Kondylis: estetyka i polityka
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2023.014Słowa kluczowe
Kondylis, estetyka polityczna, teoria decyzji, oryginalność, wielkośćAbstrakt
Tematem artykułu jest relacja obu tytułowych obszarów – zarówno w dziele filozofa, jak i na płaszczyźnie jego recepcji. Sam Kondylis podkreślał rolę gustu w procesie podejmowania decyzji o charakterze światopoglądowym, nie definiując jednak ściśle ani samego pojęcia, ani zakresu jego oddziaływania. Wiele jednak wskazuje na to, że sympatia i antypatia są istotnymi czynnikami elementarnego rozróżnienia między przyjacielem a wrogiem. Z kolei oparta na tym rozróżnieniu konstrukcja ontosocjologiczna także może być przedmiotem oceny estetycznej, urzekając potencjalnych odbiorców oryginalnością i rzucając wyzwanie utartym nawykom politycznego myślenia. Idąc tym tropem, autor artykułu próbuje umiejscowić styl odbioru dzieła Kondylisa w niemieckiej tradycji literacko-filozoficznej.
Bibliografia
Auden Wystan Hugh. 1988. „Poeta i społeczeństwo”, przeł. Anna Tamara Baranowska. W: Wystan Hugh Auden, Ręka farbiarza i inne eseje, 61–83. Warszawa: PIW.
b.a. „Wo die AfD besonders erfolgreich war”. Die Welt, 21.11.2017. Dostęp 31.01.2023. https://www.welt.de/politik/article170805421/Wo-die-AfD-besonders-erfolgreich-war.html.
b.a. 2001. „l’aphorisme”. W: Dictionnaire des termes littéraires, red. Hendrik van Gorp, Dirk Delabastita, Lieven D’hulst, Rita Ghesquiere, Rainier Grutman, Georges Legros, 209. Paris: Honoré Champion.
b.a. [Wstęp]. Tumult, Sommer 2022. Dostęp 1.02.2023. https://www.tumult-magazine.net/sommer-2022.
Baumgarth Christa. 1987. Futuryzm, przeł. Jerzy Tasarski. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Benjamin Walter. 1996. „Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej”, przeł. Janusz Sikorski. W: Walter Benjamin, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, red. Hubert Orłowski, 201–239. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Brecht Bertolt. 1976. „Życie Galileusza”, przeł. Roman Szydłowski. W: Bertolt Brecht, Dramaty, oprac. Konrad Gajek, 141–314. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
Broch Hermann. 1997. Lunatycy, przeł. Sławomir Błaut. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Buras Piotr. 2011. „Wrzenie na agorze” [wywiad z Herfriedem Münklerem]. Gazeta Wyborcza, 25–26.06: 15–16.
Cieślak Jacek. 2007. „Zmarł kompozytor Karlheinz Stockhausen”. Rzeczpospolita, 8.12.2007. Przedruk w: Encyklopedia teatru polskiego. Dostęp 6.02.2023. https://encyklopediateatru.pl/artykuly/48489/niemcy-zmarl-kompozytor-karlheinz-stockhausen.
Cuddon John Anthony. 1998. “aphorism”. W: J. A. Cuddon, A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, 48. London: Blackwell.
Fest Joachim. 2004. „Zło jako władza realna. Nieznany testament Hitlera”. W: Joachim Fest, Współczesność przeszłości. Eseje o historii, wyb. Basil Kerski, przeł. Andrzej Kopacki, 136–155. Olsztyn: Borussia.
Freud Sigmund. 1995. Kultura jako źródło cierpień, przeł. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: KR.
Furth Peter. 2007. „Aufklärer ohne Mission. Über die Position von Panajotis Kondylis”. W: Panajotis Kondylis. Aufklärer ohne Mission. Aufsätze und Essays, red. Falk Horst, 53–86. Berlin: Akademie Verlag.
Gerhardt Volker. 2017. „Denken in der Entscheidung”. W: Panajotis Kondylis, Machtfragen. Ausgewählte Beiträge zu Politik und Gesellschaft, wprow. Volker Gerhard, 7–19. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Grau Alexander. 2017. „Plädoyer für einen Geheimtipp”. Cicero. Magazin für politische Kultur, 14.10.2017. Dostęp 1.02.2023. https://www.cicero.de/kultur/frankfurter-buchmesse-literatur-panajotis-kondylis/plus.
