Czy Kazimierz Twardowski zajmował się filozofią Immanuela Kanta?
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2019.017Słowa kluczowe
Kant, Prolegomena, Twardowski, Struve, Weryho, filozofia polska, krytycyzm, neokantyzm, Bornstein, Grzymała-Piątkowski, Hersz BadAbstrakt
Przygotowując kilka lat temu wraz z Dorotą Leszczyną pracę poświęconą dawnym polskim przekładom Kantowskich Prolegomenów do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, nie rozwinęliśmy jednego ważnego wątku (Szerzej o tej polemice piszą: Radosław Kuliniak i Dorota Leszczyna, Spory wokół polskich przekładów dzieł Immanuela Kanta z lat 1795-1918, „Cz. I. Polemiki wokół dawnych polskich przekładów Kantowskich »Prolegomenów do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka«, (Wrocław: Atut, 2015), 221. Książka zawiera wybór tekstów, dotyczący tej polemiki. Niniejsze rozważania są uzupełnieniem wskazanych rozważań. W niniejszym artykule wspieramy się na wcześniej uzyskanych wynikach badań. W wielu jego miejscach powtarzamy bez większych zmian uczynione już ustalenia). Chodziło o udział i rolę, jaką odegrał Kazimierz Twardowski, w polskich pracach translatorskich nad Kantowskim Prolegomenami i innymi jego pracami. Działania Twardowskiego popularyzujące filozofię Kanta w naszym obszarze filozoficznym w okresie pod zaborami, a później w wolnej Polsce są tematem na osobną pracę. Niniejsze rozważania stanowią jedynie uzupełnienie dokonanych już przez nas ustaleń. Wraz z niniejszym artykułem prezentujemy szczęśliwie zachowane w archiwaliach Streszczenie Kazimierza Twardowskiego Kanta „Prolegomenów”, uczynione przez niego na użytek prowadzonych we Lwowie zajęć dydaktycznych. Tekst ten przepisała z maszynopisu i przygotowała do druku Anna Kaszmiruk. Streszczenie to potwierdza, że Twardowski nie tylko interesował się filozofią Kanta, lecz stała się ona ważnym elementem jego działalności dydaktycznej i naukowej. Nie było wówczas w Polsce bardziej zaangażowanego w jej popularyzację animatora.Bibliografia
Bad Hersch. 1905. „Sprawozdanie H. Bada Dr. Sitzlera Zur Blattversetzun in Kant Prolegomena (Przyczynek do sprawy o pomieszaniu kartek w Prolegomenach Kanta)”. Przegląd Filozoficzny (8) 3: 281.
Bad Hersz. 1907. „W sprawie polskiego przekładu dzieła Kanta pt. «Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki», przekład Romuald Piątkowski. Warszawa 1901”. Przegląd Filozoficzny (10) 1: 74-94.
Bad Hersz. 1908. „Jeszcze w sprawie polskiego przekładu Prolegomenów Kanta”. Przegląd Filozoficzny (11) 1: 35-46.
Bad Hersz. 1921/1922. „Recenzja Prolegomenów do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, Z oryginału przełożył oraz wstępem i przypisami opatrzył Benedykt Bornstein”. Warszawa: Biblioteka Filozoficzna Klasyków, pod redakcją Warszawskiego Instytutu Filozoficznego, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa. Wydanie z zapomogi Kasy Pomocy dla osób pracujących na polu naukowym imienia Dra Józefa Mianowskiego, 1918. Ruch Filozoficzny Lwowski (6) 6/7: 88b–90b.
Brożek Andrzej. 1981. „Piątkowski Romuald Grzymała”. W: Polski słownik biograficzny. T. 26, z. 1: 18-19. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1981.
Chmielowski Piotr. 1904. „Kant w Polsce”. Przegląd Filozoficzny (7) 4: 379-394.
Jadczak Ryszard. 1991. Kazimierz Twardowski. Nota bibliograficzna, „Spis wykładów i seminariów Kazimierza Twardowskiego w Uniwersytecie Lwowskim”. Toruń: nakł. aut.
Kant Emmanuel. 1918. Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, z oryginału przełożył oraz wstępem i przypisami opatrzył Benedykt Bornstein. Biblioteka Filozoficzna Klasyków, pod redakcją Warszawskiego Instytutu Filozoficznego. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Wydanie z zapomogi Kasy Pomocy dla osób pracujących na polu naukowym imienia Dra Józefa Mianowskiego.
Kant Immanuel. 1864. Krytyka czystego rozumu, fragmenty w przekładzie polskim tłum. Leon Grabowski, Ekonomia polityczna, (Warszawa), „Oddz. 1, Teoria ekonomii politycznej”, 25-48.
Kant Immanuel. 1901. Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, Z dodaniem Słownika terminów filozoficznych, użytych w tym przekładzie, przełożył z oryginału Romuald Piątkowski, pod redakcją Henryka Struvego. Warszawa: Wydanie z zapomogi Kasy pomocy dla osób, pracujących na polu naukowym imienia D-ra Józefa Mianowskiego, Skład Główny w Księgarni E. Wende i Sp..
