"Vita et mores Gregorii Sanocei" von Callimachus – eine anekdotische Biografie aus der Renaissancezeit
DOI:
https://doi.org/10.12775/FT.2019.001Słowa kluczowe
Kallimach (Filippo Buonaccorsi), Grzegorz z Sanoka, biografia, anegdota, retoryka, panegirykAbstrakt
Cel: Celem artykułu jest przyjrzenie się pierwszej napisanej na ziemiach polskich biografii renesansowej – Żywotowi Kallimacha z Sanoka autorstwa Filippa Kallimacha.
Metoda badawcza: Przeprowadzono analizę kompozycyjną i wskazano występujące w dziele anegdoty. Anegdoty są jednym z kluczowych elementów biografii antycznej, do której wzorów Kallimach bezpośrednio nawiązywał.
Wyniki/Wnioski: Tak dokonana analiza nie tylko pokazuje renesansową recepcję antycznych wzorców, ale też samego wykorzystania anegdoty, które nie zmieniło się od czasów antycznych. Dzieło Kallimacha ma strukturę dwuczęściową – część pierwsza nawiązuje do tradycji biografii Plutarchowej, chronologicznej; druga natomiast do biografii Swetoniuszowej, tematycznej. Anegdoty występujące w dziele pełnią wszystkie funkcje, które pełniły w dziełach antycznych – z powodzeniem realizują swoje zadania w nowych okolicznościach i z nowym bohaterem – piętnastowiecznym polskim magnatem.
Bibliografia
Arighetti, Graziano. 2003. „L’aneddoto, biografia e Aristotele”. Studi Classici e Orientali 49: 29-42.
Call. Greg. Sanoc. = Kallimach, Filip. 1963. Vita et mores Gregorii Sanocei, ed., koment. i przeł. I. Lichońska, Warszawa: PWN.
Cic. De inventione = Cicero, Marcus Tullius Cicero 2013. O inwencji retorycznej = de inventione, przeł. K. Ekes, wstęp i przyp. B. Awianowicz. Warszawa: IBL PAN.
Chudzik, Przemysław. 2014. „Najważniejsze funkcje i gatunkowe wyznaczniki anegdoty w biografii antycznej”. Symbolae Philologorum Posnaniensium 24(1): 203-226.
Chudzik, Przemysław. 2014. „Rola i znaczenie anegdot w antycznej biografii politycznej na przykładzie Żywotów Cezarów Swetoniusza”. Szkice o antyku, red. A. Kucz i P. Matusiak, 83-90. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Chudzik, Przemysław. 2015. „Mit ajtiologiczny jako anegdota wyjaśniająca”. W Epika antyczna i jej kontynuacje do XVIII wieku, red. A. Witczak, 47-56. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Chudzik, Przemysław. 2017. „Niezwykłe czyny niezwykłych mężów – antyczne paradoksy i paradoksalne anegdoty w biografii antycznej”. W Paradoksologia w starożytności i średniowieczu, red. M. Wolny, M. Chudziakowska-Wołoszyn, 41-52. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM.
Chudzik, Przemysław. 2018. „O łamaniu zasad – anegdota jako zjawisko karnawalizacyjne”. W Wzory kultury antycznej, red. J. Doroszewska, M. Job, T. Sapota, 49-58. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Diog. Laert. = Laertios, Diogenes, Laertios. 2004. Żywoty i poglądy słynnych filozofów, przeł. O. Korońska, K. Leśniak, W. Olszewski. Warszawa: PWN.
Domański, Jan. 1961. „Ze studiów nad Kallimachem”. Odrodzenie i reformacja w Polsce 6.
Dziechcińska, Hanna. 1971. Biografistyka staropolska w latach 1476-1627. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Lausberg, Heinrich. 2002. Retoryka literacka, przeł. A. Gorzkowski. Bydgoszcz: Homini.
Obremski, Krzysztof. 2003. Panegirystyczna sztuka postaciowania: August II Mocny. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Prisc. = Pryscjan. 1820. „Praexercitamenta”. Prisciani Caesarensis Grammatici opera omnia, oprac. A. Krehl, t. II, Lipsk: B.G. Teubner.
Sokr. Schol. = Scholastyk, Sokrates. 1986. Historia Kościoła, przeł. S. J. Kazikowski, koment. A. Ziółkowski, wstęp. E. Wipszycka. Warszawa: Pax.
Suet. Caes. = Swetoniusz. 1987. Żywoty Cezarów, przekł., wstęp i koment. J. Niemirska-Pliszczyńska, przedm. J. Wolski, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ziomek, Jerzy. 2002. Renesans. Warszawa: PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Teksty są publikowane w formule Open Access, na zasadach niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0).
![](/czasopisma/public/site/images/mbalcerek/Cc-by-nd_icon.svg_1.png)
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 343
Liczba cytowań: 0