Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Studia z Historii Filozofii

Spór o ontologię własności przyrody: Robert Boyle a perypatetycy, spagirycy i matematycy
  • Strona domowa
  • /
  • Spór o ontologię własności przyrody: Robert Boyle a perypatetycy, spagirycy i matematycy
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 10 Nr 1 (2019): Filozofia XVII wieku – jej źródła i kontynuacje /
  4. ARTYKUŁY

Spór o ontologię własności przyrody: Robert Boyle a perypatetycy, spagirycy i matematycy

Autor

  • Zbigniew Pietrzak Uniwersytet Wrocławski http://orcid.org/0000-0003-2458-1252

DOI:

https://doi.org/10.12775/szhf.2019.009

Słowa kluczowe

korpuskuły, atomy, własności/cecha, transmutacja, zmiana

Abstrakt

Liczne dzieła i eksperymentalna praktyka Roberta Boyle'a uzmysławiają, iż jedną z ważniejszych kwestii jaką stara się on poruszać dotyczy ontologii własności przyrody. Swoje poglądy formułuje w opozycji do funkcjonujących w XVII wieku teorii arystotelików oraz paracelsystów. Należy je także rozpatrywać w kontekście matematycznych koncepcji. Boyle twierdzi, iż cechy ciał zależą od układu i struktur utworzonych przez korpuskuły/atomy. Z kolei ich fundamentalnymi własnościami są materia (kształt, masa) oraz ruch. Niekiedy także wymienia liczbę. Jednakże, jak twierdzi Boyle, należy wprowadzić dodatkowy, niematerialny czynnik, by lepiej wyjaśnić złożoność przyrody. Nazywa go strukturalnym składnikiem elementarnym lub czynnikiem strukturalnym („Architectonic Principle or power”). Pojawia się oczywiście pytanie, czym ów „składnik” różni się od „form”, „zalążków” itp. obecnych w teoriach jego adwersarzy i jakie konsekwencje dla ontologii przyrody rodzi jego uznanie?

Bibliografia

Boyle Robert. 1661. The Sceptical Chymist. London.

Boyle Robert. 1964. Experiments and Considerations touching colours. New York–London: Johnson Reprint Corp.

Boyle Robert. 1979. „About the Excellency and Grounds of the Mechanical Hypothesis”. W: Selected Philosophical Papers of R. Boyle, red. Michael A. Stewart, 138-154. New York: Manchester University Press.

Boyle Robert. 1979. „Some Phisico-Theological Considerations about the Posibility of the Resurection”. W: Selected Philosophical Papers of R. Boyle, red. Michael A. Stewart, 192-208. New York: Manchester University Press.

Boyle Robert. 2009. „Rozważania fizyczno-teologiczne o możliwości zmartwychwstania”, przeł. Ryszard Krauze, współpraca Małgorzata Lubańska i Zbigniew Pietrzak. Studia Philosophica Wratislaviensia, vol. IV, fasc. 2: 163-179.

Boyle Robert. 2014. „O tym jak owocna jest hipoteza mechaniczna oraz na czym się ona opiera”, przeł. Zbigniew Pietrzak, współpraca Ryszard Krauze i Małgorzata Lubańska. W: Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii XVII wieku, red. Adam Grzeliński, Jolanta Żelazna, 153-177. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Descartes Rene. 2005. Świat albo traktat o świetle, przeł. Tomasz Śliwiński. Kraków: Aureus.

Eliade Mircea. 2007. Kowale i alchemicy, przeł. Andrzej Leder. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Galilei Galileo. 1930. Rozmowy i dowodzenia matematyczne, przeł. F. K. Warszawa: Wydaw. Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki.

Pietrzak Zbigniew. 2010. „Eksperymenty i epistemologia w praktyce badawczej Roberta Boyle’a nad światłem i kolorami”. W: Percepcja. Między estetyką a epistemologią, red. Roman Konik i Damian Leszczyński, 53-76, Wrocław: Instytut Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego: Oficyna Wydawnicza „Atut” - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.

Popper Karl R. 1999. „Natura problemów filozoficznych i ich korzenie w nauce”. W: Karl R. Popper, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, przeł. Stefan Amsterdamski, 158. Warszawa: PWN.

Rotter Krzysztof. 1992. „Fizyka Galileusza a arystotelizm”. Nowa krytyka 2: 31-51.

Studia z Historii Filozofii

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2019-03-21

Jak cytować

1.
PIETRZAK, Zbigniew. Spór o ontologię własności przyrody: Robert Boyle a perypatetycy, spagirycy i matematycy. Studia z Historii Filozofii [online]. 21 marzec 2019, T. 10, nr 1, s. 141–169. [udostępniono 1.7.2025]. DOI 10.12775/szhf.2019.009.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 10 Nr 1 (2019): Filozofia XVII wieku – jej źródła i kontynuacje

Dział

ARTYKUŁY

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 627
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

korpuskuły, atomy, własności/cecha, transmutacja, zmiana
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa