Evagrius Ponticus’ Rejection of a Magical Understanding of Grace

Abstrakt

Odrzucenie magicznego rozumienia łaski w myśli Ewagriusza z Pontu

W ostatnich latach pojawiają się coraz liczniejsze badania, które w taki czy inny sposób przedstawiają różne projekcje psychoterapeutyczne zbioru praktyk duchowych wywodzących się z wczesnochrześcijańskiego monastycyzmu. Należy jednak pamiętać, że próby nawiązania dialogu pomiędzy doktrynami z późnego okresu antycznego a współczesną psychoterapią niosą ze sobą ryzyko związane z ekstrapolacją anachronicznych terminów, pytań i dyskusji, które są obce pierwotnemu kontekstowi Ojców wczesnego Kościoła. Aby przezwyciężyć tę trudność, postaramy się objaśnić model integracji psychiczno-duchowej Ewagriusza z Pontu w oparciu o jego szczególne rozumienie efektywnych relacji między naturą a łaską. Być może pozwoli nam to również przełożyć i zrozumieć obecne zainteresowanie powyższym modelem w tych samych kategoriach, w których sformułował go sam Ewagriusz. W swoich rozważaniach nad tym, jak przebiega proces całkowitego uzdrowienia człowieka, Ewagriusz czerpie z intuicji i idei wywodzących się z tradycji Hipokratesa i Platona. Tradycje te potępiają magię jako akt bezbożności wobec boskiego porządku wpisanego w θύσις. Ewagriusz kieruje się tą fundamentalną intuicją odrzucenia magii i czarów, aby zintegrować swój model z nową chrześcijańską syntezą, w której stara się odejść od magicznego rozumienia działania łaski. W miarę odchodzenia od magicznej koncepcji łaski w pismach Ewagriusza pojawiają się elementy wiedzy praktyczno-teoretycznej dotyczącej zdrowia psychicznego i duchowego. Szczególnie interesuje go określenie, w jaki sposób łaska działa w dynamice poznawczo-emocjonalnej będącej elementem procesów uzdrawiania duszy bez zaprzeczania immanentnym prawom θύσις lub ich magicznego zawieszania.