Zagadnienie naturalnego obrazu świata w marburskim okresie twórczości Władysława Tatarkiewicza
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2025.027Keywords
Władysław Tatarkiewicz, Hermann Cohen, Paul Natorp, Nicolai Hartmann, Heinz Heimsoeth, transcendental method, logic of origin, Marburg School of Neo-KantianismAbstract
Between 1907 and 1910, Władysław Tatarkiewicz studied at the Uni versity of Marburg. In 1910, he defended his doctoral thesis there, and in 1912, he published an article in the festschrift dedicated to one of his mentors, Hermann Co hen. In both texts, the young Polish philosopher addresses the problem of the natural view of the world (natürliche Weltansicht). On this occasion, he modifies the concept of the transcendental method, which serves as the methodological foundation of the Marburg philosophical research program, in an intriguing way. This approach was a complete novelty within the Marburg intellectual circle during that period. This is particularly noteworthy, as similar modifications were later adopted by other repre sentatives of the Marburg School.
References
Brandis Christian August. 1860. Handbuch der Geschichte der Griechisch-Römischen Philosophie. Dritten Theils. Erste Abtheilung. Berlin: Reimer.
Cassirer Ernst. 2022. Filozofia form symbolicznych. Część trzecia. Fenomenologia poznania, przeł. Przemysław Parszutowicz, Andrzej Karalus. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Cohen Hermann. 1902. Logik der reinen Erkenntnis. Berlin: Bruno Cassirer.
Głombik Czesław. 2005. Obecność filozofa. Studia historycznofilozoficzne o Władysławie Tatarkiewiczu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Głombik Czesław. 2005. „W kręgu marburskich przyjaźni. Władysław Tatarkiewicz i Heinz Heimsoeth”. W: Rozprawy filozoficzne. Księga pamiątkowa w darze profesorowi Józefowi Pawlakowi, red. Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski, 41– 56. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Głombik Czesław. 2005. „W kręgu marburskich przyjaźni. Władysław Tatarkiewicz i Nicolai Hartmann”. W: Poznać człowieka. Księga jubileuszowa na siedemdziesiąte urodziny profesora Adama Węgrzeckiego, red. Janina Filek, Kazimierz Sosenko, 285–305. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
Görland Albert. 1909. Aristoteles und Kant, bezüglich der Idee der theoretischen Erkenntnis untersucht. Gießen: Alfred Töpelmann.
Habura Adam. 2021. „Filozofia starożytnej Grecji w twórczości Władysława Tatarkiewicza do roku 1947 – zarys”. Ruch Filozoficzny 87(3): 81–100.
Hartmann Frida, Renate Heimsoeth (red.). 1978. Nicolai Hartmann und Heinz Heimsoeth im Briefwechsel. Bonn: Bouvier.
Hartmann Nicolai. 1924. „Diesseits von Idealismus und Realismus. Ein Beitrag zur Scheidung des Geschichtlichen und Übergeschichtlichen in der Kantischen Philosophie”. Kant-Studien 29: 160–206.
Hartmann Nicolai. 2007. Zarys metafizyki poznania, przeł. Ewa Drzazgowska, Paweł Piszczatowski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Hartmann Nicolai. 2011. „Metoda systematyczna”, przeł. Artur Mordka. W: Neokantyzm badeński i marburski. Antologia tekstów, red. Andrzej Noras, Tomasz Kubalica, 325–362. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Heimsoeth Heinz. 1924. „Metaphysische Motive in der Ausbildung des kritischen Idealismus”. Kant-Studien 29: 121–159.
Heimsoeth Heinz. 1924. „Persönlichkeitsbewußtsein und Ding an sich in der Kantischen Philosophie”. W: Immanuel Kant. Festschrift zur zweiten Jahrhundertfeier seines Geburtstages, hrsg. von der Albertus-Universität in Königsberg i. Pr., 43– 80. Leipzig: Dieterich.
Kant Immanuel. 1957. Krytyka czystego rozumu, t. 1–2, przeł. Roman Ingarden. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Książek Andrzej. 2006. Filozofia i sztuki piękne. Próba systematyzacji poglądów Tatarkiewicza. Warszawa: Wydawnictwo AKME.
Kubalica Tomasz. 2015. „Władysław Tatarkiewicz und der Marburger Neukantianismus”. W: Neukantianismus in Polen, red. Tomasz Kubalica, Stephan Nachtsheim, 115–124. Würzburg: Königshausen & Neumann.
