Próba rekonstrukcji socjotopografii średniowiecznego Chełmna na przykładzie kwartału większego
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2021.003Słowa kluczowe
Chełmno; średniowiecze; historia miast; socjotopografiaAbstrakt
Artykuł ukazuje problemy związane z opracowaniem struktury społecznej i zawodowej średniowiecznego Chełmna w świetle zachowanych ksiąg miejskich. W tekście omówiono źródła do badań nad socjotopografią tego miasta oraz możliwości i metody badawcze. W aneksie przedstawiony został wykaz mieszczan kwartału wielkiego, który został sporządzony na podstawie kilku rejestrów podatkowych oraz innych źródeł archiwalnych. Na znajdującym się na końcu artykułu planie miasta przedstawiono siatkę działek kolorystycznie zaznaczając zawody uprawiane przez osoby zamieszkujące znajdujące się na nich domy.
Bibliografia
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie, Księga czynszów fary chełmińskiej, Sign. C–83.
Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Chełmna, Księga ławnicza przedmiejska Chełmna, Sign. 1.
Biblioteka Czartoryskich, Dokumenty pergaminowe, 358, Vol. IV/4.
Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem: Das Kulmer Gerichtsbuch 1330–1430, XIV HA, Sign. 322A, Nr 7; Ein Kulmer Zinsbuch XIV, HA, Sign. 322A, Nr. 5; Kopienbuch von Konrad Bitschin, XX. HA, Ordensfolianten (OF), Sign. 83; Kulm-Stadtplan 1776–1779, XI HA, Sign. G 50695; Registrum Censuum Civitatis Colmen, XIV HA, Sign. 322A, Nr. 4; Schöffenbuch der Kulmer Stadtfreiheit 1407–1457, XIV HA, Sign. 322A, Nr. 8; Schoss-Zinsbuch, XIV HA, Sign. 322A, Nr. 6; Situations Plan der Stadt Culm, XI HA, Sign. F 51012; Zins Register 14 Jhdrt, XIV HA, Sign. 322A, Nr. 1; Zins-Willkührbuch, XIV HA, Sign. 322A, Nr. 3.
Muzeum Ziemi Chełmińskiej, Sign. D/l und Sign. D/277: Plany Chełmna (XVIII w.).
Jähnig Bernhard / Schroeder von Johann Karl (Hg.): Schöffenbuch der Kulmer Stadtfreiheit 1407–1457. 2014.
Lückerath August / Benninghoven Friedrich (Hg.): Das Kulmer Gerichtsbuch 1330–1430. 1999.
Meyer Anne Dörte / Meyer Günter / Heckmann Dieter (Hg.): Ein Kulmer Zinsbuch aus der Mitte des 15. Jahrhunderts (um 1448–1457). 2017.
Mikulski Krzysztof / Tandecki Janusz / Czacharowski Antoni (Hg.): Księgi szosu i wykazy obciążeń mieszkańców Starego Miasta Torunia z lat 1394–1435. 2002.
Nowak Zenon Hubert / Tandecki Janusz (Hg.): Księga czynszów fary chełmińskiej (1435–1496). 1994.
Nowak Zenon Hubert / Tandecki Janusz (Hg.): Księga ławnicza sądu przedmiejskiego Chełmna 1480–1559 (1567). 1990.
Bartoszewicz Agnieszka: Warta. Społeczeństwo miasta w II połowie XV i na początku XVI w. 1997.
Czacharowski Antoni / Nowak Zenon Hubert / Kozieł Zenon (Hg.): Atlas historyczny miast polskich, 1.1: Prusy Królewskie i Warmia, 3: Chełmno. 1999.
Czaja Roman: Socjotopografia miasta Elbląga w średniowieczu. 1992.
Domagała Zbigniew: Kamienica Cywińskich w Chełmnie, Manuskript der Diss. 1960.
Głąb Zbigniew: Socjotopografia Lutomierska (XIII–XVIII w.). 2017.
Goliński Mateusz: Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń – podatnicy – rzemiosło). 1997.
Goliński Mateusz: Archiwalia do badań socjotopografii średniowiecznych miast śląskich, in: Kultura średniowiecznego Śląska i Czech. 1995, S. 111–115.
Goliński Mateusz: Wokół socjotopografii późnośredniowiecznej Świdnicy, 1. 2000.
