Filozofia dziejów Pawła Jasienicy – próba zarysowania problematyki

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę zarysowania istotnych wątków filozofii dziejów polskiego historyka i publicysty: Pawła Jasienicy. Analizie poddaje się przede wszystkim fundamentalny dla tego autora korpus jego dzieł od „Polski Piastów”, przez „Polskę Jagiellonów”, po „Rzeczpospolitą Obojga Narodów”. Pierwszym rozważanym tematem jest ontologia dziejów: ich status; podmiot, którym okazuje się być państwo; oraz proces dziejowy. Następnie mowa jest o celach dziejów, spośród których najważniejszymi okazują się być utrzymanie suwerenności oraz rozwój kultury. Kolejną część artykułu stanowi omówienie rozlicznych „czynników dziejowych”, kształtujących bieg historii, które wyróżnia w swych dziełach Jasienica. Artykuł kończy się rozważeniem tego, jaką możliwość kształtowania biegu dziejów – tak przez jednostki, jak i przez zbiorowości – uznaje omawiany autor.