Szymon Mag w Dziejach Apostolskich (8,4–25). Miejsce narracji w strukturze księgi i jej znaczenie

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12775/BPTh.2021.003

Keywords

Acts of the Apostles, Simon Magus, gnosis, magic, Christianity

Abstract

The subject of the article is the figure of Simon Magus, presented in the canonical Acts of the Apostles, also known from other early Christian sources as pregnostic. In the first part, the author presents pericope 8, 4–25 in the literary context of the book, the history of research related to its editing, and then attempts to answer the extent to which Luke's approach is historical. The second part of the article shows the cultural context of the narrative in Acts 8: 4–25, the religious conditions of the inhabitants of the city of Samaria (Sebaste), their attachment to magic, and against this background the figure of Simon Magus. The subject of his interest is also ancient magic that is in opposition to religion and the tensions that arise between it and the early Christian understanding of miracles (signs) and the preached Gospel of Jesus Christ. Summing up, it shows the importance of Simon Magus from Luke's message for the second generation of Christians (addressees of the Acts) and the performative nature of his narrative.

Author Biography

Krzysztof Pilarczyk, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Filozoficzny, Instytut Religioznawstwa

Krzysztof Pilarczyk, profesor zwyczajny w Instytucie Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, kierownik Pracowni Historii Relacji Chrześcijańsko-Żydowskich, współpracownik Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, członek Stowarzyszenia Biblistów Polskich, Towarzystwa Studiów Interdyscyplinarnych „Fides et Ratio” we Wrocławiu i Polskiego Centrum Syndonologicznego w Krakowie. Stypendysta Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie oraz uniwersytetów w Tybindze i Heidelbergu. Autor ponad 300 publikacji naukowych, m.in. Talmud i jego drukarze w I Rzeczypospolitej (1998), Leksykonu drukarzy ksiąg hebrajskich w Polsce, XVI-XVIII wiek (2004), Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali (2 wyd. 2009), Drukowana książka hebrajska a religia: vademecum bibliologiczne (2012), Dialog katolicko-judaistyczny w perspektywie dokumentów Stolicy Apostolskiej (2016), Biblia chrześcijan: wprowadzenie religioznawcze, historyczne i literackie (2020), Studia biblistyczne, apokryficzne, judaistyczne i syndonologiczne (2020). Zainteresowania koncentruje na historii judaizmu, literaturze biblijnej i apokryficznej, początkach chrześcijaństwa, starożytnej gnozie, dialogu międzyreligijnym, syndonologii, kulturze książki żydowskiej oraz turyzmie religijnym (Bliski Wschód). Jego aktywność naukowa jest dokumentowana na stronie: http://www.cyfronet.krakow.pl/~uwpilarc/.

References

Dzieje Piotra Apostoła i Szymona, tłum. Zbigniew Izydorczyk i Mirosław Bielewicz, oprac. Zbigniew Izydorczyk, „Warszawskie Studia Teologiczne” 16, 2003, s. 101–150.

Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, przekł. Jarosław Brylowski, Pelplin 2018.

Justyn Męczennik, 1 i 2 Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem,tł. i oprac. Leszek Misiarczyk, Warszawa 2012.

Kodeks Hammurabiego, przekład Marek Stępień, Warszawa 1996.

Księga Kapłańska. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, oprac. Antoni Tronina, Częstochowa 2006.

Księga Powtórzonego Prawa. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy, oprac. Stanisław Łach, Poznań–Warszawa 1971.

Księga Wyjścia. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz, oprac. Stanisław Łach, Poznań 1964.

Nowy Testament grecki i polski, Nestle-Aland; red. wyd. Roman Bogacz, Roman Mazur, [tekst grecki] wyd. 28 popr., Poznań 2017.

Acts and Christian Beginnings: the Acts Seminar Report, ed. by D.E. Smith and J.B. Tyson, Salem, Oregon 2013.

Aland Barbara, Die Gnosis, Stuttgart 2014.

Aune D.E., The New Testament in Its Literary Environment, Philadelphia 1987.

