Recepcja pojęcia nieświadomości w filozofii Johannesa Volkelta
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2021.022Słowa kluczowe
nieświadomość, neokantyzm, historia idei, Johannes Volkelt, Eduard von HartmannAbstrakt
Artykuł przedstawia poglądy neokantysty Johannesa Volkelta na genezę i kształtowanie się pojęcia nieświadomości oraz przybliża czytelnikowi sam, raczej mało popularny w filozofii, termin. Trudności w intuicyjnym ujęciu nieświadomości i jej definicyjnym określeniu oznaczają wieloznaczność i mętność pojęcia jak i jego desygnatu, które okazują się zwielokrotnione wobec podobnych problemów dotyczących świadomości. Tekst, który jest streszczeniem myśli Volkelta, pokazuje ułomność lokowania nieświadomości w dziedzinie idealnej lub realnej i śmiałą próbę wyjścia z impasu zaproponowaną przez Eduarda von Hartmanna. Konkluzją pracy jest teza, że nieświadomość wymaga dalszych badań zarówno na płaszczyźnie historycznej jak i systematycznej.
Bibliografia
Carus Carl Gustav. 1846. Psyche. Zur Entwicklungsgeschichte der Seele. Pforzheim: Flammer und Hoffman.
Dobroczyński Bartłomiej. 1994. Ciemna strona psychiki. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Dobroczyński Bartłomiej. 2005. Idea nieświadomości w polskiej myśli psychologicznej przed Freudem. Kraków: Universitas.
Dryjski Albert. 1931. „Współczesne teorje podświadomości”, Kwartalnik Filozoficzny: 37–74, 111–152, 219–256.
Gardner Sebastian. 2003. „The Unconscious Mind”. W: The Cambridge History of Philosophy 1870–1945, red. Thomas Baldwin, 107-115. Cambridge: Cambridge University Press.
Goldmann Stefan. 2011. „Von der »Lebenskraft« zum »Unbewussten«. Stationen eines Konzeptwandels der Anthropologie”. W: Macht und Dynamik des Unbewussten, red. Michael B. Buchholz, Günter Gödde, 125-152. Gießen: Psychosozial Verlag.
Gödde Günter, Michael B. Buchholz. 2011. Unbewusstes. Gießen: Psychosozial Verlag.
Hartmann Eduard von. 1877. Neukantianismus, Schopenhauerianismus und Hegelianismus. Berlin: Carl Duncker’s Verlag.
Hartmann Eduard von. 1878. Philosophie des Unbewussten, Erster Band, Phänomenologie des Unbewussten. Berlin: Carl Duncker’s Verlag.
Hartmann Eduard von. 1878. Philosophie des Unbewussten, Zweiter Band, Metaphysik des Unbewussten. Berlin: Carl Duncker’s Verlag.
Hartmann Eduard von. 1982. Filozofia nieświadomego, przeł. Barbara Markiewicz. Warszawa: IFiS PAN.
Hegel Georg. 1963. Fenomenologia ducha, t. 1, przeł. Adam Landman. Warszawa: PWN.
Kant Immanuel. 2005. Antropologia w ujęciu pragmatycznym, przeł. Ewa Drzazgowska, Paulina Sosnowska. Warszawa: IFIS PAN.
Kubalica Tomasz. 2014. Johannes Volkelt und das Problem der Metaphysik. Würzburg: Königshausen & Neumann.
Leder Andrzej. 2001. Nieświadomość jako pustka. Warszawa: IFiS PAN.
Leibniz Gottfried Wilhelm. 1955. Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1, przeł. Izydora Dąmbska. Warszawa: PWN.
Locke John. 2011. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. Władysław Mieczysław Kozłowski. Warszawa: Hachette.
Łaciak Piotr. 2012. Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Noras Andrzej. 2012. Historia neokantyzmu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Plumacher Olga. 1881. Der Kampf um’s Unbewusste. Berlin: Carl Duncker’s Verlag.
Pongratz Ludwig J. 1967. Problemgeschichte der Psychologie. Bern–München: Francke Verlag.
Przybyła Jakub. 2008. „Narodziny nieświadomego. Historia i znaczenie pojęcia”. Psychoterapia 3 (146): 5-18.
Rickert Heinrich. 1928. Der Gegenstand der Erkenntnis. Tübingen: Mohr.
Stępnik Andrzej. 2016. „Leibniza pojęcie wiedzy wrodzonej w świetle sporu z Lockiem”. Przegląd Filozoficzny 4 (100): 421-437.
Szmaglińska Katarzyna. 2010. „Filozofia Barucha Spinozy w świetle »drugiego« odkrycia nieświadomości”. Folia Philosophica 28: 101-112.
Taubert Agnes. 1873. Der Pessimismus und seine Gegner. Berlin: Carl Duncker’s Verlag.
Urbich Jan. 2016. Kindler kompakt Philosophie; 19. Jahrhundert. Stuttgart: J. B. Metzler Verlag.
Volkelt Johannes. 1873. Das Unbewusste und der Pessimismus. Berlin: Verlag von F. Henschel.
Whyte Lancelot Law. 1979. The Unconsciousness before Freud. London: Julian Friedmann Publishers.
Wieczorek Krzysztof. 2004. Spory o przedmiot poznania. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wróbel Szymon. 2012. Odkrycie nieświadomości czy destrukcja kartezjańskiego pojęcia podmiotu poznającego?. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 325
Liczba cytowań: 0