Kant Immanuel. 1904. Krytyka czystego rozumu, przełożył z oryginału Piotr Chmielowski, pod redakcją naukową Henryka Struvego z dodaniem „Wstępu” i „Objaśnień tłumacza” oraz „Skorowidzu nazwisk” i „Wyrazów naukowych”. Warszawa: Księgarnia E. Wende i Sp., Wydanie z zapomogi Kasy Pomocy dla osób pracujących na polu naukowem imienia Dra Józefa Mianowskiego.
Kant Immanuel. 1906. Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. Mścisław Wartenberg. Lwów: Polskie Towarzystwo Filozoficzne.
Kant Immanuel. 1911. Krytyka praktycznego rozumu, z oryginału przełożył Feliks Kierski, wstępem poprzedził Mścisław Wartenberg. Lwów: Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Skład Główny w Ksiegarni H. Altenberga.
Kant Immanuel. 1911. Krytyka praktycznego rozumu, z oryginału przełożył oraz wstępem i przypisami zaopatrzył Benedykt Bornstein, pod redakcją Henryka Goldberga. Warszawa: Skład Główny w księgarni H. Wende i Ska (T. Hiż i A. Turkuł).
Kant Immanuel. 1997. Projekt wieczystego pokoju. Rozwaga filozoficzna, tłum. Szymon Bielski. Królewiec.
Kazimierz Twardowski. 1913. „W sprawie polskich przekładów dzieł filozoficznych”. Ruch Filozoficzny (3) 5: 105-106.
Kuliniak Radosław, Dorota Leszczyna. 2015. Spory wokół polskich przekładów dzieł Immanuela Kanta z lat 1795-1918. Wrocław: Atut.
Leszczyna Dorota. 2011. José Ortega y Gasset. Dziedzictwo Kanta i neokantyzmu marburskiego. Wrocław: Wydawnictwo: Arboretum.
Ortega y Gasset José. 2004-2010. Prólogo para alemanes. W: Obras completas, t. I–X, Madrid Fundación José Ortega y Gasset/Centro de Estudios Orteguianos.
Struve Henryk, 1904. Immanuel Kant oraz dziejowa doniosłość jego krytycyzmu. Warszawa: Biblioteka Warszawska, t. 3.
Struve Henryk. 1898. Wstęp krytycznym do filozofii. Warszawa, wyd. II poprawione.
Struve Henryk. 1904. „Od Redaktora »Biblioteki filozoficznej« (Napisana w Eltham pod Londynem w lutym 1904 r.)”: w: Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu, przełożył z oryginału Piotr Chmielowski, pod redakcją naukową Henryka Struvego z dodaniem „Wstępu” i „Objaśnień tłumacza” oraz „Skorowidzu nazwisk” i „Wyrazów naukowych”. Warszawa: Księgarnia E. Wende i Sp., Wydanie z zapomogi Kasy Pomocy dla osób pracujących na polu naukowym imienia dra Józefa Mianowskiego.
Struve Henryk. 1904. Immanuel Kant oraz dziejowa doniosłość jego krytycyzmu. Warszawa: Biblioteka Warszawska.
Struve Henryk. 1907. „Odpowiedź na zarzuty pana H. Bada co do polskiego przekładu Prolegomenów Kanta oraz wiadomość o przekładach francuskich i angielskich”. Przegląd Filozoficzny (10) 2: 218-227.
Twardowski Kazimierz, „Kanta Prolegomena w streszczeniu”, mps 17 x 21 cm., k. 14, po k. 16, k. A–H. luźne. 1. Tekst, k. 1-6. 2; „Anmerkung”, k. A–H. Nr spisu inw., P. 18,7, Archiwum Połączonych Bibliotek WFiS UW, IFiS PAN i PTF, Archiwum Kazimierza Twardowskiego, w Warszawie.
Twardowski Kazimierz. 1904. „Przemówienie inauguracyjne z okazji otwarcia Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie”. Przegląd Filozoficzny Warszawski (7) 2: 241-243;
Twardowski Kazimierz. 2002. Dzienniki, cz. II 1928-1936, do druku przygotował, wprowadzeniem i przypisami opatrzył Ryszard Jadczak. Warszawa–Toruń: Adam Marszałek.
„Wykaz wykładów odbywać się mających w C. K. Uniwersytet imienia Cesarza Franciszka I. we Lwowie. Skład Uniwersytetu i program wykładów z lat 1876-1939”.
Vaihinger Hans. 1878. „Eine Blattversetzung in Kants Prolegomena”. Philosophische Monatshefte XV: 321-332.
Vaihinger Hans. 1904. „An die Freunde der kantischen Philosophie. Bericht über die Begründung einer «Kantgesellschaft» und die Errichtung einer «Kantstiftung» zum hundertjährigen Todestag des Philosophen“. Kant-Studien 9: 344–350.
Vaihinger Hans. 1904. „Jubileusz Kanta (Odezwa H. Vaihingera w sprawie Towarzystwa Kantowskiego i wspierania Kantstudien)”. Przegląd Filozoficzny (7) 1: 108-109.
Vaihinger Hans. 1905. „Das Kantjubiläum im Jahre 1904”. Kant-Studien 10: 105–155.
Żelazny Mirosław. 2005, „Referat Piotra Chmielowskiego «Najdawniejsze wiadomości o E. Kancie w piśmiennictwie naszem»”. Ruch Filozoficzny (LXII) 1: 58-60.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Studia z Historii Filozofii

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 879
Liczba cytowań: 0