Gołąbka, Kasjana i Czarnooka – czy i jak tłumaczyć imiona biblijne
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2023.004Słowa kluczowe
Przekłady biblijne, przekład imion własnych, polskie przekłady biblijne, imiona teoforyczne, imiona biblijne, imiona kobiece, imiona męskie, Hiob 42,14Abstrakt
Imiona własne z Biblii są zwykle transkrybowane lub transliterowane, a nie tłumaczone. Gos z nich miało jednak znaczenie dostępne autorom i czytelnikom, a sama Biblia zawiera wiele objaśnień imion. Dlatego dawni i nowsi tłumacze wplatali czasem w tekst objaśnienia. Wiele imion męskich jest teoforycznych, co czyni je zrozumiałymi, ale trudnymi do przełożenia (za wyjątkiem paru, których odpowiedniki istnieją po polsku, jak Bogumił, oraz w językach pokrewnych). Wiele biblijnych imion kobiecych dotyczy urody i da się je przetłumaczyć, jak to się często czyni w Hi 42,14. Szereg ważnych imion męskich okazuje się niejasnymi. Pozostawienie imion bez objaśnienia odcina czytelnika od części kultury biblijnej. Imiona znaczące są wtedy zastępowane przez same dźwięki. Powinniśmy próbować ich przekładu a przynajmniej dodawać objaśnienia w nawiasach lub przypisach.
Bibliografia
Bailey, Nicholas, 2007. “Proper Names in the Bible: translation and transliteration issues”. Word & Deed, December: 1-21.
Breza, Edward. 1992. „Odmiana nazw własnych w Nowym Testamencie Biblii Wujka i Biblii Tysiąclecia”. W Biblia a kultura Europy = La Bible à la culture de l'Europe. 2000 lat chrześcijaństwa. Red. Maria Kamińska, Eliza Małek. T. 1, 152-159. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Długosz-Kurczabowa, Krystyna. 1990. Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim (Polska Akademia Nauk; Komitet Językoznawstwa; Prace Onomastyczne 34). Wrocław: Ossolineum.
Greszczuk, Barbara, Marek Piela. 1999. „Motywacje kilku biblijnych nazw własnych w tekście oryginału i w przekładzie brzeskim z 1563 roku”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie z. 5, 135-157.
http://bibliepolskie.pl/ (porównanie tłumaczeń).
Klawek, Aleksy. 1982. Całe życie z Biblią. KŚW: Poznań.
Koehler Ludwig, Walter Baumgartner, Johann Jakob Stamm. 2008. Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu. 2 t. Vocatio: Warszawa.
Krašovec, Jože. 2004. “Transliteration or Translation of Biblical Proper Names”. Translation Review 67 (1), 41-57.
Krašovec, Jože. 2010. The Transformation of Biblical Proper Names. TTClark: New York London.
Nowakowska-Kempna, Iwona. 1978. „Pozycja nazw własnych w przekładzie dzieła literackiego”. Język Artystyczny 1, 97-115.
Orłoś, Teresa Zofia. 2001. „Czeskie i polskie biblizmy z imionami własnymi ze Starego Testamentu”. W Język, literatura i kultura Słowian dawniej i dziś. T. 3. Linguaria. Red. Vera Mitrinović (Filologia Słowiańska, nr 4), 159-168. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Popowski, Remigiusz, tłum. 2013. Septuaginta. Vocatio: Warszawa.
Sandauer, Artur. 1977. Bóg, szatan, Mesjasz i...?, wyd. 2. Wydawnictwo Literackie: Kraków.
Seweryn, Agnieszka. 2015. „Wybór strategii tłumaczeniowej przy przekładzie nazw własnych”. W Wkład w przekład 3. Materiały pokonferencyjne 9. Studenckich Warsztatów Tłumaczeniowych „9 muz tłumacza”. Kraków 2014. 45-56. Ha!Art: Kraków.
Sielicki. Krzysztof. 2009. Onomastykon Biblii Hebrajskiej i Nowego Testamentu. Systematyzacja zapisu biblijnych nazw własnych (Prymasowska Seria Biblijna 33). Warszawa: Vocatio.
Smith, Jill. 1986. „Dealing With Proper Nouns in Translation”. The Bible Translator 37 (2), 204-211.
Stamm, Johann Jakob. 1967. “Hebräische Frauennamen”. W Hebräische Wort¬forschung, Fs. Walter Baumgartner (Supplements to Vetus Testamentum 16). 301-339. Brill: Leiden.
Stanek, Teresa. 2005. „Imiona własne w Biblii jako nośnik przesłania teologicznego na przykładzie Księgi Rut”. W Oriental languages in translation. No 2. Red. Barbara Podolak, Andrzej Zaborski, Grażyna Zając. (Prace Komisji Orientalistycznej. Polska Akademia Nauk. Oddział w Krakowie, nr 26), 161-173. Polish Academy of Sciences Press: Cracow.
Tronina, Antoni. 1990. „Jeszcze o imieniu Maria(m)”. Ruch Biblijny i Liturgiczny 43 (3-6), 127-130.
Wittlieb, Marian, Stanisław Krzyżanowski, Jacek Skowroński. 1991. „Bibliografia współczesnej polskiej onomastyki biblijnej. Imiona własne osobowe”. Szczecińskie Studia Kościelne 2, 77-80.
Wojciechowski, Michał. 1997. Synopsa czterech Ewangelii w nowym przekładzie polskim. Vocatio: Warszawa.
Wolnicz-Pawłowska, Ewa. 2014. „Nazwy własne w przekładzie. Zarys problematyki”. Poznańskie Spotkania Językoznawcze 27 (1), 201–214.
Zarębski, Rafał. 2006. Nazwy osobowe w polskich przekładach Nowego Testamentu, Wydawnictwo Archidiecezjalne Łódzkie: Łódź.
Zarębski, Rafał. 2005. Słownik nazw osobowych w polskich przekładach Nowego Testamentu. Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie. Łódź.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Michał Wojciechowski

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1330
Liczba cytowań: 0