W Radiu Wolna Europa. Działalność Tadeusza Żenczykowskiego (1955-1972).
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2018.006Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest działalność Tadeusza Żenczykowskiego w Radiu Wolna Europa. Z racji piastowanego przez niego stanowiska był on jednym z najbardziej zwalczanych działaczy monachijskiej rozgłośni. Celem artykułu jest ukazanie sylwetki Żenczykowskiego jako osoby zaangażowanej w walkę w obronie prawdy historycznej oraz przeciwko dygnitarzom komunistycznym. Ważnym aspektem jest pokazanie również stosunków wewnątrz zespołu Radia Wolnej Europy.
Słowa kluczowe: Żenczykowski, Radio Wolna Europa, działalność antykomunistyczna, Armia Krajowa, emigracja.
This article has a biographical character. It tells about activities of Tadeusz Żenczykowski in Radio Free Europe. After the second world war he engaged in a tireless battle against Communism. He became deputy director of the Polish broadcasting department of Radio Free Europe. For 20 years his broadcasts and political commentaries on the turbulent events taking place in his homeland were a regular feature of Polish life and the subject of widespread discussion. Listeners learnt what their own state radio refused to transmit. As we know Radio Free Europe played a critical role in Cold War era Eastern Europe. Unlike government censored programs they publicized anti-Soviet protests and nationalist movements. In the 1972 Żenczykowski went into retirement. He left Munich to live in London.
Key words: Żenczykowski, Radio Free Europe, Anti-communism, Emigration
Bibliografia
Wykaz źródeł i opracowań
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych
Akta Andrzeja Pomiana
Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
Akta osobowe studenta Żenczykowskiego
Instytut Pamięci Narodowej
Żenczykowski Tadeusz, SOR krypt. „Poloniusz”
Korespondencja i materiały dotyczące inwigilacji żołnierzy AK i NSZ
Sprawa operacyjnego rozpracowania kryptonim „Prusy”
Narodowe Archiwum Cyfrowe
Rozgłośnia Polska „Radia Wolna Europa”
Studium Polski Podziemnej w Londynie
Radio Wolna Europa
Zakład Narodowy im. Ossolińskich w Wrocławiu
Korespondencja. Władysław Bartoszewski
Materiały Biograficzne.
Opracowania:
Adamczewski G., Radio Wolna Europa w okresach politycznych przełomów, Wrocław 2011.
Bartoszewski B., Pod Prąd. Moje środowisko niepokorne 1944-1955, Warszawa 2011.
Bartoszewski W, T. Żenczykowski, Wydział „R” w BIP KG AK, „Zeszyty Historyczne”, 1984, nr 70, s. 60-77.
Gawlikowski L., Pracownicy Radia Wolna Europa. Biografie zwykłe i niezwykłe, Warszawa 2015, s. 663.
Hajdysz J., Szczekaczka, czyli rozgłośnia polska Radia Wolna Europa, Poznań 2006.
Łukasiewicz S., Jan Nowak–Jeziorański jako działacz PRW „NiD” [w:] P. Machcewicz, R. Habielski, Jan Nowak Jeziorański. Kurier AK. Redaktor RWE. Polityk, Wrocław–Warszawa 2011.
Łukasiewicz S., Partia w warunkach emigracji. Dylematy Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja” 1945-1994, Lublin–Warszawa 2014.
Kania K., Edward Bernard Raczyński 1891-1993 dyplomata i polityk, Warszawa 2014.
Kania K., „Pióro mocniejsze jest niż miecz” – rola i znaczenie polskiej emigracji w odzyskanie przez Polskę niepodległości na przykładzie wybranej korespondencji Edwarda Raczyńskiego i Jana Nowaka oraz audycji Rada Wolna Europa, [w:] Londyńska reduta, t. 2: Prezydenci RP na uchodźstwie i działalność polskiej emigracji niepodległościowej, red. J. Kłaczkow, M. Golon, K. Kania, Z. Girzyński, Toruń 2017.
Komar M., Bartoszewski W., Skąd pan jest? Wywiad rzeka, Warszawa 2006.
Machcewicz P., Emigracja w polityce międzynarodowej, Warszawa 1999.
Mazur G., Przedmowa, [w:] Akcja dywersyjna „N”. Dokumenty i materiały z archiwum Tadeusza Żenczykowskiego, Wrocław 2000, s. 13-17.
Nowak-Jeziorański J., Polska z oddali. Wojna w eterze-wspomnienia, t. II: 1956-1976, Londyn 1988.
Nowak-Jeziorański J., Wojna w eterze. Wspomnienia. Tom I, 1948-1956, Londyn 1985.
Pawłowicz T., Obraz pokolenia, Kraków 1999.
Pięćdziesiąt lat Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Materiały sesji jubileuszowej, red. D. Nałęcz, Warszawa 2003, s. 89-93.
Pomian A., Tadeusz Żenczykowski (1907-1997): wspomnienie, „Archiwum Emigracji”, 2007, z.1, s.251-254.
Rakowski M., Dzienniki polityczne 1958–1962, Warszawa 1998.
Rutkowski T.P, Różne barwy przystosowania. Wokół działalności Aleksandra Gieysztora w PRL, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, Studia Politologica IX (2013), s. 138-156.
Sprawa Bergu, „Zeszyty Historyczne”, 1987, nr 79, s. 3-87.
Tarka K., Kontakt operacyjny „Mediewista”. Profesor Aleksander Gieysztor i wywiad PRL, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 2010, nr 1, s.97-120.
Tarka K., Próby osaczenia niezłomnego. Rozpracowanie operacyjne Tadeusza Żenczykowskiego przez wywiad PRL, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, nr 4, 2008, s. 204-211.
Strony internetowe:
http://www.polskieradio.pl/68/2461/Audio/298884,Wspomnienia-pracownikow-RWE (data dostępu: 25 sierpnia 2017 roku).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Karolina Natalia Trzeskowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 377
Liczba cytowań: 0