Kuliniak Radosław, Dorota Leszczyna, Mariusz Pandura, Łukasz Ratajczak. 2019. „Biografia Władysława Tatarkiewicza. Część pierwsza. Lata 1886–1939”. W: Władysław Tatarkiewicz, Dzienniki, t. 1: Lata 1944–1960, red. Radosław Kuliniak,
Dorota Leszczyna, Mariusz Pandura, Łukasz Ratajczak, 17–246. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Łukasiewicz Jan. 1911. „[Recenzja:] Die Disposition der Aristotelischen Prinzipien. Giessen 1910”. Ruch Filozoficzny 1(2): 20a–21a.
Łukasiewicz Jan. 1911. „[Recenzja:] Natorp Paul, Die logischen Grundlagen der exakten Wissenschaften. Leipzig 1910”. Ruch Filozoficzny 1(5): 101a–102a.
Meyerson Émile. 1908. Identité et réalité. Paris: F. Alcan.
Natorp Paul. 1888. Einleitung in die Psychologie nach kritischer Methode. Freiburg i. B.:
Mohr.
Natorp Paul. 1894. „[Recenzja:] O. Apelt, Beiträge zur Geschichte der griechischen Philosophie”. Philosophische Monatshefte 30: 62–81.
Natorp Paul. 1903. Platos Ideenlehre. Einführung in den Idealismus. Leipzig: Meiner.
Natorp Paul. 1905. Philosophische Propädeutik. Allgemeine Einleitung in die Philosophie und Anfangsgründe der Logik, Ethik und Psychologie. Marburg: Elwert.
Natorp Paul. 1910. Die logischen Grundlagen der exakten Wissenschaften. Leipzig: Teubner.
Natorp Paul. 1912. Allgemeine Psychologie nach kritischer Methode. Tübingen: Mohr.
Parszutowicz Przemysław. 2006. „Tatarkiewicz i szkoła marburska”. W: Władysław Tatarkiewicz, Szkoła marburska i jej idealizm, red. Przemysław Parszutowicz, 5–22. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Tatarkiewicz Władysław. 1910. „[Autoreferat:] Die Disposition der Aristotelischen Prinzipien”. Przegląd Filozoficzny 13(3): 366–368.
Tatarkiewicz Władysław. 1910. Die Disposition der Aristotelischen Prinzipien (Philosophischen Arbeiten, Bd. 4, H. 2). Gießen: Alfred Töpelmann.
Tatarkiewicz Władysław. 1911. „Spór o Platona”. Przegląd Filozoficzny 14(3): 346–358.
Tatarkiewicz Władysław. 1911. „Logika czystego poznania”. Przegląd Filozoficzny 14(4): 518–530.
Tatarkiewicz Władysław. 1911. „[Recenzja:] Cassirer, Ernst. Substanzbegriff und Funktionsbegriff. Untersuchungen über die Grundfragen der Erkenntniskritik. Berlin 1910”. Ruch Filozoficzny 1(1): 6b–7b.
Tatarkiewicz Władysław. 1912. „[Recenzja:] Heimsoeth, Hans. Die Methode der Erkenntnis bei Descartes und Leibniz. Erste Halfte. Giessen 1912”. Ruch Filozoficzny 2(8): 156a–156b.
Tatarkiewicz Władysław. 1912. „Ueber die natürliche Weltansicht”. W: Philosophische Abhandlungen. Hermann Cohen zum 70ten Geburtstag (4. Juli 1912) dargebracht, 24–43. Berlin: Bruno Cassirer.
Tatarkiewicz Władysław. 1913. „[Recenzja:] Natorp, Paul. Kant und die Marburger Schule. Vortrag. Reuther u. Reichard, 1912 (Aus «Kantstudien»)”. Ruch Filozoficzny 3(3): 57b–58a.
Tatarkiewicz Władysław. 1913. „[Recenzja:] Philosophische Abhandlungen. Hermann Cohen zum 70ten Geburtstag (4. Juli 1912) dargebracht, Berlin 1912”. Ruch Filozoficzny 3(4): 89b–90b.
Tatarkiewicz Władysław. 1971. „Droga do filozofii”. W: Władysław Tatarkiewicz, Droga do filozofii i inne rozprawy filozoficzne, 13–52. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tatarkiewicz Władysław. 1971. „Rozstanie z kantyzmem”. W: Władysław Tatarkiewicz, Droga do filozofii i inne rozprawy filozoficzne, 134–143. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tatarkiewicz Władysław. 1978. Układ pojęć w filozofii Arystotelesa, przeł. Izydora Dąmbska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tatarkiewicz Władysław. 2010. Szkoła marburska i jej idealizm, red. Przemysław Parszutowicz. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Wiśniewski Ryszard. 1989. „Podstawy aksjologii Władysława Tatarkiewicza”. W: Człowiek i wartości moralne. Studia z dziejów niezależnej myśli etycznej, red. Zdzisław J. Czarnecki, Stanisław Soldenhoff, 289–312. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 34
Number of citations: 0