Grotz Stephan. 2017. „Arbeit am Absoluten: Das Erhabene in philosophischer Perspektive”. W: Ästhetische Kategorien, red. Monika Leisch-Kiesl, Max Gottschlich, Susanne Winder, 100–123. Bielefeld: transcript.
Heym Georg. 1960. Dichtungen und Schriften, red. Karl Ludwig Schneider, t. 3: Tagebücher, Träume, Briefe. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Hitler Adolf. 2020. Mein Kampf. Edycja krytyczna, przeł. Eugeniusz Cezary Król. Warszawa: Bellona.
Horst Falk. 2007. „Einleitung”. W: Panajotis Kondylis. Aufklärer ohne Mission. Aufsätze und Essays, red. Falk Horst, VII–XI. Berlin: Akademie Verlag.
Horst Falk. 2022. „Logika egzystencji u Heinricha von Kleista i Panajotisa Kondylisa, podobieństwa ich modeli antropologicznych”, przeł. Natalia Chodorowska-Jackiewicz. W: Panajotis Kondylis. Życie, twórczość, recepcja, red. Lech Zieliński, Tomasz Waszak, Marek Chamot, Filip Olkiewicz, 105–116. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki.
Jünger Ernst. 1990. „Der Kampf als inneres Erlebnis”. W: Ernst Jünger, Sämtliche Werke, zweite Abteilung: Essays 1, t. 7: Betrachtungen zur Zeit, 9–103. Stuttgart: Klett-Cotta.
Kant Immanuel. 2004. Krytyka władzy sądzenia, przeł. Jerzy Gałecki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kinzel Till. 2019. „Das Aufklärungsbuch von Panajotis Kondylis und die Aufklärung”. W: Panajotis Kondylis und die Metamorphosen der Gesellschaft. Ohne Macht lässt sich nichts machen, red. Falk Horst, 13–23. Berlin: Duncker & Humblot.
Kondylis Panajotis. 1981. Die Aufklärung im Rahmen des neuzeitlichen Rationalismus. Stuttgart: Klett-Cotta.
Kondylis Panajotis. 1991. Der Niedergang der bürgerlichen Denk- und Lebensform. Die liberale Moderne und die massendemokratische Postmoderne. Weinheim: VCH Acta Humaniora.
Kondylis Panajotis. 2006. Machtfragen. Ausgewählte Beiträge zu Politik und Gesellschaft, wprow. Volker Gerhard. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Kondylis Panajotis. 2017. „Melancholia i polemika”, przeł. Lech Zieliński, Natalia Chodorowska. Studia z Historii Filozofii 8(2): 25–43.
Kondylis Panajotis. 2022. „AFORYZMY”, przeł. Natalia Chodorowska-Jackiewicz, Małgorzata Lisińska, Krzysztof Soszyński. W: Panajotis Kondylis. Życie, twórczość, recepcja, red. Lech Zieliński, Tomasz Waszak, Marek Chamot, Filip Olkiewicz, 193–198. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki.
Kondylis Panajotis. 2022. „Sein und Zeit. Eine Sammlung raffinierter und nebulöser Gemeinplätze”. W: Kondylis heute. Anthropologie im Werk von Panajotis Kondylis, red. Falk Horst, 115–118. Berlin: Duncker & Humblot.
Koselleck Reinhart. 2007. „Kondylis’ Beiträge zu den »geschichtlichen Grundbegriffen«”. W: Panajotis Kondylis. Aufklärer ohne Mission. Aufsätze und Essays, red. Falk Horst, 1–14. Berlin: Akademie Verlag.
Kotroulis Spiros. 2020. „Wywiad Spirosa Kotroulisa” [z Panajotisem Kondylisem]. W: Niewidoczna chronologia myśli. Trzy wywiady z Panajotisem Kondylisem, przeł. Natalia Chodorowska, Daria Giziewska, Filip Olkiewicz, Lech Zieliński, red. Filip Olkiewicz, Lech Zieliński, 91–143. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Leisch-Kiesl Monika, Max Gottschlich, Susanne Winder (red.). 2017. Ästhetische Kategorien. Bielefeld: transcript.
Libera Antoni. 2017. „Kim jest artysta w dzisiejszym świecie?”. Teologia Polityczna, 9.12.2017. Dostęp 1.02.2023. https://teologiapolityczna.pl/antoni-libera-kim-jest-artysta-w-dzisiejszym-swiecie-.
Marcuse Herbert. 1991. Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego, przeł. Wiesław Gromczyński. Warszawa: PWN.
