Szopienice jako laboratorium antropocenu w sztuce Hilarego Krzysztofiaka
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2024-2025.11Słowa kluczowe
antropocen, Hilary Krzysztofiak, Szopienice, objet trouvéAbstrakt
Artykuł wyjaśnia związki sztuki Hilarego Krzysztofiaka z pamięcią środowiskową, odnosząc jego głośny debiut, Szczękę z 1955 roku, do zniszczenia środowiska naturalnego Szopienic, w których artysta się wychował, a także do wiersza Henryka Grynberga Martwa natura dedykowanego Hilaremu. Autorka stara się pokazać silny związek sztuki Krzysztofiaka z Szopienicami, analizując złożoność i niebezpośredniość tych związków w kontekście takich pojęć jak pamięć obiektu środowiskowego, antropocen, katastrofa ekologiczna czy objet trouvé. Z analiz wyłania się obraz Krzysztofiaka – prekursora dyskusji nad rolą sztuki w ukazywaniu zniszczeń środowiska, powodowanych przez człowieka, a także granic estetyzacji przemocy wobec zwierząt.
Bibliografia
Ałpatow M.W., Historia sztuki. Sztuka XVIII i XIX wieku, cz. 4, Warszawa 1968.
Czeszko B., Drogi i manowce młodej plastyki, „Przegląd Kulturalny” 1955, 26 sierpnia–1 września.
„Górnoślązak” 1933, 14–15 października.
Grochowiak S., Śledź, [w:] tegoż, Wiersze wybrane, Warszawa 1978.
Grynberg H., Ekipa „Antygona”, [w:] tegoż, Ekipa „Antygona”, Warszawa 1963.
–, Pamiętnik, Warszawa 2011.
Herbert Z., Martwa natura z wędzidłem, Wrocław 1993.
Hilary (Hilary Krzysztofiak). Malarstwo i rysunek. [Wystawa przygotowana przez Muzeum Narodowe w Warszawie], oprac. H. Kotkowska-Bareja, E. Zawistowska, Warszawa 1997.
Jarecka D., Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica w Polsce w latach 1944–1948, Warszawa 2021.
Jarzyna A., Zagłada gatunków według Wiktora Woroszylskiego – czyli (nie) więcej niż egzemplifikacja, „Pamiętnik Literacki” 2022, nr 4.
Libich M., Między tekstem a praktyką. Pamiętniki Henryka Grynberga, „Teksty Drugie” 2023, nr 2.
Miller J., C. Thompson, When did mammoths go extinct?, „Nature” 2022, nr 616, E1-E-3, https://www.nature.com/articles/s41586-022-05416-3 (dostęp: 3.02.2024).
Prager B., After the Fact: The Holocaust in Twenty-First Century Documentary Film, London 2015.
Sadzikowska L., „Po prostu pracowałam”. Z Jolantą Wadowską-Król rozmawia Lucyna Sadzikowska, „Narracje o Zagładzie” 2021, nr specjalny.
Sołtysik M., Jonasz Stern. Cena życia, https://sztukipiekne.pl/jonasz-stern-cena-zycia/ (dostęp: 3.02.2024).
Szaraniec L., Osady i osiedla Katowic, Katowice 1980.
Tomczok M., Powrót Antygony: ekshumacje grobów żydowskich na wsi (w narracjach Henryka Grynberga), „Kwartalnik Historii Żydów” 2020, nr 1.
–, Refugia, brownfieldy, nieużytki: środowiska postzależnościowe w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku, [w:] Środowiska industrialne/postindustrialne zależności (w literaturze i kulturze polskiej od XIX do XXI wieku), Kraków 2023.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Marta Tomczok

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1
Liczba cytowań: 0