Rodzina jako kluczowa instytucja kształtująca prawidłowe wzorce korzystania z mediów cyfrowych
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_PED.2024.003Słowa kluczowe
family, upbringing, values, new technologies,, mediaAbstrakt
Dynamiczne przeobrażania cywilizacyjne bezpośrednio przekładają się na instytucję rodziny. Obecnie staje ona w obliczu transformacji związanej z jej funkcjonowaniem w przestrzeni społecznej. Proces ten w dużej mierze jest determinowany nowymi rozwiązaniami cyfrowymi, których powszechność w społeczeństwie stale wzrasta. Jednak pojawienie się nawet bardzo zaawansowanych technologii nie degraduje roli rodziców w procesie wychowania, a wręcz przeciwnie, stawia przed nimi nowe wyzwania i podnosi ich rangę we współczesnym procesie kształtowania charakterów młodych ludzi.
Celem artykułu jest przedstawienie roli rodziny jako kluczowej instytucji kształtującej prawidłowe wzorce funkcjonowania dzieci we współczesnej przestrzeni społecznej modelowanej przez nowe technologie. Dokonana w artykule teoretyczna analiza prezentuje rodzinę jako kluczową instytucję odpowiedzialną za wychowanie, opisuje specyfikę funkcjonowania dzieci w świecie zdominowanym przez nowe technologie, a także wskazuje na prawidłowe postawy rodziców wobec podopiecznych korzystających z cyfrowych narzędzi, podkreślając jednocześnie istotną rolę, jaką odgrywa tradycyjna rodzina nawet w świecie, w którym coraz więcej podejmowanych aktywności ma wymiar digitalny.
Bibliografia
Adamski, F. Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2002.
Bąk, T., Łukaszewski, B. 2020. „Cyfrowe zagrożenia dla bezpieczeństwa wewnętrznego. Nowe subkultury sieciowe, wirtualna rzeczywistość, sztuczna inteligencja”. Współczesne Problemy Zarządzania 1(16): 97–109. https://doi.org/10.52934/wpz.87.
Błaszkiewicz, R. „Gry komputerowe a zdrowie dziecka w młodszym wieku szkolnym”. Nauczanie Początkowe 1 (2010/2011): 34–43.
CBOS. Rodzina – jej znaczenie i rozumienie. 2019. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_022_19.PDF (dostęp: 21.09.2024).
Cudak, S. „Zagrożenia funkcji rodziny we współczesnym świecie”. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 7 (2022): 9–10. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.9884.
Doniec, R. „Przemiany relacji rodzina a kultura wychowawcza rodziny w XIX wieku”. W: Rodzina w świecie współczesnym, red. M. Howorus-Czajka, K. Kaczor, A. Wierucka, 198–202. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2011.
Drożdż, A. „Dzisiejsze modele moralności rodzinnej”. W: Naturalne planowanie rodziny, red. U. Dudziak, A. Deluga, 9–24. Szczecinek: Fundacja Nasza Przyszłość, 2006.
Dybowska, E. „Transformacja pojęcia rodzina we współczesnym dyskursie interdyscyplinarnym”. W: Pedagogika rodziny na początku XXI wieku w świetle pojęć i terminów, red. B. Sieradzka-Baziur, 9–34. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2018.
Fundacja Orange. Badania i raporty. https://fundacja.orange.pl/strefa-wiedzy/badania-raporty (dostęp: 21.09.2024).
Gosek, M. 2020. „Zmediatyzowana rodzina”. Horyzonty Wychowania 19(49): 49–61. https://doi.org/10.35765/hw.1774.
Ito, M., Horst, H., Bittanti, M., Boyd, D., StepheStephenson, B., Lange, P., Pascoe, C., Robinson, L. Living and Learning with New Media: Summary of Findings from the Digital Youth Project. Chicago, Illinois: MacArthur Foundation, 2009. https://doi.org/10.7551/mitpress/8519.001.0001.
Izdebska, H. Etyka prawnicza. Stanowiska i perspektywy 2. Warszawa: Wydawnictwo LexisNexis, 2011.
Izdebska, J. „Dzieciństwo medialne współczesnych dzieci – teoretyczne i metodologiczne przesłanki badań”. W: Dziecko w świecie wiedzy, informacji i komunikacji, red. S. Juszczyk, I. Polewczyk, 166–178. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005.
Jan Paweł II. List do rodzin Ojca Świętego Jana Pawła II. 1994 Rok Rodziny. Poznań: Wydawnictwo Świętego Wojciecha, 1994.
Juszczyk, S. „Dziecko w świecie wiedzy, informacji i komunikacji”. W: Dziecko w świecie wiedzy, informacji i komunikacji, red. S. Juszczyk, I. Polewczyk, 27–32. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005.
Juza, Sz., Nogas, B. 2011. „Różnice międzypłciowe a wzorce korzystania z Internetu i przystosowanie społeczne dzieci i młodzieży”. Studia Psychologica UKSW 11(1): 81–97.