Mitosek Zofia. 1995. Teorie badań literackich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mouffe Chantal. 2015. Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie, przeł. Barbara Szelewa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Nietzsche Fryderyk. 2000. Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przeł. Wacław Berent. Poznań: Zysk i S-ka.
Novalis (Friedrich von Hardenberg). 2003. Henryk von Ofterdingen, przeł. i oprac. Ewa Szymani, Wojciech Kunicki. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
Rumpf Michael. 2022. „Wertungsenthaltung”. W: Kondylis heute. Anthropologie im Werk von Panajotis Kondylis, red. Falk Horst, 160–170. Berlin: Duncker & Humblot.
Salzwedel Johannes, Matthias Schreiber. 1992. „Der Mensch braucht das Risiko” [wywiad z Francisem Fukuyamą]. Der Spiegel 15. Dostęp 3.02.2023. https://www.spiegel.de/kultur/der-mensch-braucht-das-risiko-a-f30e4d86-0002-0001-0000-000013679389.
Schweikle Günther. 1990. „Aphorismus”. W: Metzler Literatur Lexikon. Begriffe und Definitionen, red. Günther Schweikle, Irmgard Schweikle, 21. Stuttgart: Metzler.
Sławiński Janusz. 1988. „aforyzm”. W: Słownik terminów literackich, red. Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, 15. Wrocław–Warszawa–Gdańsk–Kraków–Łódź: Ossolineum.
Sohst Wolfgang. 2022. „O obrazie człowieka u Panajotisa Kondylisa. Krytyczny przegląd kondylisowskich pojęć normy społecznej i motywacji działania ludzkiego”, przeł. Józef Jarosz. W: Panajotis Kondylis. Życie, twórczość, recepcja, red. Lech Zieliński, Tomasz Waszak, Marek Chamot, Filip Olkiewicz, 83–104. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki.
Spreen Dierk. 2017. „Die Intellektuellen und der Rechtspopulismus”, Neue Gesellschaft. Frankfurter Hefte 5. Dostęp 1.02.2023. https://www.frankfurter-hefte.de/artikel/die-intellektuellen-und-der-rechtspopulismus-2369.
Szymczak Mieczysław (red.). 1996. Słownik języka polskiego, t. 2: L–R. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Terpstra Marin. 2020. „Wywiad Marina Terpstry” [z Panajotisem Kondylisem]. W: Niewidoczna chronologia myśli. Trzy wywiady z Panajotisem Kondylisem, przeł. Natalia Chodorowska, Daria Giziewska, Filip Olkiewicz, Lech Zieliński, red. Filip Olkiewicz, Lech Zieliński, 21–46. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Tsaknias Spiros. 2020. „Wywiad Spirosa Tsakniasa” [z Panajotisem Kondylisem]. W: Niewidoczna chronologia myśli. Trzy wywiady z Panajotisem Kondylisem, przeł. Natalia Chodorowska, Daria Giziewska, Filip Olkiewicz, Lech Zieliński, red. Filip Olkiewicz, Lech Zieliński, 47–90. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Waszak Tomasz. 2022. „Estetyka Panajotisa Kondylisa. Próba (re)konstrukcji”. W: Panajotis Kondylis. Życie, twórczość, recepcja, red. Lech Zieliński, Tomasz Waszak, Marek Chamot, Filip Olkiewicz, 41–60. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki.
Wrazas Ilias. 2017. „Nihilizm i teoria. Panajotisa Kondylisa »deskryptywna teoria decyzji«”. Nowa Krytyka On-line, 26.02.2017. Dostęp 11.01.2023. http://www.nowakrytyka.pl/pl/artykuly/Nk_on-line/?id=896/Nihilizm_i_teoria__Panajotisa_Kondylisa__deskryptywna_teoria_decyzji_.
Zhavoronkov Alexy. 2022. „Wertfreiheit vs. Rangordnung der Werte. Kondylis’ Anthropologie im Lichte seiner Nietzsche-Rezeption”. W: Kondylis heute. Anthropologie im Werk von Panajotis Kondylis, red. Falk Horst, 87–103. Berlin: Duncker & Humblot.
Żylińska Joanna. 2013. „Bioetyka inaczej, czyli o tym, jak współżyć z ludźmi, maszynami i innymi zwierzętami”, przeł. Anna Barcz. Teksty Drugie 139–140: 154–172.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 289
Liczba cytowań: 0
