Od dyscyplinarności do transdyscyplinarności – wybrane implikacje wytwarzania wiedzy o starości i starzeniu się
DOI:
https://doi.org/10.12775/ED.2020.002Klíčová slova
dyscyplinarnoś, multidyscyplinarność, interdyscyplinarność, transdyscyplinarność, starość, starzenie się, gerontologia społecznaAbstrakt
Celem artykułu jest przyjrzenie się, w wybranym zakresie, odmiennoś- ciom wytwarzania wiedzy naukowej o starości i starzeniu się w czterech odsłonach – dyscyplinarnym, multidyscyplinarnym, interdyscyplinarnym i transdyscyplinarnym, oraz zwrócenie uwagi na szanse i bariery, jakie niesie każda z tych perspektyw, bez opowiadania się po którejś ze stron. W efekcie powstaje namysł nad samowiedzą badacza w odniesieniu do praktyki jego naukowych zmagań, gdzie może on spojrzeć na gerontologię społeczną bardziej refleksyjnie. Wyniki tych analiz w wielu przypad- kach dają się odnieść do innych obszarów nauk społecznych.
Reference
Achenbaum, W.A. (1995). Crossing frontiers. Gerontology emerges as a science. Camb- ridge: Cambridge University Press.
Achenbaum, W.A. (2009). A metahistorical perspectives on theory of aging. W: V.L. Bengtson, D. Gans, N. M. Putney, M. Silverstein (red.), Handbook of theories of aging. Nowy Jork: Springer Publishing Company.
Adler, N.E., Stewart, J. (2010). Using team science to address health disparities. MacArt- hur network as case example. Annals of the New York Academy of Sciences, 1.
Alkema, G.E., Alley, D.E. (2006). Gerontology’s future. An integrative model for discipli- nary advancement. The Gerontologist, 46(5).
Alvargonzález, D. (2011). Multidisciplinarity, interdisciplinarity, transdisciplinarity, and the sciences. International Studies in the Philosophy of Science, 25(4).
Arbiszewski, K. (2006). Pogranicze, wykluczanie, krzyżowanie i emigrowanie. W: J. Ko- walewski, W. Piasek, M. Śliwa (red.), Granice dyscyplinarne w humanistyce. Olsztyn: Zakład Poligraficzny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Askham, J. (1988). Review essay. The coming of age of gerontology. Sociology of Health & Illness, 10(3).
Atchley, R. (1977). The social forces in later life. An introduction to social gerontology. Belmont, CA: Wadsworth.
Bass, S.A. (2009). Toward an integrative theory of social gerontology. W: V.L. Bengtson, M. Silverstein, N. Putney (ed.), Handbook of theories of aging. Nowy Jork: Springer Publishing Company.
Bass, S.A., Ferraro, K.F. (2000). Gerontology education in transition. Considering disciplinary and paradigmatic evolution. Gerontologist, 40(1).
Brown, R.B. (1997). You can’t expect rationality from pregnant men. Reflections on multi-disciplinarity in management research. British Journal of Management, 8(1).
Bruun, H., Hukkinen, J., Huutoniemi, K., Klein, J.T. (2005). Promoting interdisciplinary research. The case of the Academy of Finland. Helsinki: Academy of Finland.
Choi, B.C., Pak, A. (2007). Multidisciplinarity, interdisciplinarity, and transdisciplinarity in health research, services, education and policy. 2. Promotors, barriers, and strategies of enhancement. Clinical and Investigative Medicine, 30(6).
Choi, B.C., Pak, A.W. (2006). Multidisciplinarity, interdisciplinarity and transdisciplinarity in health research, services, education and policy. 1. Definitions, objectives, and evidence of effectiveness. Clinical and Investigative Medicine, 29(6).
Crews, D.E. (1997). Aging and gerontology. A paradigm of transdisciplinary research. Collegium Antropologicum, 21(1).
Czekanowski, P. (2012). Społeczne aspekty starzenia się ludności w Polsce. Perspektywa socjologii starości. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Dubas, E. (2013). Starość znana i nieznana – wybrane refleksje nad współczesną starością. Rocznik Andragogiczny, 20.
Estes, C.L., Binney, E.A., Culberson, R.A. (1992). The Gerontological imagination. Social influences on the development of gerontology, 1945-present. International Journal of Aging and Human Development, 35(1).
Feng, Z., Phillips, D.R. (2019). Geographical Gerontology. W: D. Gu, M. Dupre (ed.), Encyclopedia of Gerontology and Population Aging. Cham: Springer.
Ferraro, K. (2007). Gerontological imagination. W: J. Wilmoth, K. Ferraro (red.), Geron- tology. Perspectives and issues. Nowy Jork: Springer Publishing Company.
Goodall, J.H. (2003). What is interpretive ethnography? W: R. P. Clair (red.), Expressions of ethnography. Novel approaches to qualitative methods. Albany: State University of New York Press.
Goodlad, S. (1979). What is an academic discipline? W: R. Cox. (red.), Cooperation and choice in higher education. London: University of London Teaching Methods Unit.
Halicki, J. (2006). Potoczne definicje pomyślnego starzenia się. W: M. Halicka, J. Halicki (red.), Zostawić ślad na ziemi. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Heckhausen, H. (1972). Discipline and interdisciplinarity. W: L. Apostel, G. Berger, A. Briggs, G. Michaud (red.), Interdisciplinarity. Problems of teaching and research in universities. Paris: OECD Publication.
