Spór o ontologię własności przyrody: Robert Boyle a perypatetycy, spagirycy i matematycy
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2019.009Słowa kluczowe
korpuskuły, atomy, własności/cecha, transmutacja, zmianaAbstrakt
Liczne dzieła i eksperymentalna praktyka Roberta Boyle'a uzmysławiają, iż jedną z ważniejszych kwestii jaką stara się on poruszać dotyczy ontologii własności przyrody. Swoje poglądy formułuje w opozycji do funkcjonujących w XVII wieku teorii arystotelików oraz paracelsystów. Należy je także rozpatrywać w kontekście matematycznych koncepcji. Boyle twierdzi, iż cechy ciał zależą od układu i struktur utworzonych przez korpuskuły/atomy. Z kolei ich fundamentalnymi własnościami są materia (kształt, masa) oraz ruch. Niekiedy także wymienia liczbę. Jednakże, jak twierdzi Boyle, należy wprowadzić dodatkowy, niematerialny czynnik, by lepiej wyjaśnić złożoność przyrody. Nazywa go strukturalnym składnikiem elementarnym lub czynnikiem strukturalnym („Architectonic Principle or power”). Pojawia się oczywiście pytanie, czym ów „składnik” różni się od „form”, „zalążków” itp. obecnych w teoriach jego adwersarzy i jakie konsekwencje dla ontologii przyrody rodzi jego uznanie?Bibliografia
Boyle Robert. 1661. The Sceptical Chymist. London.
Boyle Robert. 1964. Experiments and Considerations touching colours. New York–London: Johnson Reprint Corp.
Boyle Robert. 1979. „About the Excellency and Grounds of the Mechanical Hypothesis”. W: Selected Philosophical Papers of R. Boyle, red. Michael A. Stewart, 138-154. New York: Manchester University Press.
Boyle Robert. 1979. „Some Phisico-Theological Considerations about the Posibility of the Resurection”. W: Selected Philosophical Papers of R. Boyle, red. Michael A. Stewart, 192-208. New York: Manchester University Press.
Boyle Robert. 2009. „Rozważania fizyczno-teologiczne o możliwości zmartwychwstania”, przeł. Ryszard Krauze, współpraca Małgorzata Lubańska i Zbigniew Pietrzak. Studia Philosophica Wratislaviensia, vol. IV, fasc. 2: 163-179.
Boyle Robert. 2014. „O tym jak owocna jest hipoteza mechaniczna oraz na czym się ona opiera”, przeł. Zbigniew Pietrzak, współpraca Ryszard Krauze i Małgorzata Lubańska. W: Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii XVII wieku, red. Adam Grzeliński, Jolanta Żelazna, 153-177. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Descartes Rene. 2005. Świat albo traktat o świetle, przeł. Tomasz Śliwiński. Kraków: Aureus.
Eliade Mircea. 2007. Kowale i alchemicy, przeł. Andrzej Leder. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Galilei Galileo. 1930. Rozmowy i dowodzenia matematyczne, przeł. F. K. Warszawa: Wydaw. Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki.
Pietrzak Zbigniew. 2010. „Eksperymenty i epistemologia w praktyce badawczej Roberta Boyle’a nad światłem i kolorami”. W: Percepcja. Między estetyką a epistemologią, red. Roman Konik i Damian Leszczyński, 53-76, Wrocław: Instytut Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego: Oficyna Wydawnicza „Atut” - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Popper Karl R. 1999. „Natura problemów filozoficznych i ich korzenie w nauce”. W: Karl R. Popper, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, przeł. Stefan Amsterdamski, 158. Warszawa: PWN.
Rotter Krzysztof. 1992. „Fizyka Galileusza a arystotelizm”. Nowa krytyka 2: 31-51.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 586
Liczba cytowań: 0