Gordziejew Jerzy: Socjotopografia Grodna w XVIII wieku. 2002.
Heckmann Dieter: Der öffentliche Notar im Geflecht der preussischen Schreiber des frühen 15. Jahrhunderts, in: Ordines Militares – Colloquia Torunensia Historica XIX. Yearbook for the Study of the Military Orders. 2014, S. 164.
Jähnig Bernhard: Schönau, Johannes, öffentlicher Notar, Stadtschreiber von Kulm, in: Altpreussische Biographie, 5/3. 2015, S. 2219.
Jasiński Tomasz: Przedmieścia średniowiecznego Torunia i Chełmna. 1982.
Leśniak Franciszek: Socjotopografia Krosna (1512–1630). Studia i materiały. 2005.
Mikulski Krzysztof: Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV w do początku XVIII w. 1999.
Mikulski Krzysztof: Topografia przedmieść toruńskich w XIV–XVII w., in: Zapiski Historyczne, 63, 3–4. 1998, S. 7–33.
Mrozowski Krzysztof: Przestrzeń i obywatele Starej Warszawy od schyłku XV wieku do 1569 roku. 2020.
Nowak Zenon Hubert / Tomczak Andrzej: Georg Friedrich Wilhelm Rüdiger und seine Stadtpläne von Thorn und Kulm aus der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts in: Nordost-Archiv Zeitschrift für Kulturgeschichte und Landeskunde, 89. 1988, S. 1–14.
Nowak Zenon Hubert / Kozieł Zenon (Hg.): Atlas Historyczny Miast Polskich = Historischer Atlas Polnischer Städte, 1, 3: Chełmno. 1999.
Nowak Zenon Hubert: Burmistrz chełmiński Jan Sterz, dyplomata i przedstawiciel opozycji antykrzyżackiej w pierwszej połowie XV wieku, in: Czaja Roman / Tandecki Janusz (Hg.): Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu. Studia ofiarowane profesorowi Antoniemu Czacharowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej. 1996, S. 235–242.
Nowak Zenon Hubert: Dzieje Chełmna do końca XVIII wieku, in: Biskup Marian (Hg.): Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny. 1987.
Nowak Zenon Hubert: Przyczynek do układu przestrzennego średniowiecznego Chełmna in: Dygdała Jerzy / Woszczyński Bolesław (Hg.): Historia i archiwistyka. Księga pamiątkowa ku czci profesora Andrzeja Tomczaka. 1992, S. 309–314.
Nowak Zenon Hubert: Starania o założenie uniwersytetu w Chełmnie w XIV i XV w., in: Zapiski Historyczne, 31, 4. 1966, S. 16–18.
Schultz Franz: Die Stadt Kulm im Mittelalter, in: Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins, 23. 1888.
Sowina Urszula: Socjotopografia późnośredniowiecznego Sieradza. 1991.
Tandecki Janusz: Średniowieczne księgi wielkich miast pruskich jako źródła historyczne i zabytki kultury mieszczańskiej (organizacja władz, zachowane archiwalia, działalność kancelarii). 1990.
Wiesiołowski Jacek: Socjotopografia późnośredniowiecznego Poznania. 1997.
Zdrójkowski Zbigniew: Zarys dziejów prawa chełmińskieg1233–1862. Studium z okazji siedemsetpięćdziesięciolecia wydania przywileju chełmińskiego oraz lokacji miast Chełmna i Torunia. 1983.
Zieliński Marek Grzegorz: Chełmno. Civitas totius Prussiae metropolis XVI–XVIII w. 2007.
Zieliński Marek Grzegorz: Potrzeby i możliwości badań nad społecznością Chełmna w dobie nowożytnej, in: Michaluk Dorota / Mikulski Krzysztof (Hg.): Miasta i mieszczaństwo w Europie środkowowschodniej do połowy XIX wieku. 2003, S. 237–275.
Zobolewicz Jan: Układ przestrzenny średniowiecznego Chełmna, in: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i konserwatorstwo, 28, 3. 1968, S. 3–59.
Żurek Dorota: Przestrzeń i społeczeństwo Chrzanowa średniowiecznego i nowożytnego. 2015.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Mateusz Superczyński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 596
Liczba cytowań: 0
