Leibniz a Rosja. Historiografia
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2021.002Schlagworte
Leibniz, Rosja, Neoleibnizjanizm, Personalizm, EdukacjaAbstract
Celem niniejszego artykułu jest opis recepcji filozofii Leibniza w Rosji, a także przedstawienie głównych postaci rosyjskiego [neo]leibnizjonizmu oraz określenie osiągnięć w popularyzacji i rozwoju filozofii Leibniza w Rosji. Dokonana analiza pokazuje, że idee Leibniza stały u początku nowoczesnej nauki w Rosji dzięki wpływom na cara Piotra Wielkiego i ojców-założycieli Akademii Nauk oraz Imperatorskiego Uniwersytetu Moskiewskiego. Nie tylko ściśle naukowe, lecz również filozoficzne idee Leibniza inspirowały naukowców rosyjskich. Wraz z powstaniem oryginalnej myśli filozoficznej w Rosji w XIX w. spotykamy się z naśladowcami monadologii, którzy stanowili grono „rosyjskich personalistów” i na swój sposób kontynuowali metafizykę Leibniza. Główne metafizyczne, epistemologiczne i teologiczne dzieła Leibniza zostały przetłumaczone na rosyjski pod koniec XIX wieku. Powtórne wydania i nowe tłumaczenia były możliwe dopiero pod koniec epoki ZSRR. Od tego czasu wydano około stu dwudziestu przetłumaczonych dzieł Leibniza oraz licznych publikacje poświęconych Leibnizowi, co świadczy o żywym zainteresowaniu jego filozofią.
Literaturhinweise
Antognazza Maria Rosa. 2018. Leibniz. Bibliografia intelektualna. Tłum. Z. Lamżowa, Ł. Lamżow. Kraków: Copernicus Center Press.
Gareth Jones W. 2010. „Russia’s Eighteenth-Century Enlightenment”. W: A History of Russian Thought. Wyd. W. Leatherbarrow, D. Offord, 73–94. Cambridge.
Lenders Winfried. 1971. „The analytic logic of G. W. Leibniz and Chr. Wolff: a problem in Kant research”. W: Synthese. An International Journal for Epistemology, Methodology and Philosophy of Science. No. 23, 147–153. Springer.
Łomonosow Michaił. 1956. „List do L. Eulera”. Tłum. K. Błeszyński i in. Oprac. I. Złotowski. W: Pisma filozoficzne. T. 2. Warszawa.
Avdeyeva L. R. 2007. „Kozlov Aleksey Aleksandrovich”. W: Russkaya filosofiya: Entsyklopediya. Red. M. A. Maslin. Oprac. P. P. Apryshko, A. P. Polakov, 253–255. Moskva.
Avdeyeva Ludmiła R. 2007. „Personalizm”. W: Russkaya filosofiya: Entsyklopediya. Red. M. A. Maslin. Oprac. P. P. Apryshko, A. P. Polakov, 415–417. Moskva.
Anri Viktor N. 1999. „Rol’ Leibnitsa v sozdanii nauchnyh shkol Rossii”. W: Uspehi fizicheskih nauk. T. 169. Nr 12: 1329–1331. Moskva.
Artem’eva Tatjana V. 1996. Istoriya metafiziki v Rossii XVIII veka. Sankt-Peterburg.
Bayuk Dimitrij A., Fedorova Olga B. 2014. „Leibnits v Rossii: perevody i ih avtory”. Voprosy istorii
yestestvoznaniya i tehniki. T. 35. Nr 2: 3–24. Moskva.
Berdnikova Aleksandra Yu. 2016. „Neoleibnitseanstvo v Rossii: dva proyekta monadologii”. Istoriya filosofii. Nauchno-teoreticheskiy zhurnal. Wyd. I. I. Blauberg. T. 21. Nr 1: 87–96. Moskva.
Bierdiayev Nikołaj A. 1955. Istoki i smysl russkogo komunizma. Parizh.
Bobrov Eugeniusz A. 1900. „Radishchev, kak filosof”. Filosofia v Rossii. Materialy, issledovaniya, zamietki. Nr 3, 4: 55–256. Kazan’.
Bugayev Nikołaj V. 1893. Osnovy evolitsyonnoy monadologii. Moskva.
Vanchugov Vasilij V. 2007. „Bugayev Nikolay Vasil’evich”. W: Russkaya filosofiya: Entsyklopediya. Red. M. A. Maslin. Oprac. P. P. Apryshko, A. P. Polakov, 69–70. Moskva.
Vasil’ev Vadim V. 1993. „Vliyanie Leibnitsa na filosofiyu Yuma”. W: Istoriko-filosofskiy yezhegodnik’ 92, 16–27. Moskva.
