Znaki przeszłości – materialne formy pamięci we współczesnej przestrzeni publicznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2023.001Słowa kluczowe
postpamięć, polityka historyczna, przestrzeń symboliczna, pomnikiAbstrakt
Organizacja przestrzeni publicznej jest jedną z najstarszych i najskuteczniejszych metod komunikowania w procesie zarządzania przeszłością przez państwo. Pamięć o ważnych dla wspólnoty wydarzeniach sygnalizowana jest przez swoiste etykietowanie związanych z nimi miejsc. Tym samym przestrzeń stanowi zapis kolejnych toczących się w jej ramach wydarzeń. Jest także miejscem – areną – w którym odbywają się konkretne rytuały pamięci, np. obchody kolejnych historycznych rocznic. W ten sposób przestrzeń publiczna może doskonale służyć promowaniu określonych wartości i postaw społecznych. Celem studium jest analiza wybranych sposobów aktywizacji pamięci w przestrzeni publicznej, ukazanej w trzech wymiarach. Pierwszym z nich jest stawianie pomników, obelisków, sadzenie drzew, oznaczanie tablicami istotnych historycznie terenów. Kolejnym jest opieka i odpowiednie zagospodarowanie takich miejsc jak cmentarze, zbiorowe mogiły, miejsca kaźni lub pola walk. Trzecim sposobem jest wreszcie nazywanie obiektów, ulic, parków, placów, skwerów, mostów, instytucji publicznych na cześć historycznych wydarzeń oraz ich uczestników.
Bibliografia
Adams, T. & Guttel-Klein, Y. (2022). Make It Till You Break It: Toward a Typology of De-Commemoration. Sociological Forum, 37(2), 604–608. DOI: 10.1111/socf.12809.
Assmann, J. (2015). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Azaryahu, M. (1996). The Power of Commemorative Street Names. Environment and Planning D: Society and Space, 14, 311–330.
Cloke, P. & Pawson, E. (2008). Memorial Trees and Treescape Memories. Environment and Planning D: Society and Space, 26(1), 107–122. DOI: 10.1068/d79j.
Creager-Roberts, S. (2021). Confronting Memory in Urban Space. Pobrane z: https://urbanlabsce.eu/confronting-memory-in-urban-space/.
Cudny, W. (2011). Pomnik jako element przestrzeni miejskiej – zmienność formy w czasie – przykład Torunia. W: I. Jażdżewska (red.). Przestrzeń publiczna miast. XXIV „Konwersatorium Wiedzy o Mieście” (ss. 145–156). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Durkheim, É. (2021). Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fischer-Lichte, E. 2008. The Transformative Power of Performance. London–New York: Routledge.
Foote, K. E. (2003). Shadowed Ground: America’s Landscapes of Violence and Tragedy. Austin: University of Texas Press.
Golka, M. (2009). Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Hayden, D. (1997). The Power of Place: Urban Landscapes as Public History. Cambridge, MA: MIT Press.
Hołda, R. (2013). Pomniki w mieście. Pogranicza pamięci i historii. Studia Etnologiczne i Antropologiczne, 13, 57–72.
Kącka, K. (2015). Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski. W: K. Kącka, J. Piechowiak-Lamparska, A. Ratke-Majewska (red.). Narracje pamięci: między polityką a historią (ss. 59–80). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kertzer, D. I. (2008). Rytuał, polityka, władza. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Łaguna-Raszkiewicz, K. & Rusanowska, I. (red.) (2021). Pamięć i edukacja. Wielowymiarowość ujęć. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Macdonald, S. (2009). Difficult Heritage: Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and Beyond. London–New York: Routledge.
Musil, R. (1986). Monuments. W: B. Pike (red.). Selected Writings (ss. 320–322). New York: Continuum.
Nora, P. (1989). Between Memory and History: Places of Memory. Representations, 26, 7–24.
Ochman, E. (2010). Soviet War Memorials and the Re-construction of National and Local Identities in Post-communist Poland. Nationalities Papers, 38(4), 509–530. DOI: 10.1080/00905992.2010.482130.
Pochwała zapomnienia. Z Davidem Rieffem rozmawia Karolina Wigura. (2016). Kultura Liberalna, 406(42). Pobrane z: https://kulturaliberalna.pl/2016/10/18/david-rieff-wigura-wywiad-pochwala-zapomnienia/.
Rodrigo, R. (2011). Between Remembrance and Recreation: Containing Memory in Urban Landscapes. Memory Connection, 1(1), 272–282.
Różycki, B. (2019). Przemianowywanie ulic w Polsce 1989–2016. Charakterystyka zagadnienia. W: A. Dubicki, M. Rekść, A. Sepkowski (red.). W kręgu wyobrażeń zbiorowych. Polityka, władza, społeczeństwo (ss. 145–172). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Traba, R. (2009). Przyszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Wycichowska, B. (2011). Łódzka przestrzeń pamięci do turystycznego zagospodarowania. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 15, 297–309.
Young, J. E. (1993). The Texture of Memory: Holocaust Memorials and Meaning. New Haven–London: Yale University Press.
Zaborski, M. (2011). Współczesne pomniki i miejsca pamięci w polskiej i niemieckiej kulturze politycznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Zerubavel, E. (1996). Social Memories: Steps to a Sociology of the Past. Qualitative Sociology, 19(3), 283–299.
Zerubavel, E. (2003). Time Maps. Collective Memory and the Social Shape of the Past. Chicago–London: University of Chicago Press.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 140
Liczba cytowań: 0
