Integracja z NATO i polityka obronna w myśli politycznej Polskiego Stronnictwa Ludowego po 1989 r.
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2025.003Słowa kluczowe
Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL), myśl polityczna, integracja z NATO, polityka obronna, Polskie Siły Zbrojne RPAbstrakt
Debata dotycząca przystąpienia Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego i polityki obronnej należała do dominujących tematów pojawiających się w polskim dyskursie politycznym po przemianach ustrojowych 1989 r. W artykule szczególnie eksponowana jest teoretyczna warstwa myśli politycznej, jego celem zaś jest analiza poglądów politycznych Polskiego Stronnictwa Ludowego na rolę i znaczenie NATO dla bezpieczeństwa państwa polskiego oraz polityki obronnej. Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego była podstawowym sojuszem militarnym, na który swoją uwagę skierowali politycy PSL. Ludowcy byli zainteresowani przystąpieniem do sojuszu, a po przyłączeniu za priorytet uznawali spełnienie najważniejszej funkcji NATO – zapewnienia bezpieczeństwa państwom członkowskim, obrony ich terytorium i ludności. Armia miała realizować zadania obronne w odniesieniu do ochrony granic państwowych oraz wypełniać zobowiązania sojusznicze w ramach członkostwa w NATO. Dla PSL priorytetem w preferowanym modelu armii była jej profesjonalizacja, która miała zastąpić zachowawcze podejście do armii poborowej. Członkowie Stronnictwa sprzeciwiali się utworzeniu Wojsk Obrony Terytorialnej, domagając się powołania Narodowych Sił Rezerwowych, które miały być „wyselekcjonowanym ochotniczym zasobem żołnierzy rezerwy”. Przemysł zbrojeniowy miał strategiczne znaczenie dla obronności państwa. Ważnym elementem polityki obronnej i bezpieczeństwa państwa według ludowców była też Wojskowa Służba Zdrowia.
Bibliografia
[Piąty] V Kongres Polskiego Stronnictwa Ludowego. Dokumenty programowe. (1997). Warszawa.
Antonowicz, L., Guz, T., Pałubska, M. R. (2010). Wstęp. W: L. Antonowicz, T. Guz, M. R. Pałubska (red.). Bezpieczeństwo Polski. Historia i współczesność. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Człowiek jest najważniejszy. Program wyborczy. (2011). Warszawa.
Gil, R. (2004). Żywią, ale nie bronią. Rzeczpospolita, 197, 3.
Ignasiak, A. (1997). Polska – NATO: zapowiedź sukcesu. Rozmowa z senatorem Henrykiem Makarewiczem, przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Senatu RP. Zielony Sztandar, 29, 3.
Jachymek, J. (2019). Współczesna polska myśl polityczna ruchu ludowego. W: E. Maj, A. Wójcik (red.). Myśl polityczna w Polsce po 1989 roku. Wybrane nurty ideowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jakubczak, R., Flis, J. (red.). (2006). Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
Johnsen, W. W., Young, T.-D. (1995). Partnership for Peace. Discerning Fact from Fiction. Carlisle Barracks.
Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego 2001–2005.
Konstytucja RP. Projekt Polskiego Stronnictwa Ludowego. (1990). Zielony Sztandar, 38, 6.
Krzeczunowicz, A. (1999). Krok po kroku. Polska droga do NATO 1989–1999. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Kupiecki, R. (2008). NATO w polskiej perspektywie 1989–2019. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Mikiewicz, P. (2005). Kategoria bezpieczeństwa a polska myśl polityczna lat 90. Warszawa: Wydawnictwo Arboretum.
Naród. Państwo. Człowiek. Środowisko. Wizja, misja i priorytety programowe Polskiego Stronnictwa Ludowego. (2004). Warszawa.
NATO? Choćby dzisiaj… Rozmowa z ministrem obrony narodowej Stanisławem Dobrzańskim. (1996). Zielony Sztandar, 12, 1–2.
Pastuszka, S. J., Machynia, J. (1997). PSL a konstytucja. Warszawa: Wydawca Linia.
Podgajna, E. (2018). Myśl polityczna Wincentego Witosa (1874–1945). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Polskie partie polityczne PSL, ideologia.pl. Pobrane z: https://ideologia.pl/program-i-dzialania-partii-psl/.
PSL, „Program Polskiego Stronnictwa Ludowego”, 2015.
PSL, „Program Polskiego Stronnictwa Ludowego”, 2023.
Razem tworzymy lepszą przyszłość. Narodowe priorytety PSL na lata 2007–2011. (2007). Warszawa.
Sanecka-Tyczyńska, J. (2011). Państwo obywatelskie i wspólnota polityczna. Studium o myśli politycznej Prawa i Sprawiedliwości. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Sejm RP, Druk Sejmowy nr 3332, IV kad., „Poselski projekt ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pora granicami państwa”.
Sejm RP, I kad., 19 pos., 1 VII 1992, s. 12, „Wystąpienie Waldemara Pawlaka”.
Sejm RP, II kad., 100 pos., 5 II 1997, „Wystąpienie Stanisława Dobrzańskiego”.
Sejm RP, II kad., 41 pos., 19 I 1995, „Wystąpienie Waldemara Pawlaka”.
Sejm RP, II kad., 41 pos., 19 I 1995, „Wystąpienie Waldemara Pawlaka”.
Sejm RP, III kad., 12 pos., 19 II 1998, „Wystąpienie Janusza Dobrosza”.
Sejm RP, III kad., 40 pos., 11 V 2007, „Wypowiedź Waldemara Pawlaka”.
Słodkowska, I., Dołbakowska, M. (red.). (2004). Wybory 1997. Partie i ich programy. Warszawa: ISP PAN.
Szamik, J. (2016). Polskie Stronnictwo Ludowe 1990–2005. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
Tomaszewski, P. (2013). Siły zbrojne w polskiej myśli politycznej od roku 1989 do wyborów parlamentarnych 2011 r. Polityka i Społeczeństwo, 9(16).
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz.U. z 1998 r. Nr 162, poz. 117, s. 6579).
Ustawa z dnia 17 lutego 1999 r. o ratyfikacji Traktatu północnoatlantyckiego sporządzonego w Waszyngtonie dnia 4 kwietnia 1949 r. (Dz.U. z 1999 r. Nr 13, poz. 11).
Ustawa z dnia 19 lutego 1998 r. o zasadach użycia Sił Zbrojnych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 23, poz. 119, s. 805).
Wągrowska, M. (1994). Partnerstwo dla pokoju. Warszawa: Wydawnictwo Biuro Prasy i Informacji MON.
Wiśniewska, M., Wyszczelski, L. (2009). Bezpieczeństwo narodowe Polski w latach 1918–1939. Teoria i praktyka. Toruń: Wydawnictwo Duet.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Ewelina Podgajna

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 55
Liczba cytowań: 0