Windelband Wilhelm 1902. Istoriya novoy filosofii v yeye svyazi s obshchey kulturoy i otdelnymi naukami. T. 1. Tłum. E. I. Maksimova. Red. A. I. Vvedenskiy. Sankt-Peterburg.
Gaydenko Piama P. 1989. „Monadologiya Leibnitsa i kantovskoye ponyatie veshchi w siebie”. W: Etika Kanta i sovremennost’. Red. P. Layzans, 91–121. Riga.
Gertsen Aleksandr I. 1985. „Diletantizm v nauke”. W: Sochineniya v dvuh tomah. T. 1, 84–153. Moskva.
Gerrier Władimir I. 2008. Leibnits i yego vek. Sankt-Peterburg.
Gerrier Władimir I. 1873. Sbornik pisem i memorialov, otnosyashchihsya k Rossii i Petru Velikomu. Wyd. V. I. Gerrier. Sankt-Peterburg.
Zen’kovskiy Wasilij V. 2001. Istoriya russkoy filosofii. Moskva.
Karpachev Michaił D. 2016. „Korennaya reorganizatsiya universitetov v SSSR v 1929-1933 gg. (po materialam Voronezhskogo gosudarstvennogo universiteta)”. Novoye proshloye. Red. V. Yu. Apryshchenko. Nr 2: 121–136. Rostov-na-Donu.
Kozlov Aleksey A. 1894. „Gustav Teyhmyuller”. Zhurnal Voprosy filosofii i psihologii. Wyd. N. Ya. Grot, L. M. Lopatin. T. 5. 24, 4: 523–681. Moskva.
Fisher Kuno. 1905. Istoriya Novoj filosofii. Т. 3. Sankt-Peterburg.
Lavrent’ev V. S. 2009. „Pieriepiska miezhdu Leibnitsem, Bossyue i ih korrespondentami po povodu vozmozhnogo ob’yedinieniya katolicheskoy i protestantskoy Tserkviey”. Red. i tłum. V. S. Lavrent’ev. Wyd. 2, 158–205. W: Politichesko-filosofskiy yezhegodnik. Moskva.
Leibnits Gottfried V. 2014. „O svobodie ot nieobhodimosti v vyborie”. Tłum. O. M. Bashkina. Wyd. V. L. Ivanov. W: EINAI: Problemy filosofii i teologii. T. 3. Nr 1/2 (5/6), 284–289. Sankt-Peterburg.
Leibnits Gottfried V. 2005. Pis’ma i esse o kitayskoy filosofii i dvoichnoy sistemie ischisleniya. Red. V. M. Yakovlev. Moskva.
Leibnits Gottfried V. 1982–1989. Sochineniya v 4-h tomah. T. 1–4. Moskva.
Lopatin Lew M. 1905. „Filosofskoye mirovozzreniye N. V. Bugayeva”. W: Zhurnal Matematicheskiy sbornik. T. 25. Nr 2, 270–292. Moskva.
Losskiy Nikołaj O. 1991. Istoriya russkoy filosofii. Moskva.
Radishchev Aleksander N. 1941. „O cheloveke, o yego smertnosti i bessmestii”. W: Polnoye sobraniye sochineniy. T. 2, 39–142. Wyd. G. A. Gukovskiy, V. A. Desnitskiy. Moskva-Leningrad.
Sokolov Vasilij V. 1982. „Filosofskij sintez Gotfrida Leibnitsa”. W: V. V. Sokolov, G. V. Leibnits. Sochineniya v 4-h tomah. t. 1. 3–77. Moskva.
Tukalevskiy Vladimir N. 1911. „Iz istorii filosofskich napravleniy v russkom obshchestve XVIII veka”. W: Zhurnal Ministerstva narodnogo prosveshcheniya. Novaya seriya. T. 33, 5, 1–69. Sankt-Peterburg.
Uvarov Michaił. 1998. „Hristian Vol’f v sovremennom filosofskom obrazovanii”. W: Filosofskiy vek. Almanah. Hristian Vol’f i russkoye vol’fianstvo. Nr 3, 177–187.
Red. T. V. Artem’eva, M. Mikeshin. Sankt-Peterburg.
Shmakov Vładimir A. 1994. Zakon sinarhii i uchenie o dvoystvennoy ierarhii monad o mnozhestv. Kiev: Sofia.
Shpet Gustaw G. 2008. Ocherk razvitiya russkoy filosofii. T. 1. Moskva.
Yakovenko Borys V. 2003. Istoriya russkoy filosofii. Tłum. M. F. Soloduhina. Moskva.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Stats
Number of views and downloads: 816
Number of citations: 0