Avery-Peck Alan J., Magic, Magic Bowls, Astrology in Judaism, w: The Encyclopaedia of Judaism, vol. II, J–O, ed. by Jacob Neusner, Alan J. Avery-Peck, William Scott Green, Leiden–Boston–Koeln 2000, s. 832–844.

Barrett Charles, A Critical and Exegetical Commentary on the Acts of the Apostles, 1 vol., Preliminary Introduction and Commentary on Acts I—XIV, Edinburgh 1994.

Barrett Charles, A Critical and Exegetical Commentary on the Acts of the Apostles, vol. I, Preliminary Introduction and Commentary on Acts IX–IV, Edinburgh 1994.

Bauernfeind Otto, Die Apostelgeschichte (ThHK 5), Leipzig 1939.

Bruce Frederick F. (jm), Dzieje Apostolskie, [w:] Słownik wiedzy biblijnej, red. nauk. Bruce M. Metzger, Michael D. Coogan, wyd. 3, Warszawa 1999, s. 128–132.

Chrostowski Waldemar, Szymonianie, w: Encyklopedia katolicka, Lublin 2013, t. 19, kol. 231–232.

Conzelmann Hans, Acts of the Apostles, trans. J. Limberg, A.T. Kraabel, D.H. Juel, Philadelphia 1987.

Cullmann Oskar, Samarien und die Anfange der christlichen Mission. Wer sind die ΑΛΛΟI von Joh. 4,38?, w: Vorträge und Aufsätze, Tübingen 1966, s. 232–240.

Daniélou Jean, Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed soborem nicejskim, przekł. Stanisław Basista, Kraków 2002.

Dąbrowski Eugeniusz, Szymon Mag [IV aneks], w: Dzieje Apostolskie. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz, Poznań 1961, s. 491–497.

Dickerson P.L., The Sources of the Account of the Mission to Samaria in Acts 8:5– 25, „Novum Testamentum” 39, 1997, s. 210–134.

Dillon Richard J., Dzieje Apostolskie, w: Katolicki komentarz biblijny, red. Raymond E. Brown, Joseph A. Fitzmyer, Roland E. Murphy; red. wyd. pol. Waldemar Chrostowski, Warszawa 2001, s. 1177–1250.

Gryglewicz Feliks, Dzieje Apostolskie, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin 1983, kol. 575–578.

Haar Stephen, Simon Magus: the First Gnostic? (Beihefte zur Zeitschrift für die neutestamentliche Wissenschaft und die Kunde der älteren Kirche, Bd. 119), Berlin–New York 2003.

Haenchen Ernst, The Acts of the Apostles. A Commentary, Oxford 1971.

Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, przekł. Jarosław Brylowski, Pelplin 2018.

Jaroszyński Piotr, Magia, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 6, Lublin 2005, s. 681–686.

Johnston Sarah Iles, Magic, w: Religions of the Ancient World. A Guide, general ed. Sarah Iles Johnston, Cambridge, Mas. – London 2004, s. 139–152.

Justyn Męczennik, w: Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, wyd. 2 przepr. i uzup. Marek Starowieyski przy współ. Wojciecha Stawiszyńskiego, Poznań 2018, s. 566–569.

Koch Dietrich-Alex, Geistbesitz, Geistverleihung und Wundermacht. Erwägungen zur Tradition und zur lukanischen Redaktion in Act 8, 5–25, „Zeitschrift für Neutestamentlichen Wissenschaft” 77, 1986, s. 67–80.

Kochanek Piotr, Szymon Mag, w: Encyklopedia katolicka, Lublin 2013, t. 19, kol. 229–230.

Leon-Dufour Xavier, Magia, w: Słownik teologii biblijnej, red. naczelny Xavier Leon-Dufour; tł. i oprac. Kazimierz Romaniuk, 1973, s. 442–444.

Lüdemann Gerd, Early Christianity according to the Traditions in Acts. A Commentary, Minneapolis 1989.

Lüdemann Gerd, Untersuchungen zur simonianischen Gnosis (GTA 1), Göttingen 1975.

Markschies Christoph, Die Gnosis, 4. Aufl., München 2018.

