V-VIII. Warszawa 1963
Sędziwy Henryk, Historia dla klasy VII, Warszawa 1960
Szeweluk-Wyrwa Bogumiła, Surdyk-Fertsch Wiesława, Historia i społeczeństwo. Podręcznik dla klasy czwartej szkoły podstawowej, Poznań 1999
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19820350230, [dostęp 24. 02. 2021]
Wipszycka Ewa, Manikowska Halina, Manikowski Adam, Mędrzecki Włodzimierz, Historia dla każdego. Podręcznik, Warszawa 2002
Literatura
Bockenheim Krystyna, Przy polskim stole, Wrocław 1999
Bracisiewicz Jerzy, Historia w podstawie programowej kształcenia ogólnego, s. 1-2, http://www.bc.ore.edu.pl/Content/658/historia_poradnik_jerzy_bracisiewicz_1.pdf, [dostęp 24.02. 2021]
Brynkus Józef, Komunistyczna ideologizacja a szkolna edukacja historyczna w Polsce (1944-1989), Kraków 2013
Dias-Lewandowska Dorota, „Pijak [...] kubek w kubek, jak świnia” . Przemiany krytycznego dyskursu wobec pijaństwa i alkoholu na ziemiach polskich, „Przegląd Historyczny”, 2019, t. 110, s. 657-669
Dias-Lewandowska Dorota, Gastronomia i astronomia – dietetyka humoralna i drabina bytów żywieniowych, „Wiadomości Historyczne”, 2014, nr 5, s. 25-28
Dias-Lewandowska Dorota, Historia kulturowa wina francuskiego w Polsce od połowy XVII do początku XIX w., Warszawa 2014
Dumanowski Jarosław, Kuchmistrz króla Stasia, https://www.wilanow-palac.pl/kuchmistrz_krola_stasia.html, [dostęp 24. 02. 2021]
Dumanowski Jarosław, Uczciwa przyjemność i dobre zdrowie. Kopernik, Kallimach i pierwsza książka kucharska, „Wiadomości Historyczne”, 2014, nr 5, s. 18-21
Figeac Michel, L’histoire matérielle, d’une histoire des objets à une histoire de la consommation et des pratiques culturelles, w: Education et culture matérielle en France et en Europe du XVIe siècle à nos jours, red. Marguerite Figeac-Monthus, Paris 2018, s. 9-21
Kurczewski Gabriel, Kamienica Fukierów – winiarskie serce starej Warszawy, „Wiadomości Historyczne”, 2017, nr 1, s. 11-16
Marczewska Marzena, Stereotypy etniczne we współczesnym polskim dyskursie publicznym, „Res Historica”, 2018, t. 46, s. 283-300
Młynarczyk Anita, Zarys ewolucji obrazu Europy i świata w polskich podręcznikach dla szkół średnich z lat 1947-1989, w: Polska-Europa-Świat w szkolnych podręcznikach historii, red. Stanisław Roszak, Małgorzata Strzelecka, Agnieszka Wieczorek, Toruń 2008, s. 333-343
Okła Grażyna, Między kontynuacją a zmianą. Spojrzenie na dzieje ojczyste i powszechne z perspektywy planowanej reformy w szkole ponadgimnazjalnej, w: Polska-Europa-Świat w szkolnych podręcznikach historii, red. Stanisław Roszak, Małgorzata Strzelecka, Agnieszka Wieczorek, Toruń 2008, s. 89-95
Osiński Zbigniew, Nauczanie historii w szkołach podstawowych w Polsce w latach 1944-1989, Toruń 2006
Pośpiech Andrzej, Pułapka oczywistości. Pośmiertne spisy ruchomości szlachty wielkopolskiej z XVII wieku, Warszawa 1992
Powszechne Zjazdy Historyków Polskich w Polsce Ludowej. Dokumenty i materiały, wstęp, wybór i oprac. Tadeusz Paweł Rutkowski, Toruń 2014
Ronikier Jerzy, Mit i historia. Mitotwórcze funkcje podręczników szkolnych, Kraków 2002
Sikorska Marta, Medyk i astronom w kuchni, czyli o recepturach z czasów Kopernika, „Wiadomości Historyczne”, 2014, nr 5, s. 22-24
Suleja Włodzimierz, Historia. Szkoła podstawowa. Podstawowe założenia, filozofia zmiany i kierunki działania, https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2018/03/nowa-podstawa-programowa.-szkola-podstawowa.-historia.-prezentacja.pdf, [dostęp 24. 02. 2021]
Wagner Barbara, Strategie wychowawcze w PRL, Warszawa 2009
Wojdon Joanna, Propaganda polityczna w podręcznikach dla szkół podstawowych Polski Ludowej (1944-1989), Toruń 2001
Wróblewska Violetta, Piast, w: Słownik bajki ludowej, red. V. Wróblewska, https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=301, [dostęp 24. 02. 2021]
Wróblewska Violetta, Popiel, w: Słownik bajki ludowej, red. V. Wróblewska, https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=303, [dostęp 24. 02. 2021]
Zając Stanisław, „Homo consumens”, czyli historia od kuchni. Propozycja lekcji nie tylko w technikach gastronomicznych, „Wiadomości Historyczne”, 1996, nr 2, s. 103-107
Zając Stanisław, Delikatne naciski, „Wiadomości Historyczne”, 2009, nr 6, s. 48
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Danuta Konieczka-Śliwińska, Stanisław Roszak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 413
Liczba cytowań: 0