Herzfeld, M. (2004). Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kann, M. (1979). The political culture of interdisciplinary explanation. Humanities in Society, 2(3).
Katz, S. (1996). Disciplining old age. The formation of gerontological knowledge. Charlottesville VA: University of Virginia Press.
Katz, S. (2005). Cultural aging. Life course, lifestyle, and senior worlds. Peterborough Kanda: Broadview Press.
Kelly, J. (1996). Wide and narrow interdisciplinarity. The Journal of General Education, 45(2).
Klein, J.T. (1996). Crossing Boundaries. Knowledge, Disciplinarities, and Interdisciplinarities. Charlottesville: University Press of Virginia.
Klein, J.T. (2001). The discourse of transdisciplinarity. An expanding global field. W: J.T. Klein, W. Grossenbacher-Mansuy, R. Häberli, A. Bill, R. W. Scholz, M. Welti (ed.), Transdisciplinarity. Joint problem solving among science, technology, and society. An effective way for managing complexity. Basel: Birkhäuser.
Klein, J.T. (2010a). Creating interdisciplinary campus cultures. A model for strength and sustainability. San Francisco: Jossey-Bass.
Klein, J.T. (2010b). A taxonomy of interdisciplinarity. W: R. Frodeman, J.T. Klein, C. Mitcham, B. Holbrook (ed.), The Oxford handbook of interdisciplinarity. Oxford: Oxford University Press.
Krishnan, A. (2009). What are Academic Disciplines? Some observations on the disciplinarity vs. interdisciplinarity debate. NCRM Working paper series 03/09: University of Southampton.
Kuhn, T. (1985). Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Warsza- wa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Leszczyńska-Rajchert, A. (2005). Człowiek starszy i jego wspomaganie – w stronę pe- dagogiki starości. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Lowenstein, A. (2004). Gerontology coming of age. The transformation of social geronto- logy into a distinct academic discipline. Educational Gerontology, 30(2).
Lowestein, A., Carmel, S. (2009). The construction of knowledge. A new gerontolgical education paradigm. W: V. L. Bengston, D. Gans, N. M. Putney, M. Silverstein (red.), Handbook of theories of aging. Nowy Jork NY: Springer Publishing Company.
Maliszewski, K. (2016). Pedagogika filozoficzna jako ruch transdyscyplinarny. Nauki o wychowaniu. Studia interdyscyplinarne, 2(1).
Muszyński, M. (2011). Jaka przyszłość teorii starzenia się? W stronę interdyscyplinarności – propozycja integralnej teorii gerontologii społecznej. W: A. Fabiś, M. Muszyński (red.), Społeczne wymiary starzenia się. Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej.
Newell, W. (1998). Professionalizing interdisciplinarity. Literature review and research agenda. W: W. Newell (red.), Interdisciplinarity. Essays from the literature. New York: The College Board.
Nowotny, H., Scott, P., Gibbons, M. (2003). Introduction. ’Mode 2’revisited. The new production of knowledge. Minerva, 41(3).
Öberg, G. (2011). Interdisciplinary environmental studies. Chichester: Wiley-Blackwell. Park, H. W. (2008). Edmund Vincent Cowdry and the making of gerontology as a multidisciplinary scientific field in the United States. Journal of the History of Biology, 41(3).
Poczobut, R. (2012). Interdyscyplinarność i pojęcia pokrewne. W: A. Chmielewski, M. Dudzikowa, A. Grobler (red.), Interdyscyplinarnie o interdyscyplinarności. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Polak, A., Porzych, K., Kędziora-Kornatowska, K., Motyl, J., Porzych, M., Słupski, M., Lackowska, D. (2007). Poznawczy i praktyczny wymiar gerontologii – interdyscyplinarnej nauki o starzeniu się i starości. Gerontologia Polska, 15(3).
Popper, K. (2002). Conjectures and refutations. The growth of scientific knowledge. Londyn: Routledge.
Ravetz, J.R. (1999). What is Post-Normal Science. Futures-the Journal of Forecasting Planning and Policy, 31(7).
Rosenfield, P.L. (1992). The potential of transdisciplinary research for sustaining and extending linkages between the health and social sciences. Social science & Medicine, 35(11).
Rosicka, J. (1986). Kaczko-królik Thomasa S. Kuhna. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 31(3–4).
Sasser, J. R. (2017). Our Research Is Living, Our Data Is Life. Toward a Transdisciplinary Gerontology. Issues in Interdisciplinary Studies, 35.
Szarota, Z. (2004). Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Szatur-Jaworska, B., Błędowski, P., Dzięgielewska, M. (2006). Podstawy gerontologii społecznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Van Dusseldorp, D., Wigboldus, S., Bailis, S., Klein, J.T. (1994). Interdisciplinary research for integrated rural development in developing countries. The role of social sciences. Issues in Interdisciplinary Studies, (12).
Vickers, J. (1997). [Un]framed in open, unmapped fields. Teaching the practice of interdisciplinarity. Arachne, 4(2).
Zych, A. A. (2007). Leksykon gerontologii. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Cat, J. (2017). The Unity of Science. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Pobrane z: https://plato.stanford.edu/entries/scientific-unity/ (15.03.2020).
Hammarfelt, B. (2019). Discipline. W: B. Hjørland, C. Gnoli (red.), ISKO Encyclopedia of Knowledge Organization. Pobrane z: https://www.isko.org/cyclo/discipline (15.03.2020).
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Stats
Number of views and downloads: 567
Number of citations: 0
