Pomoc społeczna dla ludzi starszych w kontekście zasady subsydiarności

Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie różnych form wsparcia seniorów w kontekście zasady subsydiarności – od czasu transformacji ustrojowej, a szczególnie od 2004 r. do chwili obecnej. W opracowaniu wykorzystano metodę instytucjonalno-prawną, opartą głównie na badaniu dokumentów, takich jak: akty prawne, programy opieki nad ludźmi starszymi oraz wybrane dane statystyczne Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej dotyczące lat 2001–2023. Artykuł pokazuje, że system pomocy społecznej kształtowany po 1990 r. w odniesieniu do ludzi starszych jest oparty na zasadzie subsydiarności, łączącej się z przenoszeniem na samorządy lokalne odpowiedzialności (również finansowej) za wsparcie seniorów. Regule tej towarzyszą inne zasady, głównie wielosektorowości w organizacji wsparcia (instytucje publiczne – organizacje społeczne – społeczność lokalna – rodzina) oraz deinstytucjonalizacji, które przyczyniają się do rozwijania różnych form pomocy środowiskowej dla osób starszych w zamian za całodobowe wsparcie w domach opieki. Istotny wpływ na zasady świadczenia opieki miał czas tuż po wejściu Polski do UE, kiedy wprowadzono świadczenia finansowe dla opiekunów oraz programy aktywizacji seniorów, a następnie okres po 2015 r., kiedy zaczęto intensywniej niż dotychczas rozwijać usługi dla osób niesamodzielnych w środowiskach lokalnych przy wspólnym zaangażowaniu rządu, samorządów lokalnych oraz trzeciego sektora.