Prozdrowotne właściwości gryki zwyczajnej (Fagopyrum esculentum Moench)
DOI:
https://doi.org/10.12775/HERB.2024.010Słowa kluczowe
gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum Moench),, właściwości odżywcze, właściwości zdrowotneAbstrakt
W pracy przedstawiono pochodzenie gryki zwyczajnej (Fagopyrum esculentum Moench) i jej wartości odżywcze. Omówiono skład chemiczny nasion, właściwości prozdrowotne owoców oraz możliwości wykorzystania rośliny w przemyśle spożywczym (w postaci kaszy, mąki, płatków, pieczywa, makaronów, ciastek), farmaceutycznym i ziołolecznictwie (w postaci herbatek i preparatów ziołowych, suplementów diety). Przedstawiono walory zdrowotne miodu gryczanego oraz wykorzystanie łuski gryczanej – będącej produktem ubocznym przetwarzania spożywczego gryki – do wypełniania poduszek, materacy przeciwodleżynowych, rogali, opasek czy siedzisk, które mają działanie terapeutyczne. Gryka to cenna roślina rolnicza ze względu na
niewielkie wymagania glebowe, wysoką odporność na choroby i szkodniki oraz dużą wydajność miodową z 1 ha; ponadto wzbogaca bioróżnorodność pól.
Bibliografia
Podolska G., Gryka źródłem składników do produkcji żywności funkcjonalnej, Studia i Raporty IUNG-PIB, 2015, 44(18), s. 149–164.
Szempliński W., Budzyński W., Bielski S., Gryka, [w:] Uprawa roślin, t. II, (red.) A. Kotecki, wyd. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław 2020, s. 321–338.
Podolska G., Gryka ma potencjał, Przedsiębiorca Rolny, 2020, 11, s. 10–11.
Lista odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce, wyd. COBORU, Słupia Wielka 2022, s. 41.
Hromadkova Z., Ebringerova A., Ultrasonic extraction of plant materials – investiga-tion of hemicellulose release from buckwheat hulls, Ultrasonics Sonochemistry, 2003, 10, s. 127–133.
Chłopicka J., Gryka jako żywność funkcjonalna, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2008, 3(41), s. 249–252.
Harasym J., Gryka jako źródło substancji organicznych i związków mineralnych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 57, Nauki Inżynierskie i Technologie, 2009, 1, s. 159–169.
Zarzecka K., Gugała M., Mystkowska I., Wartość odżywcza i prozdrowotna gryki siewnej, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2015, 96(2), s. 410–413.
Zarzecka K., Gugała M., Mystkowska I., Wartość odżywcza i możliwości wykorzystania gryki, Postępy Fitoterapii, 2014, 1, s. 28–31.
Dziedzic K., Górecka D., Kobus-Cisowska J., Jeszka M., Możliwości wykorzystania gryki w produkcji żywności funkcjonalnej, Nauka Przyroda Technologie, 2010, 4(2), s. 1–7.
Brownlee I.A., The physiological roles of dietary fibre, Food Hydrocolloids, 2011, 25(2), s. 238–250.
Metodyka integrowanej ochrony gryki, (red.) R. Krawczyk, M. Mrówczyński, wyd. IOR-PIB, Poznań 2017.
Giménez-Bastida J.A., Zieliński H., Buckwheat as a Functional Food and Its Effects on Health, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2015, 63, s. 7896–7913.
Krochmal-Marczak B., Sawicka B., Tobiasz-Salach R., Bienia B., Wartość prozdrowotna i znaczenie gospodarcze gryki (Fagopyrum esculentum M.), [w:] Rośliny zielarskie, kosmetyki naturalne i żywność funkcjonalna, (red.) G. Bazylak, A. Kaznowski, H. Różański, wyd. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, Krosno 2017, s. 260–271.
Majkowska A., Klepacka J., Rafałowski R., Analiza zawartości związków fenolowych i białka w kaszach gryczanych dostępnych na rynku w województwie warmińsko-mazurskim, Fragmenta Agronomica, 2015, 32(1), s. 82–91.
