Eseje Davida Hume’a a Oświecenie

Abstract

Pomimo iż życie i działalność Davida Hume’a przypada na wiek Oświecenia, to odpowiedź na pytanie, czy można go uznać za przedstawiciela i głosiciela idei oświeceniowych, nie jest tak oczywista. Aby bliżej przyjrzeć się tej kwestii, należy wziąć pod uwagę te rozprawy Hume’a, które w czasach mu współczesnych były powszechnie czytane i dyskutowane a także miały wpływ na opinię publiczną, a do takich właśnie dzieł z pewnością można zaliczyć jego Eseje poświęcone moralności, polityce i literaturze. Warto podkreślić, że ich wpływu na dzieje filozofii nie da się porównać z głównym dziełem Hume’a, jakim jest Traktat o naturze ludzkiej, zawierający najważniejsze elementy filozofii szkockiego myśliciela. W odróżnieniu od Traktatu, który dopiero po śmierci Hume’a zyskał należne uznanie i uwagę, to właśnie Eseje przyniosły mu upragnioną sławę literacką. Stąd też wydaje się iż w epoce Oświecenia Hume zasłynął głównie jako eseista i znakomity historyk, aniżeli jako wybitny filozof i teoretyk poznania. Głównym celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jakie treści zawarte w esejach Hume’a mogą stanowić wyraz idei oświeceniowych. Aby udzielić na nie odpowiedzi, w pierwszej kolejności przedstawiam główne idee, powszechnie uznawane za oświeceniowe, a następnie w oparciu o analizę treści esejów wskazuję na pewne cechy, które mogą stanowić wyraz tych idei. W ostatniej części staram się rozważyć, czy i w jakim sensie Hume może być uznany za przedstawiciela epoki Oświecenia.