Hymn o Bogu Stwórcy (Rdz 1,1–2,4a) w interpretacji Księgi Jubileuszów (Jub 2)

Résumé

Opis stworzenia świata znajdujący się w Księdze Jubileuszów (Jub 2) wzoruje się na heksaemeronie z Rdz 1,1–2,4a i stanowi jego interpretację mającą na celu wyeksponowanie kilku tematów, które są ważne dla autora Jub 2. Są nimi: stworzenie, szabat i wybranie Izraela. W obu kompozycjach ogólna struktura jest taka sama, a więc podział materiału według schematu sześciu dni stwórczej działalności Boga i siódmego dnia Jego odpoczynku. Jednakże w Jub 2 cały opis jest poprzedzony wstępem, gdzie jest mowa o tym, że relację o stworzeniu przekazuje Mojżeszowi na górze Synaj anioł w imieniu Boga (Jub 2,1), zaś sekcja poświęcona szabatowi jest znacznie dłuższa i zawiera o wiele więcej szczegółów niż w Rdz 2,2–3 (Jub 2,17–33). Autor Jub 2 włącza również materiał z Rdz 2, czego przykładem jest wzmianka o ogrodzie Eden (2,7) oraz nazywanie Boga „Panem” (np. 2,7.9.25). Obok licznych podobieństw i różnic, w Jub 2 pojawiają się dwa motywy zasługujące na szczególną uwagę, a których brak w Rdz 1,1–2,4a, mianowicie stworzenie aniołów w pierwszym dniu (Jub 2,2) i ogrodu Eden w trzecim dniu (Jub 2,7). Ze szczególnym naciskiem autor Jub 2 wyraża prawdę o Bogu jako jedynym Stwórcy wszystkiego, co wyrażają zawsze bezpośrednio do Niego odnoszone czasowniki, m.in. „stworzył”, „uczynił”, ustanowił”. W celu uniknięcia wszelkich dwuznaczności, autor Jub 2 unika wzmianek o tym, że ziemia wydaje rośliny (por. Rdz 1,12), wody istoty pływające (por. Rdz 1,20), a ziemia istoty żyjące na niej (por. Rdz 1,24). Zwieńczeniem całego dzieła stworzenia jest powołanie do istnienia człowieka – mężczyzny i kobiety. Według autora Jub 2 Bóg nie zasięga „rady” aniołów w sprawie stworzenia człowieka (por. Rdz 1,26), chociaż zostali oni stworzeni już w pierwszym dniu. Ich funkcją jest błogosławienie i wychwalanie Boga za wspaniałe dzieło stworzenia, jak również zachowywanie razem z Nim szabatu. Autor Jub 2 z niezwykłą emfazą uwypukla rolę i znaczenie słońca, od którego zależą wszystkie ustalenia kalendarzowe. Dominująca pozycja słońca została wyeksponowana poprzez całkowite odrzucenie księżyca w wyznaczaniu czasu. Tylko słońce – razem z szabatem – zostało nazwane „wielkim znakiem” (Jub 2,9).
Całe opowiadanie o stworzeniu w Jub 2 służy wyeksponowaniu dwóch tematów, mianowicie szabatu i wybrania Izraela. Poprzez połącznie ich z dziełem stworzenia autor Jub 2 wyraża myśl, że zostały ustanowione przez Boga już od samego „początku”. Pomiędzy nimi istnieje łączność, którą autor wyraża za pomocą symboliki liczb: po dokonaniu 22 dzieł w czasie sześciu dni stworzenia Bóg odpoczął w dniu szabatu, zaś po 22 przywódcach nastał Jakub i jego poHymn o Bogu Stwórcy Rdz 1,1–2,4a) w interpretacji Księgi Jubileuszów (Jub 2) 149 tomstwo, które zachowuje szabat. Błogosławiony i święty jest zarówno szabat, jak i Izrael. Bóg wybrał Izraela spośród wszystkich narodów, aby ten zachowywał szabat, a dzięki temu, że Izrael zachowuje szabat, Bóg go uświęca i zapewnia mu swoje błogosławieństwo. Księga Jubileuszów jest świadectwem bardzo radykalnego przekonania charakterystycznego dla okresu Drugiej Świątyni, że zachowywanie szabatu jest podstawowym czynnikiem określającym tożsamość Izraela w relacji do Boga oraz powodem wybrania Izraela, czego rezultatem jest jego wyjątkowy status wśród wszystkich narodów (zob. Jub 2,21.31).