Aubrecht E., Biacs P.A., Characterization of buckwheat grain proteins and its products, Acta Alimentaria, 2001, 30(1), s. 71–80.
Christa K., Soral-Śmietana M., Buckwheat grains and buckwheat products – Nutritional and prophylactic value of their components – a review, Czech Journal of Food Sciences, 2008, 26(3), s. 153–162.
Ikeda S., Yamashita Y., Tomura K., Kreft I., Nutritional comparison in mineral characteristics between buckwheat and cereals, Fagopyrum, 2006, 23, s. 61–65.
Xie F., Lei Y., Han X., Zhao Y., Zhang S., Antioxidant ability of polyphenols from black rice, buckwheat and oats: In vitro and in vivo, Czech Journal of Food Sciences, 2020, 38(4), s. 242–247.
Li S.Q., Zhang Q.H., Advances in the development of functional food from buckwheat, Critical Reviews of Food Science and Nutrition, 2001, 41(6), s. 451–464.
Zhang H.W., Zhang Y.H., Lu M.J., Tong W.J., Cao G.W., Comparison of hypertension, dyslipidemia and hyperglicaemia between seed-consuming and non-consuming mongolianchinese populations in inner Mongolia, China, Clinical and Experimental Pharmacology and Physiology, 2007, 34(9), s. 838–844.
Janes D., Kantar D., Kreft S., Prosen H., Identification of buckwheat (Fagopyrum esculentum Moench) aroma compounds with GC-MS, Food Chemistry, 2009, 112, s. 120–124.
Jarosz M., Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej dla osób dorosłych, wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2019, s. 1–9.
Starowicz M., Koutsidis G., Zieliński H., Determination of Antioxidant Capacity, Phenolics and Volatile Maillard Reaction Products in Rye-Buckwheat Biscuits Supplemented with 3β-D-Rutinoside, Molecules, 2019, 24(982), s. 1–14.
Sadowska A., Diowksz A., Gryka – alternatywny surowiec w piekarstwie, Przegląd Zbożowo-Młynarski, 2018, 62(5), s. 34–38.
Burzyńska M., Miód gryczany pod lupą, Pasieka, 2021, 4, s. 16.
Borkowska B., Robaszewska A., Zastosowanie ziarna gryki w różnych gałęziach przemysłu, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 2012, 73(9), s. 43–55.
Burzyńska M., Piasecka-Kwiatkowska D., Springer E., Allergenic properties of Polish nectar honeys, Acta Scientiarum Polonorum. Technologia Alimentaria, 2020, 19(1), s. 15–24.
Kędzierska-Matysek M., Florek M., Wolanciuk A., Barłowska J., Litwińczuk Z., Concentration of Minerals in Nectar Honeys from Direct Sale and Retail in Poland, Biologiocal Trace Element Research, 2018, 186(2), s. 579–588.
Hołderna-Kędzia E., Kędzia B., Krajowe miody odmianowe w profilaktyce i lecznictwie, Postępy Fitoterapii, 2021, 22(2), s. 114–124.
Mystkowska I., Zarzecka K., Ginter A., Dmitrowicz A., Wartość lecznicza i fizjoterapeutyczna miodu pszczelego, Herbalism, 2023, 1(9), s. 154–165.
Zhou J., Li P., Cheng N., Gao H., Wang B., Wei Y., Cao W., Protective effects of buck-wheat honey on DNA damage induced by hydroxyl radicals, Food and Chemical Toxicology, 2012, 50(8), s. 2766–2773.
Janik M., Gryka rośliną dostarczającą znakomitego miodu, Pasieka, 2007, 4, s. 4.
Bavec F., Bavec M., Organic Production and Use of Alternative Crops, wyd. CRC Press Taylor & Francis Group, London 2007, s. 65–76.
Stecka H., Greda K., Pohl P., Total content and the bioavailable fraction of calcium, copper, iron, magnesium, manganese and zinc in Polish commercial bee honeys, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2012, 5(2), s. 111–116.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 297
Liczba cytowań: 0
