Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Studia z Historii Filozofii

Stosunek Salomona Majmona do filozofii Kanta (w świetle korespondencji i nowo odkrytego manuskryptu Rozmowa pomiędzy Kantem i jednym z jego uczniów)
  • Strona domowa
  • /
  • Stosunek Salomona Majmona do filozofii Kanta (w świetle korespondencji i nowo odkrytego manuskryptu Rozmowa pomiędzy Kantem i jednym z jego uczniów)
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 7 Nr 2 (2016) /
  4. ROZPRAWY

Stosunek Salomona Majmona do filozofii Kanta (w świetle korespondencji i nowo odkrytego manuskryptu Rozmowa pomiędzy Kantem i jednym z jego uczniów)

Autor

  • Mirosław Żelazny Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

DOI:

https://doi.org/10.12775/szhf.2016.027

Słowa kluczowe

Immanuel Kant, Salomon Majmon

Abstrakt

Niniejszy tekst stanowi przybliżenie postaci żyjącego w latach 1754–1800 filozofa-samouka żydowskiego pochodzenia, Salomona Majmona, oraz jego stosunku do poglądów naukowych Immanuela Kanta, którego to myśli, jak sam się określił Majmon, jest kontynuatorem. W praktyce było jednak zupełnie inaczej.

Podstawą wniosków zawartych w artykule są listy oraz niedawno odkryty rękopis zatytułowany Rozmowa pomiędzy Kantem i jednym z jego uczniów.

Wspomniana korespondencja z Kantem ukazuje wyraźnie stanowisko Majmona wobec poglądów królewieckiego filozofa. Listy, które w większości przypadków pozostały bez odpowiedzi, napisane są w charakterystyczny, nieco zuchwały sposób. Po wstępie skupiającym się na gloryfikacji filozofii Kanta, Majmon sugeruje mu liczne poprawki dotyczące nie tylko drobnych szczegółów, lecz również istotnych, zasadniczych kwestii, których wprowadzenie zmieniłoby diametralnie system kantowskiej filozofii.

Przypuszczalnie ze względu na to, w toku całej wspomnianej korespondencji Majmon uzyskał odpowiedź tylko raz. Stało się tak za sprawą Marcusa Herza, przyjaciela Kanta, w którego łaski Majmon się wkupił. Sam Kant miał później o to do Herza żal do tego stopnia, że dotychczasowa, częsta i bardzo osobista korespondencja między nimi ustała, a jej miejsce zajęła rzadka wymiana zdań, sprowadzająca się wyłącznie do kwestii oficjalnych.

Nie zniechęciło to jednak Majmona, który nawet w swojej Autobiografii z 1792 roku stwierdził, że Kant ma o nim jak najlepsze zdanie. Żydowski filozof-samouk nie zaprzestał również pisania listów, nie uzyskał jednak na nie już żadnej odpowiedzi, taka sytuacja okazała się dla niego na tyle bolesna, że w pewnym momencie postanowił odpisać sam do siebie.

Rzekome odpowiedzi Kanta zawarł we wspomnianym wcześniej rękopisie Rozmowa pomiędzy Kantem i jednym z jego uczniów. Cały tekst zdaje się formą rekompensaty, której Majmon potrzebował ze względu na odrzucenie przez Kanta. Tytułowa rozmowa odbywa się między królewieckim filozofem a słuchaczem N, którego poglądy były identyczne z tymi, głoszonymi przez Majmona. Nie sposób nie zauważyć natarczywości, z jaką N atakuje Kanta, który przez całą rozmowę pozostaje grzeczny, chociażby ze względu na fakt, że nie jest w stanie swojemu słuchaczowi dorównać. Kant z dialogu Majmona popada w sprzeczności, gubi się i godzi się z tezami N, pomimo że są one bardzo dalekie od systemu filozofii krytycznej.

N bądź też Majmon wyraża swoje wątpliwości dotyczące między innymi przestrzeni jako czystej formy oglądu, w zawartym w tekście fragmencie widać nieporadność, z jaką Kant stara się obronić swoje stanowisko. Wypowiedzi typu: „nie wiem” bądź „bardzo możliwe” dodatkowo potęgują obraz Majmonowskiego Kanta.

Okazuje się jednak, że w niektórych tezach zawartych w dialogu Majmon bardzo zbliżył się do późniejszych poglądów Fichtego, które to Kant również odrzucał. Może z tego wynikać, że Majmon stanowił dużo ważniejsze, niż powszechnie się uważa, ogniwo pomiędzy kantyzmem a klasycznym idealizmem niemieckim.

Bibliografia

Fichte J. G., Teoria wiedzy, przeł. M. J. Siemek, Warszawa 1996.

Kant I., Krytyka czystego rozumu, przeł. M. Żelazny, [w:] I. Kant, Dzieła zebrane, t. 2, Toruń 2013.

Kant I., O zmyśle wewnętrznym, [w:] tenże, O postępach metafizyki, przeł. A. Banaszkiewicz, Gdańsk 2007.

[Majmon S.], Gespräch zwischen Kant und einem seiner Zuhörer.

[Majmon S.], Gedanken über bürgerliche Verbesserung der Hebraiker.

Majmon S., Philosophisches Wörterbuch, Berlin 1791.

Studia z Historii Filozofii

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2016-10-06

Jak cytować

1.
ŻELAZNY, Mirosław. Stosunek Salomona Majmona do filozofii Kanta (w świetle korespondencji i nowo odkrytego manuskryptu Rozmowa pomiędzy Kantem i jednym z jego uczniów). Studia z Historii Filozofii [online]. 6 październik 2016, T. 7, nr 2, s. 121–135. [udostępniono 8.7.2025]. DOI 10.12775/szhf.2016.027.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 7 Nr 2 (2016)

Dział

ROZPRAWY

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 523
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Immanuel Kant, Salomon Majmon
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa