Mścisława Wartenberga wykładnia metafizyki w perspektywie filozofii Immanuela Kanta
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2014.049Słowa kluczowe
Wartenberg, Kant, Neo-Kantianism, metaphysics, hypothetical metaphysics, transcendentalismAbstrakt
Philosopher and mathematician Mścisław Wiktor Wartenberg (1868–1938), belongs to circles of experts of Immanuel Kant’s thought. How writes Wanda Bajor, the Thorough analysis of the Kantian philosophy gained him the acknowledgement in Poland and with the foreign lands. He tried to show that nor the idealism, nor the phenomenalism will lie, and a consequence of Kantianism is the realism. The critical interest with Kantian dualistic partition on this, what wonderful and is, what noumenal, Polish thinker of the turn of the century translates on the author’s program of philosophy, wherein – asking after the possibility and the need of metaphysics – he undertakes attempt of the qualification of her status. Accordingly reaches for elaborate by Kant the definition of the metaphysics as the critical science about limits of recognition, throwing away simultaneously her primitive, speculative perception relevantly of the science treating about the transcendental world of themselves things in himself. Seeking arguments in defence of metaphysics, Wartenberg marks her high in the system of skills real, going deeply results of detailed sciences. He supposes, that all metaphysical considerations should be preceded by the thorough epistemological analysis, determining terminus a quo of metaphysical considerations. In the article I describe inspired with the transcendental Kant’s thought, project of Wartenberg’s philosophy whose the interpretation determines – dedicated to Adam Mironowski – the research work Obrona metafizyki. Krytyczny wstęp do metafizyki (1902).
Bibliografia
Ajdukiewicz K., Mścisław Wartenberg, „Ruch Filozoficzny” 1938/14.
Bajor W., Wartenberg Mścisław Wiktor, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, t. 9, Lublin 2008, s. 702–704.
Bednarowski W., Mścisław Wartenberg, „Przegląd Filozoficzny” XLI, Warszawa 1938.
Borzym S., Panorama polskiej myśli filozoficznej, Warszawa 1993.
Dembowski B., Spór o metafizykę. Główne poglądy na metafizykę w Polsce na przełomie XIX i XX w., Warszawa 1969.
Hochfeldowa A., Adam Mahrburg, [w:] Polska myśl filozoficzna i społeczna, t. 2, red. B. Skarga, Warszawa 1975.
Kant I., Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, Kęty 2001.
Kant I., Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, przeł. A. Banaszkiewicz, Krakow 2005.
Mahrburg A., W sprawie naukowości metafizyki, [w:] Pisma filozoficzne, t. 2, Warszawa 1914.
Mazierski S., Koncepcja metafizyki hipotetycznej u M. Wartenberga, „Collectanea Theologica. Societatis Theologorum Polonae Cura Edita” XXIV, Warszawa 1953.
Noras A., Kant a neokantyzm badeński i marburski, Katowice 2005, s. 17–100.
Słownik filozofów polskich, red. B. Andrzejewski, R. Kozłowski, Poznań 1999.
Wartenberg M., Das Problem des Wickens und die monistische Weltanschauung mit besonderer Beziehung auf Lotze. Eine historisch-kritische Untersuchung zur Metaphysik, Harvard 1900.
Wartenberg M., Kants Theorie der Kausalität mit besonderer Berücksichtigung der Grundprinzipien seiner Theorie der Erfahrung. Ein historisch-kritische Untersuchung zur Erkenntnistheorie, Jena 1898.
Wartenberg M., Obrona metafizyki. Krytyczny wstęp do metafizyki, Krakow 1902.
Wartenberg M., O kantowskiej krytyce praktycznego rozumu i jej stosunku do krytyki czystego rozumu, Lwow 1911.
Zawirski Z., Metoda aksjomatyczna a przyrodoznawstwo, „Kwartalnik Filozoficzny”, t. 1 i 2, 1923.
Gall S., Giebartowski W., Notatki bibliograficzne, 1902/9. [www.ultramontes.pl/Metafizyka. htm]
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 374
Liczba cytowań: 0