Dwoisty sens Kantowskiego pojmowania wartości estetycznych

Abstrakt

Tematem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na różnicę między poznaniem empirycznym a logicznym, jaka występuje w filozofii Kanta. Przede wszystkim chcemy pokazać, w jaki sposób ewoluowało u Kanta pojęcie estetyki. Chociaż wydawać by się mogło, że u królewieckiego filozofa pojęcie estetyki z Krytyki czystego rozumu jest diametralnie różne od tego, które występuje w Krytyce władzy sądzenia, to w artykule chcieliśmy przedstawić argumenty, że w rzeczywistości te dwa sposoby myślenia o estetyce są ze sobą pokrewne. W tym celu istotne jest wskazanie faktu, że doświadczenie zmysłowe jest także rodzajem poznania, odmiennego od naukowego, obiektywnego czy też matematycznego, mimo wszystko jednak stanowi element poznawczy świata i to w dodatku istniejący wcześniej niż poznanie naukowe. W tym kontekście łatwiej jest zrozumieć rozważania Kanta na temat powszechności niektórych sądów estetycznych. Domknięciem tej części artykułu jest próba pokazania, dlaczego niemiecki filozof nie chce przyznać kolorom tego samego statusu, co formie w dziele sztuki. Aby uzmysłowić odbiorcy, jak istotne jest w estetyce Kanta działanie tych dwóch rodzajów poznania, sięgamy także po przykłady z analityki wzniosłości.

Celem artykułu nie jest odkrywanie jakiś nieznanych, nowych powiązań między pojęciami, jakie występują u Kanta, ale raczej unaocznienie polskiemu czytelnikowi, jak wyraźnie związki między tymi pojęciami są obecne we wszystkich Krytykach, i że rozważając jedną kategorię, zawsze należy pamiętać o spojrzeniu holistycznym.