Człowiek przez Keratry, o istnieniu Boga [Man According to Kératry. On the Existence of God]

Abstract

The manuscript edited by Roman Specht, Nicolaus copernicus Universuty in Toruń, e-mail: roman.specht@gmail.com

Niniejszy tekst jest swobodnym przekładem fragmentów dzieła De l’existence de Dieu et de l’immortalite de l’ame (Paris 1815, s. 74 i nn.), którego autorem był żyjący w latach 1769–1859 Auguste Hilarion de Kératry, francuski poeta, powieściopisarz, historyk i polityk. Wydana w Paryżu w 1815 roku praca stawia pytania odnośnie do istnienia Boga oraz nieśmiertelnej duszy. Fragmenty, których niepublikowane dotychczas przekłady możemy znaleźć w tak zwanych tekach Kirkora, w rękopisie o sygnaturze 4497 (t. 18), znajdujących się w zbiorach archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego (tekst znajduje się na 8 ponumerowanych od nowa kartach, na stronach 136–143, według kolejności ułożenia). Dotyczą one głównie kwestii związanych z zagadnieniem opatrzności i tego, w jaki sposób ma być ona powiązana z różnymi stanami społecznymi, zarówno jeśli chodzi o najbogatszych, jak i tych najbiedniejszych. Niniejszy przekład musiał powstać pod koniec życia Bychowca. Wskazuje na to między innymi spostrzeżenie, jakie zawarł on w notatce pod rękopisem: „Zdaje się, że autor, pisząc to dzieło, uczuwał coś podobnego do tych myśli, jakie wpadały w głowę autorowi nowego tworu piśmiennictwa: Les mysteries de Paris, to jest, że polegał nieco na ciekawości bojaźliwej, rozniecanej niekiedy przez straszne widowiska.” Les Mysteres de Paris autorstwa Eugene Sue wydawane było we Francji w latach 1842–1843, Bychowiec nie mógł znać tego pisma wcześniej. Dodatkowo, ze względu na tematy poruszone w tłumaczeniu dzieła Kératryego, można wnioskować, że miało ono być wykorzystane w nieukończonej odpowiedzi Bychowca na Śmierć i odrodzenie Przecławskiego. Przypuszczalnie nie zdążył on zamieścić tych fragmentów, gdyż jak widać w opublikowanej w numerze 2(8)/2017 „Studiów z Historii Filozofii” (s. 65–94) krytyce wspomnianego eseju pod tym samym tytułem, części dotyczącej opatrzności brakuje. Z tego też powodu zamieszczony poniżej tekst najpewniej można uznać za przełożony na potrzeby właśnie Śmierci i odrodzenia i datować na lata 1844–1845.