Miziński Artur, Symonia, w: Leksykon Prawa Kanonicznego, red. Mirosław Sitarz, Lublin 2019, kol. 2686–2689.

Najda Andrzej Jacek, Historiografia paradygmatyczna w Dziejach Apostolskich, Warszawa 2011.

Parrot Andrè, Wśród zabytków Samarii i Jerozolimy, przeł. Edward Zwolski, Warszawa 1971.

Pilarczyk Krzysztof, Biblia chrześcijan. Wprowadzenie religioznawcze, historyczne i literackie, Kraków 2020.

Pilarczyk Krzysztof, Wokół problemu datacji Dziejów Apostolskich, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 23: 2015 nr 3, s. 75–94.

Rudolph Kurt, Simon – Magus oder Gnosticus? Zum Stand der Debatte, „Theologische Rundschau” 42: 1977 s. 279–359.

Schneider Gerhard, Die Apostelgeschichte (Herder Theologischer Kommentar zum Neuen Testament 5), Bd. I, Freiburg–Basel–Wien 1980.

Ternant Paul, Cud, w: Słownik teologii biblijnej, red. naczelny Xavier Leon-Dufour; tł. i oprac. Kazimierz Romaniuk, 1973, s. 162–170.

Tuzlak Ayse, The Magician and the Heretic: the Case of Simon Magus, w: Magic and Ritual in the Ancient World, Brill 2001, s. 416–426.

Waitz Hans, Die Quelle der Philippusgeschichten in der Apostelgeschichte, „Zeitschrift für Neutestamentlichen Wissenschaft” 7: 1906, s. 352–353.

Walburn Andrew, Początki chrześcijaństwa. Esseńskie misterium, gnostyckie objawienie, chrześcijańska wizja, Warszawa 1998.

Wellhausen Julius, Kritische Analyse der Apostelgeschichte (AGG 15), Berlin 1914.

Wierciński Andrzej, Magia i religia. Szkice z antropologii religii, wyd. 3 rozsz. i popr., Kraków 2010.

Wypustek Andrzej, Magia antyczna, Wrocław–Warszawa–Kraków 2001.

Zmorzanka Anna Z., Szymon Mag, w: Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, wyd. 2 przepr. i uzup. przyg. Marek Starowieyski przy współ. Wojciecha Stawiszyńskiego, Poznań 2018, s. 907–908.

Zmorzanka Anna Z., Szymon Mag, w: Powszechna encyklopedia filozofii, Lublin 2009, t. 9, s. 318-320.

Biblica et Patristica Thoruniensia

Downloads

Published

2021-03-14

How to Cite

1.
PILARCZYK, Krzysztof. Szymon Mag w Dziejach Apostolskich (8,4–25). Miejsce narracji w strukturze księgi i jej znaczenie. Biblica et Patristica Thoruniensia. Online. 14 March 2021. Vol. 14, no. 1, pp. 65-95. [Accessed 8 July 2025]. DOI 10.12775/BPTh.2021.003.

Issue

Vol. 14 No. 1 (2021)

Section

Articles

License

Copyright (c) 2021 Biblica et Patristica Thoruniensia

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

CC BY ND 4.0. The Creator/Contributor is the Licensor, who grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work on the fields indicated in the License Agreement.

  • The Licensor grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work/related rights item specified in § 1 within the following fields: a) recording of Work/related rights item; b) reproduction (multiplication) of Work/related rights item in print and digital technology (e-book, audiobook); c) placing the copies of the multiplied Work/related rights item on the market; d) entering the Work/related rights item to computer memory; e) distribution of the work in electronic version in the open access form on the basis of Creative Commons license (CC BY-ND 3.0) via the digital platform of the Nicolaus Copernicus University Press and file repository of the Nicolaus Copernicus University.
  • Usage of the recorded Work by the Licensee within the above fields is not restricted by time, numbers or territory.
  • The Licensor grants the license for the Work/related rights item to the Licensee free of charge and for an unspecified period of time.

FULL TEXT License Agreement

Stats

Number of views and downloads: 1950
Number of citations: 1