Kawula, S. „Rodzina jako grupa i instytucja opiekuńczo-wychowawcza”. W: Pedagogika rodziny. Obszar i panorama problematyki, red. S. Kawula, J. Brągiel, A. W. Janke, 48–52. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2007.
Kosmalska, B. 2019. „Edukacja medialna w rodzinie”. Studia Edukacyjne 53: 301–320. https://doi.org/10.14746/se.2019.53.17.
Kozak, S. Patologia cyfrowego dzieciństwa i młodości. Przyczyny, skutki, zapobieganie w rodzinach i w szkołach. Warszawa: Wydawnictwo Difin, 2014.
Lange, R. (red.). „Rodzice Nastolatków 3.0” Raport z ogólnopolskiego badania społecznego. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy, 2019.
Mariański, J. Kryzys moralny czy transformacja wartości? Studium socjologiczne. Lublin: Tow. Nauk. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2001.
Matyjas, B. 2020. „Pedagogika rodziny. Aktualna problematyka i nowe obszary badawcze”. Studia z Teorii Wychowania 2(31): 81–98. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.3650.
NASK Raporty. https://www.nask.pl/pl/raporty/raporty (dostęp: 21.09.2024).
Prensky, M. 2001. „Digital Natives, Digital Immigrants Part 1”. On the Horizon 9(5): 1–6. https://doi.org/10.1108/10748120110424816.
Prucnal-Wójcik, M. „Rodzina w świetle ustawodawstwa polskiego i dokumentów międzynarodowych”. W: Pedagogika rodziny na początku XXI wieku w świetle pojęć i terminów, red. B. Sieradzka-Baziur, 59–82. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2018.
Pyżalski, J. Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009.
Ritter, C. „Etos odpowiedzialnego rodzicielstwa”. W: Naturalne planowanie rodziny, red. U. Dudziak, A. Deluga, 25–28. Szczecinek: Fundacja Nasza Przyszłość, 2006.
Rywczyńska, A., Jaroszewski, P. Internet zabawek. Wsparcie dla rozwoju dziecka czy zagrożenie. Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK, 2018.
Sasson, H., Mesch, G. 2017. „The Role of Parental Mediation and Peer Norms on the Likelihood of Cyberbullying”. The Journal of Genetic Psychology 178(1): 15–27. https://doi.org/10.1080/00221325.2016.1195330.
Skrzypniak, R. Rodzina małą ojczyzną aksjologiczną. Koszalin: Wydawnictwo Politechniki Koszalińskiej, 2012.
Solak, A. „Miejsce szkoły w społeczeństwie i jej rola w przygotowaniu do życia w zmieniającej się rzeczywistości”. W: Dydaktyczna refleksja o edukacyjnych priorytetach, red. A. Karpińska, M. Zińczuk, 81–92. Warszawa: Wydawnictwo Żak, 2014.
Solak, A. „Roztropność i nadzieja – dwa skrzydła wychowania”. W: Kształcenie zawodowe pedagoga i psychologa, red. T. Lewowicki, J. Wilsz, I. Ziaziun, N. Nyczkało, 90. Częstochowa, Kijów: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza, 2013.
Ściupider-Młodkowska, M. 2020. „Rodziny i więzi międzyludzkie w cyfrowym uwikłaniu”. Wychowanie w Rodzinie 22: 241–256. https://doi.org/
10.34616/wwr.2020.1.241.256.
Ślubowski, Sz. „Jak rodzice powinni przygotować swoje dzieci na cyfrową przyszłość?”. Gazeta na Niedzielę (2023). https://gnn.pl/rodzice-dzieci-cyfrowa-przyszlosc/ (dostęp: 15.05.2024).
Świątkiewicz, W. „Rodzina jako wartość w tradycji kulturowej Górnego Śląska”. W: Rodzina w województwie katowickim. Opracowania i raporty, red. W. Świątkiewicz, 71–89. Katowice: Wydawnictwo Instytutu Górnośląskiego, 1998.
Tanaś, M. „Między wolnością a zniewoleniem człowieka w przestrzeni mediów cyfrowych”. W: Humanistyczne ambiwalencje globalizacji – zbiór studiów, red. A. Piejka, I. Wojnar, 93–106. Warszawa: Agencja Wydawniczo--Poligraficzna GIMPO, 2021.
Tyszka, Z. Socjologia rodziny. Warszawa: PWN, 1979.
Uhls, Y. T. Cyfrowi rodzice. Dzieci w sieci. Jak być czujnym, a nie przeczulonym. Kraków: Wydawnictwo IUVI, 2016.
Wawrzonkiewicz-Słomska, A., Cholewa, E. „Oddziaływanie mediów na dzieci i młodzież”. Problemy Współczesnej Pedagogiki 3(1) (2017): 25–35.
Wrońska, K. „Rodzicielstwo między tradycją a rozwiniętą nowoczesnością”. W: Rodzina w świecie współczesnym, red. M. Howorus-Czajka, K. Kaczor, A. Wierucka, 69–77. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2011.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 139
Liczba cytowań: 0
